Ίσως έτσι να βρείτε τις οικογενειακές σας ρίζες ψηφιακά

Εάν βρεθείτε στην περιοχή του κτιρίου όπου στεγάζονται τα Γενικά Αρχεία του Κράτους (ΓΑΚ), μην το προσπεράσετε – ίσως κρύβουν πολύτιμα στοιχεία για εσάς και το γενεαλογικό σας δέντρο.

Μπορεί και να βρείτε τις οικογενειακές σας ρίζες. Αλλωστε μπορεί για τους περισσότερους τα αρχεία να έχουν συνδεθεί με ιστορικά έγγραφα και κειμήλια πανελλαδικής ή τοπικής αξίας, ωστόσο στα Γενικά Αρχεία του Κράτους «κρύβονται» έγγραφα που αφορούν τις οικογενειακές ιστορίες των ανθρώπων, αλλά και έγγραφα με ισχυρό αποτύπωμα στη σύγχρονη πολιτική και κοινωνική ιστορία. Οπως αυτά της δίκης του ναυαγίου του «Σάμινα» στην Πάρο ή έγγραφα που ενισχύουν την επιχειρηματολογία του ελληνικού κράτους για τη διεκδίκηση των Γλυπτών του Παρθενώνα.

Τα Γενικά Αρχεία του Κράτους, εκτός από την ψηφιοποίησή τους, θα αξιοποιήσουν τα εργαλεία της τεχνητής νοημοσύνης ώστε να διευκολύνουν το έργο της αναζήτησης εγγράφων από τους πολίτες. «Ο πλούτος των Γενικών Αρχείων του Κράτους είναι αμύθητος. Και αυτός ο πλούτος δεν αφορά μόνο τους θεσμούς, μπορεί να αφορά τον καθέναν μας», λέει μιλώντας στην «Κ» ο κ. Δημήτρης Π. Σωτηρόπουλος, πρόεδρος της Εφορείας των ΓΑΚ, καθηγητής Σύγχρονης Πολιτικής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου και αντιπρόεδρος του Παρατηρητηρίου για τη Διδασκαλία της Ιστορίας στην Ευρώπη, του Συμβουλίου της Ευρώπης (ΟΗΤΕ).

Ειδικότερα, ταξίδι στον γενέθλιο τόπο του, στη Λακωνία, ετοιμάζει ο υπουργός Παιδείας Κυριάκος Πιερρακάκης, και σύντομα. Και αυτό διότι ενθουσιάστηκε όταν έμαθε πως μέσα στις εορτές των Χριστουγέννων, Λάκωνας στενός συνεργάτης του βρέθηκε στο παράρτημα των ΓΑΚ της περιοχής και βρήκε το γενεαλογικό του δέντρο από το 1875 και μετά και για τους δύο γονείς του. Αρκεί λοιπόν μία επίσκεψη για να βρεις τις μακρινές ρίζες της οικογένειάς σου; «Για να βρεις το γενεαλογικό δέντρο χρειάζεται να υπάρχει δημοτολόγιο. Βέβαια είναι πιθανότερο να βρεθούν τέτοια στοιχεία στις περιοχές που απελευθερώθηκαν από τον τουρκικό ζυγό νωρίς, δηλαδή στη λεγόμενη “παλιά Ελλάδα”», εξηγεί στην «Κ» ο κ. Σωτηρόπουλος. «Δυσκολότερο είναι στις “νέες χώρες”, δηλαδή στη Βόρειο Ελλάδα, οι οποίες ενσωματώθηκαν στο ελληνικό κράτος μετά το 1912. Πριν υπήρχαν τα οθωμανικά κατάστιχα. Το ίδιο ισχύει και για νησιά όπως η Λέσβος, η Χίος, τα Δωδεκάνησα», προσθέτει ο ίδιος.

Τα παραρτήματα

Τα ΓΑΚ έχουν συνολικά 58 υπηρεσίες, με παράρτημα σε κάθε νομό, και η ιδέα της ηγεσίας του υπουργείου Παιδείας, που εποπτεύει τα ΓΑΚ, είναι να αναπτυχθούν εργαλεία και εφαρμογές που θα βοηθούν τους πολίτες να βρίσκουν εύκολα και γρήγορα πληροφορίες, είτε για προσωπική χρήση είτε για επαγγελματική. Προϋπόθεση βέβαια γι’ αυτό είναι να ολοκληρωθεί, με χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης, η ψηφιοποίηση όλων των αρχείων που διαθέτουν τα ΓΑΚ. Εργο τιτάνιο, καθώς σύμφωνα με τον κ. Σωτηρόπουλο έχουν πάνω από 55 εκατ. έγγραφα.

Ο,τι έχει έως τώρα ψηφιοποιηθεί, οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να το βρουν μέσω της μηχανής αναζήτησης «Αρχειομνήμων». «Στη βάση αυτής της ψηφιοποίησης θα δούμε ποια εργαλεία, με τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης, μπορούν να αναπτυχθούν για εύρεση στοιχείων της μικρο-ιστορίας, όπως για παράδειγμα η οικογενειακή», λέει ο κ. Σωτηρόπουλος.

Στη μικρο-ιστορία υπάγονται έγγραφα, όπως τα συμβολαιογραφικά, τα οποία φθάνουν έως και έναν αιώνα πίσω και πολλοί τα αναζητούν για να ξεκαθαριστούν κληρονομικά ζητήματα. «Οι συχνότεροι επισκέπτες των αρχείων για επαγγελματική χρήση είναι, εκτός από τους ιστορικούς, οι δικηγόροι και οι συμβολαιογράφοι, οι οποίοι παραλαμβάνουν έγγραφα που σχετίζονται με το κτηματολόγιο», προσθέτει ο πρόεδρος της Εφορείας των ΓΑΚ.

Πολύτιμες πηγές

Από την άλλη, στα Γενικά Αρχεία υπάρχουν έγγραφα και για σύγχρονα ιστορικά γεγονότα. Ενδεικτικά είναι τα δικαστικά έγγραφα για τη δίκη σχετικά με το ναυάγιο του «Εξπρές Σάμινα» το 2000 στην Πάρο. Μάλιστα ξεχωρίζει η μακέτα του πλοίου, η οποία χρησιμοποιήθηκε από τους διαδίκους στη δίκη.

Στο ίδιο πλαίσιο, τα ΓΑΚ ήταν πολύτιμη πηγή για τη Δίκη των Εξι, όπως ονομάστηκε η δίκη των πρωταίτιων της Μικρασιατικής Καταστροφής από έκτακτο στρατοδικείο, η οποία διεξήχθη από 31 Οκτωβρίου έως τις 15 Νοεμβρίου 1922.

Το ίδιο σημαντικά αποδεικνύονται τα ΓΑΚ στη διεκδίκηση της επιστροφής των Γλυπτών του Παρθενώνα. Η προσπάθεια αυτή αποτυπώνεται στο αρχειακό υλικό που διασώζεται στην Κεντρική Υπηρεσία των Αρχείων, αλλά και στην έκδοση των ΓΑΚ «Ακρόπολις των Αθηνών». Η έκδοση αποτελείται από υλικό του σχετικού φακέλου του αρχείου: «Ανάκτορα: Γραμματεία Εκκλησιαστικών και Παιδείας». Τα έγγραφα του φακέλου καλύπτουν την περίοδο από το 1834 έως το 1842 και αναδεικνύουν την οργανωμένη προσπάθεια του ελληνικού κρατικού μηχανισμού και της ελληνικής διπλωματίας για την επιστροφή των Γλυπτών ήδη από τις απαρχές του ελληνικού κράτους.

Πηγη – Η καθημερινή / Απόστολος Λακασάς