Διατροφικές διαταραχές: Η μάχη με την τροφή

Λέξεις: Αννίτα Βλαχοπούλου

Πώς γίνεται η τροφή, η οποία αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες απολαύσεις του ανθρώπου αλλά και μια φυσική ανάγκη για επιβίωση, να μετατρέπεται στον μεγαλύτερο εχθρό; Και πώς η ανάγκη για φαγητό να μεταλλάσσεται σε μια διαμάχη ανάμεσα στα καταπιεσμένα συναισθήματα και στη διαρκώς αυξανόμενη κοινωνική πίεση για ένα αδύνατο και γυμνασμένο σώμα;

Η κοινωνία, το σχολείο:

«Πώς έγινες έτσι! Πάχυνες, έχεις γίνει χοντρή! Κανείς δεν θα σε θέλει!»

«Βόδι! Κήτος!»

Η οικογένεια:

«Έχουμε προβλήματα επικοινωνίας μέσα στο σπίτι. Ποτέ δεν εκφράζουμε τις σκέψεις και τα συναισθήματά μας. Ποτέ δεν νοιάστηκε κανείς για το πώς νιώθω! Δεν μου επιτρέπεται να νιώθω! Πάντα αισθανόμουν μόνη.»

Το αποτέλεσμα:

Φαύλος Κύκλος της Διατροφικής Διαταραχής

«Μπορώ να φάω όσο θέλω και μετά να κάνω εμετό»

► «Νιώθω τόσο άσχημα που έφαγα …….δεν έπρεπε να υποκύψω……….είμαι τόσο αδύναμη τελικά……..δεν πρόκειται ποτέ να αδυνατίσω»

► «Από εδώ και πέρα θα κάνω αυστηρή δίαιτα. Μόνο έτσι θα αξίζω….ΑΔΥΝΑΤΗ!» (δεν καταφέρνει όμως να ανταποκριθεί στα αυστηρά στάνταρ που έθεσε στον εαυτό της, οπότε…)

► «Πάλι υπέκυψα, πάλι δεν τα κατάφερα», κ.ο.κ. Οι παραπάνω σκέψεις αποτελούν κοινές εκφράσεις των Διατροφικών Διαταραχών και συντηρούν ένα διαρκή φαύλο κύκλο στον οποίο είναι μπλεγμένος ο άνθρωπος που πάσχει. Η διαρκής αναζήτηση της λεπτότητας και ο φόβος του πάχους, λειτουργούν σαν απεργία πείνας και σαν έμμεσος τρόπος για μια κραυγή διαμαρτυρίας προς μια πιεστική, ψυχοφθόρα κατάσταση που βιώνει ο άνθρωπος που υποφέρει από Διατροφική Διαταραχή.

Τι είναι όμως οι Διατροφικές Διαταραχές;

Πρόκειται για σοβαρές ψυχοπαθολογικές καταστάσεις, με την ασιτία και την υπερφαγία ως συμπτώματα, τα οποία οφείλονται σε υποκειμενικές ψυχολογικές και συναισθηματικές δυσκολίες. Τα άτομα που βασανίζονται από Διατροφικές Διαταραχές παρουσιάζουν ακραίες, διαταραγμένες διατροφικές συμπεριφορές και μια διαστρεβλωμένη αντίληψη για βάρος και το σχήμα του σώματός τους. Μιλάμε για τη Νευρογενή Ανορεξία, την Ψυχογενή Βουλιμία, τη Συναισθηματική Υπερφαγία.

Γιατί οι άνθρωποι εμφανίζουν ανορεξία, πρόκληση εμετού και υπερφαγία;

Σίγουρα τα αίτια είναι πολλά και η κάθε περίπτωση μοναδική. Κάποια από αυτά είναι η γενετική προδιάθεση και η σύγχρονη δυτική κουλτούρα που προωθεί παράλληλα το πρότυπο της λεπτής σιλουέτας και της υπερκατανάλωσης τροφής. Παρ’ όλα αυτά το σύνδρομο των Διατροφικών Διαταραχών συνήθως προκύπτει σε άτομα τα οποία προέρχονται από δυσλειτουργικές οικογένειες, έχοντας βιώσει τραυματική παιδική ηλικία, έντονη επίκριση και συνειδητά ή ασυνείδητα κάποια ψυχική ή σωματική κακοποίηση (χωρίς αυτό να αποτελεί τον κανόνα). Η πιο συχνή αιτία που αναφέρουν είναι ότι νιώθουν μια ανεξήγητη πίεση, είτε εσωτερική είτε από το περιβάλλον τους. Μοιάζει λοιπόν σαν μια ανάγκη του ανθρώπου να βρει τη θέση του στο χώρο.

Ζούμε σε μια εποχή όπου η εικόνα του σώματος κατέχει κυρίαρχο ρόλο και συνδέεται με την αίσθηση της αξία μας. Παράλληλα με αυτό φαίνεται να υπάρχει και μια έντονη εμμονή με το φαγητό, τη δίαιτα και τη γυμναστική, με σκοπό να πετύχουμε το «τέλειο σώμα». Η συνεχής κριτική σχετικά με το σώμα σε συνδυασμό με την χαμηλή αυτοεκτίμηση και την τελειοθηρία, οδηγούν τελικά σε Διατροφική Διαταραχή.

Το άτομο καταλήγει είτε να λιμοκτονεί, είτε να τρώει ακατάπαυστα χωρίς να πεινάει, ως αντίδραση στις δύσκολες ή δυσάρεστες ψυχολογικές καταστάσεις. Η ανακούφιση και ευχαρίστηση που το φαγητό αρχικά προσφέρει, μετατρέπεται σε συναισθήματα ενοχής, απογοήτευσης και αηδίας προς τον εαυτό. Η ντροπή και ο θυμός για την έλλειψη ελέγχου, οδηγούν σε χρόνια συναισθήματα απόγνωσης, άγχους και κοινωνικής απομόνωσης. Παρ’ όλα αυτά, το λίπος, η κυτταρίτιδα, τα ψωμάκια και τα λίγα παραπανίσια κιλά, είναι οι καλύτερες δυνατές προσπάθειες που φτιάχνει το σώμα, προκειμένου να καταφέρει να αντιμετωπίσει βαθύτερες νοσολογικές αιτίες και προβλήματα.

Βγες από τον φαύλο κύκλο!

Η σχέση που έχει ο καθένας με τον εαυτό του, αντανακλάει την σχέση του με την τροφή. Αντίστοιχα, η σχέση του με την τροφή, αντανακλάει τη σχέση του με τους άλλους ανθρώπους. Αλλάζοντας λοιπόν τη σχέση με τον εαυτό σου προς το καλύτερο, βέλτιστο δυνατό, θα αλλάξουν αυτόματα και οι υπόλοιπες.

Είναι πολύ σημαντικό να καταλάβεις μέσα από την αυτοπαρατήρηση, τι θέλει να πει η ψυχή και το σώμα σου. Να έρθεις σε επαφή με το σώμα σου πρώτα, για να πάρεις την σωματική πληροφορία. Να κατανοήσεις τις επιθυμίες και τις ανάγκες του, καθώς και τα συναισθήματα που κρύβονται και απωθούνται μέσα σε αυτό. Αυτό που βιώνεις, παρά τη νοσηρότητα, είναι μία προσπάθεια του εαυτού σου να σε σώσει από κάτι χειρότερο! Υπάρχει ίαση˙ η ψυχοθεραπεία βοηθάει πολύ και αρκετοί άνθρωποι τα έχουν καταφέρει…Ωστόσο, η απόφαση είναι πάντα δική σου!

Η μεγαλύτερη πρόκληση για μένα είναι να ανακαλύπτω την ομορφιά και τον πολύτιμο θησαυρό που βρίσκεται μέσα στα υπόγεια κοιτάσματα της ανθρώπινης ψυχής. Μέσα από τη δική μου προσωπική εμπειρία και γνώση ανακάλυψα ότι ο καθένας από εμάς κρύβει μέσα του τεράστια και αστείρευτη δύναμη, μέσω της οποίας μπορεί να πετύχει θαύματα στη ζωή του. Αρκεί, να στραφεί προς τα μέσα, προς τον αυθεντικό εαυτό του και να την αναζητήσει.

*H Αννίτα Βλαχοπούλου είναι Ψυχοθεραπεύτρια CBT – BSc Psychology – MSc Clinical Psychology