Γιατί «πέφτουμε» μετά τις διακοπές; – Έτσι θα μπούμε σε πρόγραμμα

Πόσες φορές έχεις πιάσει τον εαυτό σου να είναι δυσαρεστημένος με την επιστροφή στην καθημερινή του ρουτίνα μετά το πέρας των διακοπών;

Συνήθως είναι εκείνη η τελευταία Κυριακή του δικού σου καλοκαιριού που μαζεύεις “τα κομμάτια σου” και μαραζωμέν@ μπαίνεις στο αυτοκίνητο σκεπτόμεν@ τι με περιμένει αύριο και τότε ξαφνικά, συνειδητοποιείς πως οι 15 ημέρες άδειας δεν ήταν αρκετές αλλά ελάχιστες, πώς ένας ακόμη χειμώνας στέκεται στην πόρτα σου, πως τέλος τα ποτά και τα ξενύχτια, ο ύπνος και η θάλασσα και με αυτές τις σκέψεις βυθίζεσαι σε μία στιγμιαία θλίψη, η οποία σε κάνει βαρύ την πρώτη εβδομάδα της προσαρμογής σου στην καθιερωμένη σου κανονικότητα.

Ερευνητές έχουν μελετήσει τις αιτίες αυτής της μετα-διακοπών μελαγχολίας. Κατά τη διάρκεια των διακοπών και της άδειας μας, μειώνουμε το άγχος, αυξάνουμε τις κοινωνικές μας αλληλεπιδράσεις και απολαμβάνουμε μεγαλύτερη ελευθερία χρόνου. Αυτή η αλλαγή μπορεί να ενισχύσει τα επίπεδα της ντοπαμίνης, του νευροδιαβιβαστή που σχετίζεται με την αίσθηση της ευχαρίστησης.

Όταν οι διακοπές τελειώνουν, η επιστροφή στην καθημερινή ρουτίνα και τις ευθύνες μπορεί να προκαλέσει μια απότομη μείωση αυτής της ευχαρίστησης, οδηγώντας σε συναισθήματα απογοήτευσης και θλίψης.

Σύμφωνα με μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Journal of Happiness Studies, αν και οι διακοπές βελτιώνουν τη διάθεση και την ψυχική ευημερία, αυτό το αποτέλεσμα δεν διαρκεί για πολύ μετά την επιστροφή. Οι ερευνητές βρήκαν ότι η ευφορία που βιώνουμε κατά τη διάρκεια των διακοπών αρχίζει να μειώνεται αισθητά μέσα σε μία εβδομάδα από την επιστροφή μας, και οι περισσότερες ευχάριστες αναμνήσεις τείνουν να εξασθενούν μέσα σε δύο έως τέσσερις εβδομάδες .

Ένας άλλος παράγοντας που συμβάλλει στη μελαγχολία μετά τις διακοπές είναι η απότομη αλλαγή του τρόπου ζωής.

Κατά τη διάρκεια των διακοπών, συχνά έχουμε την ευκαιρία να κοιμηθούμε περισσότερο, να φάμε διαφορετικά, να χαλαρώσουμε και να απολαύσουμε νέα μέρη και εμπειρίες, ακόμη και να γνωρίσουμε νέους ανθρώπους ή να απολαύσουμε περισσότερο τους φίλους ή τους συντρόφους μας. Η επιστροφή στη δουλειά και την καθημερινή ρουτίνα μπορεί να προκαλέσει ένα αίσθημα «κενότητας» ή απώλειας, καθώς αυτά τα ευχάριστα ερεθίσματα μειώνονται ή εξαφανίζονται.

Η έρευνα, “επίδραση αλλαγής τρόπου ζωής στον κιρκάδιο ρυθμό και την ψυχική υγεία”, που δημοσιεύθηκε στο Monash University,έχει δείξει, ότι αυτές οι απότομες αλλαγές μπορούν να επηρεάσουν τον κιρκάδιο ρυθμό μας και να προκαλέσουν διαταραχές στον ύπνο, που με τη σειρά τους επιδεινώνουν τη διάθεση και την ευεξία .

Επιπλέον, υπάρχει και το στοιχείο της προσδοκίας. Οι διακοπές αποτελούν ένα διάλειμμα που αναμένουμε και συχνά το χρησιμοποιούμε ως κίνητρο για να διατηρούμε υψηλά επίπεδα απόδοσης και αντοχής κατά τη διάρκεια του χρόνου. Όταν οι διακοπές τελειώνουν, αυτή η προσδοκία έχει εκπληρωθεί και δεν υπάρχει πλέον κάτι άμεσο να αναμένουμε, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε συναισθήματα απώλειας και αβεβαιότητας για το μέλλον .

Η πίεση να «επιστρέψουμε στην πραγματικότητα» και η κοινωνική σύγκριση με άλλους που μπορεί να φαίνεται ότι έχουν απολαύσει τις διακοπές τους περισσότερο, μπορεί να επιδεινώσουν αυτά τα συναισθήματα. Η μελέτη του Vogel και των συνεργατών του το 2014 με τίτλο “Social comparison, social media, and self-esteem” (Ψυχολογία της Δημοφιλούς Πολιτιστικής Κουλτούρας), που  δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Psychology of Popular Media Culture. Έχει δείξει ότι οι κοινωνικές συγκρίσεις, ειδικά σε πλατφόρμες όπως τα κοινωνικά μέσα, μπορούν να ενισχύσουν τα συναισθήματα της ζήλιας και της δυσαρέσκειας, επιδεινώνοντας τη μελαγχολία που ακολουθεί τις διακοπές .

Πώς μπορώ να επιστρέψω γρήγορα σε πρόγραμμα;

Μία από τις πιο σημαντικές πρακτικές είναι η σταδιακή προσαρμογή. Μετά από μια περίοδο χαλάρωσης και ξεκούρασης, το να προσπαθήσεις να επιστρέψεις αμέσως στη ρουτίνα με την ίδια ένταση που είχες πριν τις διακοπές μπορεί να προκαλέσει άγχος και εξάντληση. Αντ’ αυτού, προσπάθησε να εισαγάγεις σταδιακά τα καθήκοντα και τις υποχρεώσεις σου, δίνοντας χρόνο στον εαυτό σου να επανέλθει στον κανονικό του ρυθμό. Αυτό θα σε βοηθήσει να αποφύγεις την υπερφόρτωση και να διατηρήσεις την ψυχική σου υγεία σε καλύτερη κατάσταση.

Η οργάνωση είναι ένας άλλος κρίσιμος παράγοντας στην επιστροφή σε ένα αποτελεσματικό πρόγραμμα. Αφού έχεις χαλαρώσει για ένα διάστημα, η επιστροφή σε μια δομημένη καθημερινότητα μπορεί να φαίνεται δύσκολη. Μπορείς να κάνεις μια λίστα με τις υποχρεώσεις και τις προτεραιότητες για τις πρώτες μέρες ή εβδομάδες μετά τις διακοπές. Αυτή η λίστα θα σε βοηθήσει να επικεντρωθείς σε ό,τι είναι πιο σημαντικό και να διαχειριστείς τον χρόνο σου καλύτερα. Έρευνες έχουν δείξει ότι η διαχείριση του χρόνου και η καθιέρωση προτεραιοτήτων μειώνουν το άγχος και αυξάνουν την παραγωγικότητα.

Ο ύπνος και η διατροφή παίζουν επίσης, καθοριστικό ρόλο στην επανένταξη στην καθημερινότητα. Κατά τη διάρκεια των διακοπών, οι συνήθειες αυτές μπορεί να διαταραχθούν, και η επιστροφή σε ένα σταθερό πρόγραμμα ύπνου και μια ισορροπημένη διατροφή μπορεί να βελτιώσει σημαντικά την ενέργεια και τη διάθεσή σου. H ποιότητα του ύπνου σχετίζεται άμεσα με την απόδοση και την ευημερία στην καθημερινή ζωή, ενώ η καλή διατροφή υποστηρίζει την καλή φυσική και ψυχική υγεία.

Η άσκηση είναι ένα άλλο κλειδί για μια επιτυχημένη επιστροφή στην κανονικότητα. Αν και μπορεί να είναι δύσκολο να ξεκινήσεις, η τακτική φυσική δραστηριότητα μπορεί να σε βοηθήσει να μειώσεις το άγχος, να αυξήσεις τα επίπεδα ενέργειας και να βελτιώσεις την ψυχική σου υγεία. H άσκηση απελευθερώνει ενδορφίνες, οι οποίες βελτιώνουν τη διάθεση και λειτουργούν ως φυσικό αντιστρές. Επίσης, η άσκηση μπορεί να σε βοηθήσει να επανέλθεις σε ένα υγιές σωματικό βάρος μετά τις διακοπές, εάν αυτό είναι απαραίτητο.

Είναι επίσης σημαντικό να δώσεις χρόνο στον εαυτό σου για να προσαρμοστεί ψυχολογικά. Είναι φυσιολογικό να αισθάνεσαι μια μικρή μελαγχολία μετά τις διακοπές, και είναι σημαντικό να αναγνωρίσεις αυτά τα συναισθήματα και να τα αποδεχτείς. Μην πιέζεις τον εαυτό σου να επιστρέψει αμέσως στην καθημερινή ρουτίνα με πλήρη ένταση. Προσπάθησε να κάνεις μικρά βήματα και να επιτρέψεις στον εαυτό σου να προσαρμοστεί με τον δικό του ρυθμό. Αυτή η διαδικασία αυτοφροντίδας είναι ουσιαστική για την ψυχική σου ευημερία.

Τέλος, είναι χρήσιμο να προγραμματίσεις κάτι ευχάριστο για τις επόμενες εβδομάδες ή μήνες. Ένας τρόπος για να διατηρήσεις την καλή διάθεση και να μειώσεις τη μελαγχολία της επιστροφής είναι να έχεις κάτι θετικό να προσμένεις. Αυτό μπορεί να είναι μια μικρή εκδρομή, μια συνάντηση με φίλους ή μια νέα δραστηριότητα που θέλεις να δοκιμάσεις. Η αναμονή για κάτι ευχάριστο μπορεί να βοηθήσει να διατηρήσεις το κίνητρο και την ευημερία σου, κάνοντας την επιστροφή στην κανονικότητα πιο ευχάριστη. Με αυτές τις στρατηγικές, η επιστροφή μετά τις διακοπές μπορεί να γίνει μια ευκαιρία για ανανέωση και επαναπροσδιορισμό της καθημερινότητάς σου.