Gen Z: Τα situationships είναι οι σχέσεις του μέλλοντος;

Έχουν περάσει ανεπιστρεπτί οι μέρες που το να δει κανείς μια ταινία ή να μοιραστεί ένα κομμάτι πίτσα ήταν το μόνο που χρειαζόταν για να γίνουν ένα ζευγάρι δύο άνθρωποι. Αντ’ αυτού, τα σύγχρονα ραντεβού έχουν εξελιχθεί σε μια λεπτή -ενίοτε περίπλοκη- σειρά από «μικρά βήματα» για τους νέους, που τους οδηγούν σε situationships.

Οι έρευνες έχουν δείξει ότι η στάση της γενιάς Z απέναντι στα ραντεβού και το σεξ έχει εξελιχθεί σε σχέση με τις προηγούμενες γενιές.

Συγκεκριμένα, οι νέες γενιές υιοθετούν μια ιδιαίτερα ρεαλιστική προσέγγιση στον έρωτα και το σεξ και, κατά συνέπεια, δεν δίνουν προτεραιότητα στη δημιουργία δεσμευτικών ρομαντικών σχέσεων με τον ίδιο τρόπο που το έκαναν κάποτε οι μεγαλύτεροι συνομήλικοι τους.

Αυτό δεν σημαίνει, ωστόσο, ότι δεν εκδηλώνουν καθόλου ενδιαφέρον για ρομαντισμό και οικειότητα- μάλλον, βρίσκουν νέους τρόπους να ικανοποιήσουν αυτές τις επιθυμίες και ανάγκες που ταιριάζουν καλύτερα στη ζωή τους. Αυτή η μετατόπιση έχει δώσει το έναυσμα για την ιδέα των«situationships» – ένας όρος που περιγράφει τη γκρίζα ζώνη μεταξύ φιλίας και σχέσης.

Το situationship, είναι πολύ διαδεδομένο στις νέες γενιές και αφορά αποκλειστικά και μόνο τα ραντεβού, που δεν καταλήγουν σε μία σοβαρή δέσμευση, σύμφωνα με τους αναλυτές και ψυχολόγους. «Αυτή τη στιγμή, αυτό λύνει κάποιου είδους ανάγκη για σεξ, οικειότητα, συντροφικότητα – ό,τι κι αν είναι – αλλά αυτό δεν έχει απαραίτητα μακροπρόθεσμο χρονικό ορίζοντα», λέει η Elizabeth Armstrong, καθηγήτρια κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν των ΗΠΑ, η έρευνα της οποίας επικεντρώνεται στη σεξουαλικότητα και τις σχέσεις ευκαιρίας, συγκεκριμένα.

Οι άνθρωποι αγκαλιάζουν ολοένα και περισσότερο την ταξινόμηση της σχέσης: ο όρος έχει φθάσει σε ιστορικό υψηλό στην επισκεψιμότητα αναζήτησης στο Google , αφού άρχισε να κερδίζει αξιοσημείωτη έλξη στα τέλη του 2020. Υπάρχει παγκόσμιο ενδιαφέρον για τις situationships, σε όλες τις εθνικότητες, τα φύλα και τους σεξουαλικούς προσανατολισμούς, προσθέτει η Armstrong.

Η δημιουργία – και η συνεχιζόμενη άνοδος – αυτού του όρου, ειδικά μεταξύ των νέων που βγαίνουν ραντεβού, αποκαλύπτει πολλά για το πώς οι Genzers επαναπροσδιορίζουν τι σημαίνει αγάπη και σεξ, με τρόπο που μοιάζει διαφορετικός από τις προηγούμενες γενιές.

To situationship, είναι μια άτυπη συμφωνία συνήθως μεταξύ δύο ανθρώπων που έχει στοιχεία τόσο συναισθηματικής όσο και σωματικής σύνδεσης, αλλά λειτουργεί έξω από τη συμβατική ιδέα της αποκλειστικής, δεσμευμένης σχέσης. Σε ορισμένες περιπτώσεις, τα situationships περιορίζονται από τον χρόνο και την ιδέα ότι μια περιστασιακή συμφωνία είναι η καλύτερη λύση για την τρέχουσα κατάσταση. Αυτό θα μπορούσε να ισχύει για παράδειγμα για δύο τελειόφοιτους φοιτητές πανεπιστημίου, οι οποίοι μπορεί να μην επιθυμούν να προχωρήσουν σε μια δεσμευτική σχέση, δεδομένου ότι οι νέες θέσεις εργασίας θα μπορούσαν να τους οδηγήσουν σε νέες πόλεις μετά την αποφοίτησή τους.

Η Armstrong υποστηρίζει ότι τα situationships είναι δημοφιλείς επειδή οι Genzers αμφισβητούν την «κλιμάκωση της σχέσης»: την ιδέα ότι οι στενές σχέσεις πρέπει να έχουν μια γραμμική δομή με στόχο την επίτευξη των συμβατικών ορόσημων της σχέσης, όπως η συγκατοίκηση, ο αρραβώνας και ο γάμος. Αντίθετα, οι νέοι επιλέγουν οικειοθελώς την γκρίζα ζώνη μιας απροσδιόριστης σχέσης. Σύμφωνα με την Άρμστρονγκ, πιστεύουν ότι “τo situaitionship, για οποιονδήποτε λόγο, λειτουργεί αυτή τη στιγμή. Και για την ώρα, δεν πρόκειται να ανησυχώ για το αν έχω κάτι που «πάει κάπου»”.

Σε συνεντεύξεις με 150 προπτυχιακούς φοιτητές κατά τη διάρκεια του ακαδημαϊκού έτους 2020-2021, η Lisa Wade, αναπληρώτρια καθηγήτρια κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο Tulane των ΗΠΑ, παρατήρησε ότι η γενιά Z είναι πιο απρόθυμη να ορίσει τη σχέση ή ακόμη και να παραδεχτεί ότι θέλει να προχωρήσει μια σχέση. Η ίδια λέει ότι η έρευνά της έδειξε ότι «το να κρατά κανείς τα χαρτιά του κλειστά δεν είναι κάτι που χαρακτηρίζει μόνο τους σημερινούς νέους», αλλά η Gen Z είναι ιδιαίτερα απρόθυμη να μοιραστεί τα συναισθήματά της με τον άλλον.

Στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, οι TikTokers και οι Tweeters – ειδικά οι Gen Zers – μοιράζονται ευρέως ιστορίες situationship. Στο TikTok, τα βίντεο με την ετικέτα #situationship έχουν προβληθεί περισσότερες από 839 εκατομμύρια φορές, ενώ τα βίντεο με την ένδειξη #situationships έχουν επίσης συγκεντρώσει εκατομμύρια προβολές. Αναφορές υπάρχουν επίσης άφθονες στην ποπ κουλτούρα: ο όρος εμφανίζεται σε δημοφιλή σόου γνωριμιών, όπως το Love Island UK, και σε τραγούδια, όπως το Situationship από τη τραγουδίστρια Snoh Aalegra.

Καθώς η γενιά Z εισέρχεται στον κόσμο των ραντεβού, η εύρεση της αγάπης έχει μια σειρά από σύγχρονες προκλήσεις. Για παράδειγμα, η πανδημία έχει αλλάξει εντελώς τον τρόπο με τον οποίο πολλοί άνθρωποι γνωρίζουν συντρόφους και βγαίνουν ραντεβού, και η μεγάλης κλίμακας μετακίνηση προς τις διαδικτυακές γνωριμίες συχνά έχει το τίμημά της.

Επιπλέον, πολλοί νέοι άνθρωποι απλά δεν δίνουν την έμφαση που έδιναν στο να βγαίνουν ραντεβού με πρόθεση όπως στο παρελθόν. Αντιμέτωποι με την κλιματική κρίση, μια ασταθή οικονομία με ραγδαία αύξηση του πληθωρισμού και πολιτικές και κοινωνικές αναταραχές, οι νέοι άνθρωποι ασχολούνται περισσότερο με την υπεράσπιση και αναζητούν πρώτα την προσωπική, επαγγελματική και οικονομική σταθερότητα.

Ως αποτέλεσμα, τα situaitionship μπορεί να είναι η καλύτερη επιλογή για τους Gen Zers που επιθυμούν να εξερευνήσουν τη ρομαντική και σεξουαλική τους ταυτότητα χωρίς να αφήσουν άλλες υποχρεώσεις να περάσουν σε δεύτερη μοίρα.

Άλεξ, 24 ετών 

«Το να είμαι σε μια situationship δεν σημαίνει ότι δεν με νοιάζει ή ότι είμαι “αναποφάσιστος”. Αντίθετα, ξέρω πολύ καλά τι μπορώ να δώσω και τι χρειάζομαι. Έχω πίσω μου σχέσεις μακροχρόνιες, όμορφες αλλά και ασφυκτικές. Τώρα, θέλω χώρο. Μοιράζομαι με ειλικρίνεια, δεν εξαφανίζομαι, αλλά ούτε και υπόσχομαι κάτι που δεν είμαι σε θέση να κρατήσω. Αυτό για μένα είναι ενήλικη σύνδεση – όχι το να μπούμε μηχανικά σε ρόλους σύντροφου/συντρόφου επειδή “έτσι πρέπει”.»

Εύα, 28 ετών

«Το να βρίσκομαι σε ένα situationship μού δίνει χώρο να είμαι αυθεντική. Ναι, υπάρχει ρίσκο, ναι, δεν έχει πάντα σαφή όρια, αλλά εκεί μέσα ανακαλύπτω καινούργια πράγματα για μένα και τον άλλον, την έχω πατήσει μία φορά και ερωτεύτηκα κάποιον που ήταν ανίκανος να μου προσφέρει σταθερότητα αλλά αυτή είναι η τάση της γενιάς μου. Δεν είναι “μη-σχέση” — είναι μια μορφή σχέσης με τους δικούς της όρους. Και όσο υπάρχει σεβασμός, επιθυμία και παρουσία, δεν τη θεωρώ κατώτερη από μια παραδοσιακή σχέση.»

Λουκάς, 30 ετών

«Δεν με τρομάζει η δέσμευση, με τρομάζει η μηχανική δέσμευση. Προτιμώ να χτίζεται κάτι οργανικά, χωρίς πίεση για ταμπέλες. Αν κρατήσει ένα μήνα, δύο χρόνια ή μια βραδιά – δεν έχει σημασία αν στο μεταξύ υπήρξε ειλικρινής σύνδεση. Πιστεύω ότι οι σχέσεις δεν έχουν μόνο μία μορφή. Και όταν υπάρχει χώρος να είσαι ο εαυτός σου, αυτό είναι βαθιά ρομαντικό – ακόμα κι αν δεν το ονομάσεις “σχέση”.»

Άννα, 24 ετών

«Γενικά, εγώ ήθελα ένα παιδί 4 χρόνια, και ήμουν διατεθειμένη να κάνω αυτό που λέγανε οι παλιοί “ελεύθερη σχέση” μαζί του. Περνούσαμε χρόνο μαζί, κοιμόμασταν μαζί, μιλούσαμε κάθε μέρα. Αλλά όταν τολμούσα να ρωτήσω “τι είμαστε”, έπαιρνα απαντήσεις του τύπου ‘ας το αφήσουμε να κυλήσει’. Για μήνες πίστευα πως απλώς χρειαζόταν χρόνο. Τελικά κατάλαβα ότι αυτό ήταν. Δεν υπήρχε “μετά”. Εκείνος το έβλεπε σαν κάτι ανάλαφρο. Εγώ ήμουν ήδη συναισθηματικά δεμένη. Κι αυτό πονάει, γιατί δεν μπορείς να ζητήσεις κάτι που δεν είχε υποσχεθεί ποτέ.»

Μελίνα, 27 ετών «Νομίζω αν ο άλλος δεν είναι ξεκάθαρος για το τι θέλει μπαίνεις στο situaitionship και πιστεύεις πως έχετε σχέση και είσαι πιστή χωρίς να πρέπει και κάπως έτσι δένεσαι. Το πιο μπερδευτικό ήταν η αντίφαση: με φρόντιζε, με ήθελε κοντά του, αλλά όποτε πλησίαζε η συζήτηση για “σχέση”, κλεινόταν. Δεν ήταν κακός, απλά δεν ήθελε κάτι “βαρύ”. Και εγώ, χωρίς να το καταλάβω, προσάρμοζα τα θέλω μου για να μη τον χάσω. Πίστευα ότι αν κάνω υπομονή, θα αλλάξει. Δεν άλλαξε. Κι όταν απομακρύνθηκε τελείως, έμεινα να αναρωτιέμαι αν όλο αυτό υπήρξε ποτέ πραγματικά.»

Με πληροφορίες από BBC