Ιστορικές φωτιές που πλήγωσαν την Ελλάδα

Αντιμέτωπη με μια βιβλική καταστροφή βρίσκεται η Βόρεια Εύβοια με δεκάδες χωριά τις τελευταίες ημέρες να βρίσκονται αντιμέτωποι με τις φλόγες και την πύρινη λαίλαπα που έχει αφήσει ήδη στο διάβα της 460.000 καμένα στρέμματα.

Μια από τις πλέον καταστροφικές πυρκαγιές στην ιστορία της χώρας, που σε συνδυασμό με τη φωτιά στην Αττική τις προηγούμενες ημέρες, αλλά και τα πύρινα μέτωπα που υπήρχαν και σε άλλα μέρη της Ελλάδας, οδήγησαν σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις, στο να καούν 650.000 στρέμματα.

Την ώρα που η μάχη με τις φλόγες συνεχίζεται στα χωριά της Βόρειας Εύβοιας και η φωτιά συνεχίζει ανεξέλεγκτη να απειλεί σπίτια και να προκαλεί ένα αβέβαιο μέλλον για χιλιάδες κατοίκους που είδαν κόπους και θυσίες μιας ζωής να χάνονται, κάνουμε μια αναδρομή στις πυρκαγιές που πλήγωσαν την Ελλάδα από το 1983 και έπειτα.

Τρία χρόνια από την καταστροφή στο Μάτι

Φυσικά, ποιος μπορεί να ξεχάσει τι συνέβη στις 23 Ιουλίου 2018 όταν και ξέσπασαν οι δύο μεγάλες πυρκαγιές στην Αττική, η πρώτη στην Κινέτα και η δεύτερη κοντά στο Νταού Πεντέλης, η οποία και επεκτάθηκε μέσα από τους οικισμούς  σε Νέο Βουτζά και Μάτι με αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους 102 άνθρωποι αλλά και να τραυματιστούν δεκάδες άλλοι. Μάλιστα, το νεότερο θύμα ήταν μόλις  6 μηνών και το μεγαλύτερο 93 χρονών.

Η πυρκαγιά στο Νέο Βουτζά και το Μάτι έχει χαρακτηριστεί ως η φονικότερη στην ιστορία του σύγχρονου ελληνικού κράτους και η δεύτερη πιο φονική πυρκαγιά παγκοσμίως κατά τον 21ο αιώνα, μετά τις πυρκαγιές στην Αυστραλία στις 7 Φεβρουαρίου 2009 που είχαν αφήσει πίσω τους 180 θύματα.

Οι καταστροφικές φωτιές του 2007

Το καλοκαίρι του 2007 η Ελλάδα βρέθηκε σε μια αντίστοιχα τραγική θέση καθώς κλήθηκε να αντιμετωπίσει μια σειρά από δασικές πυρκαγιές σε πολλαπλά μέτωπα, ενώ έχασαν τη ζωή τους 84 άνθρωποι, κάηκαν 1.500 σπίτια και 60.000 ζώα. Συγκεκριμένα, από τις πυρκαγιές επλήγησαν οι νομοί: Μεσσηνίας, Αρκαδίας, Ηλείας (όπου έχασαν τη ζωή τους 49 άνθρωποι), Αχαΐας, Λακωνίας, Αργολίδας, Κορινθίας, Αττικής και Ευβοίας και Φθιώτιδας.

Σε επίπεδο γεωγραφικού διαμερίσματος, οι διαχρονικά μεγαλύτερες καταστροφές αναφέρθηκαν το 2007 στην Πελοπόννησο, όπου κάηκαν 1.122.138 στρ., τιμή που αντιστοιχεί στο 82% των καμένων εκτάσεων της χώρας για το συγκεκριμένο έτος και είναι το μεγαλύτερο ποσοστό μεταξύ των διαμερισμάτων για όλα τα έτη για τα οποία αναλύθηκαν στοιχεία πυρκαγιών.

Μεγάλες, βέβαια, ήταν οι ετήσιες καταστροφές το 2000 και το 1998 στο ίδιο διαμέρισμα με 567.559 και 433.098 στρ. και ακολουθεί η Στερεά το 1998 με 377.923 στρ. Κατά μέσο όρο, ετησίως, οι καμένες εκτάσεις από πυρκαγιές είναι περισσότερες στην Πελοπόννησο (περίπου 145.000). Στις υπόλοιπες γεωγραφικές ενότητες, οι αντίστοιχες τιμές είναι μικρότερες. Περιορισμένες είναι οι ετήσιες καταστροφές εκτάσεων στα νησιά του Ιονίου, όπου κατ’ έτος καίγονται, κατά μέσο όρο, περίπου 20.000 στρέμματα.

Δασικές πυρκαγιές 1983 – 2008

Η έρευνα που πραγματοποίησαν οι Τσαγκάρη Κ., Γ. Καρέτσος και Ν. Προύτσος με τίτλο «Δασικές πυρκαγιές Ελλάδας, 1983-2008» στο πλαίσιο του προγράμματος «Το Μέλλον των Δασών», το οποίο εκπονείται από το WWF Ελλάς, αποτύπωσαν με τον πληρέστερο τρόπο τα όσα είχαν συμβεί στη χώρα τα προηγούμενα χρόνια.

Παρακάτω, σας παρουσιάζουμε μερικά από τα στοιχεία που ξεχωρίζουν, αλλά και τις δέκα μεγαλύτερες πυρκαγιές που σημειώθηκαν στη χώρα από το 1983 έως το 2006.

1,6 εκατ. καμένα στρέμματα το 2000

Σε 38.085 ανέρχεται ο συνολικός αριθμός δασικών πυρκαγιών που εκδηλώθηκαν στη χώρα κατά την περίοδο 1983-2008. Το μεγαλύτερο ποσοστό τους (19%) κατανέμεται στη γεωγραφική ενότητα της Πελοποννήσου, ενώ το μικρότερο (περίπου 7%) στη Θεσσαλία.

Παράλληλα, οι Νομοί Κεφαλληνίας, Ηλείας και Ιωαννίνων είναι οι πιο πυρόπληκτοι της χώρας, καθώς εκεί έχουν εκδηλωθεί 2.175, 2.109 και 2.105 πυρκαγιές αντίστοιχα, καθόλη την προαναφερθείσα περίοδο. Το σύνολο των πυρκαγιών μόνο σ’ αυτούς τους τρεις Νομούς αντιστοιχεί στο 17% του συνόλου της Ελλάδας.

Με βάση την έκταση της χώρας, οι δασικές πυρκαγιές της 26ετίας παρουσιάζουν μέση πυκνότητα 29 πυρκαγιών ανά 100 km2. Το μέσο αυτό μέγεθος διαφοροποιείται σημαντικά ανά γεωγραφική ενότητα.

Οι ετήσιες καμένες εκτάσεις της χώρας διαφοροποιούνται πολύ πιο έντονα από έτος σε έτος  από ό,τι το πλήθος των δασικών πυρκαγιών. Κάθε χρόνο καίγονται, κατά μέσο όρο, 523.582 στρέμματα. Οι μεγαλύτερες ετήσιες καταστροφές δασικών και γεωργικών εκτάσεων καταγράφηκαν το 2000 και έφτασαν τα 1.600.071 στρ., μέγεθος που αντιστοιχεί στο 11,8% των συνολικών καμένων εκτάσεων της χώρας της 26χρονης περιόδου 1983-2008. Ακολουθούν τα έτη 1988 και 2007 με 1.522.779 στρ. και 1.372.857 στρ. αντίστοιχα. Οι περισσότερες καμένες εκτάσεις εντοπίζονται κατά την πενταετία 1996-2000 με μέση ετήσια τιμή 699.619 στρέμματα.

Η μεγαλύτερη μέση ετήσια συχνότητα εκδήλωσης πυρκαγιών εντοπίζεται την πενταετία 1991-1995 με 1.840 περιστατικά ανά έτος, αν και η τιμή αυτή ελαχιστοποιείται την περίοδο 2006-2008 στα 1.048 περιστατικά.

Σε επίπεδο γεωγραφικού διαμερίσματος, η μέγιστη συχνότητα εκδήλωσης δασικών πυρκαγιών εντοπίζεται στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη το 2000, όπου αναφέρθηκαν 583 περιστατικά στο σύνολο των Νομών της, και ακολουθεί η Δυτική και Κεντρική Μακεδονία το 1999 και το 2001, με 554 και 538 πυρκαγιές αντίστοιχα.

Από την εξέταση των μέσων μεγεθών, τη μεγαλύτερη μέση ετήσια συχνότητα εκδήλωσης πυρκαγιών εμφανίζει η Πελοπόννησος, με 276 επεισόδια, και ακολουθούν η Στερεά Ελλάδα και η Δυτική και Κεντρική Μακεδονία με 245 και 216 επεισόδια αντίστοιχα, ενώ οι λιγότερες πυρκαγιές ανά έτος καταγράφηκαν στη Θεσσαλία (101) και στα νησιά του Αιγαίου (102). Σε ό,τι αφορά στους Νομούς, μεγαλύτερη έξαρση δασικών πυρκαγιών αναφέρεται στο Ν. Έβρου το έτος 2000, με 427 περιστατικά.

Οι μέσες ετήσιες συχνότητες εμφάνισης δασικών πυρκαγιών στους Νομούς καταγράφηκαν στην Κεφαλονιά, στην Ηλεία, στα Ιωάννινα και στην Εύβοια, όπου κάθε χρόνο εμφανίζονται, κατά μέσο όρο, 84, 81, 81 και 63 πυρκαγιές  Σπανιότερα είναι τα περιστατικά σε Λευκάδα, Ευρυτανία και Ροδόπη με 5, 5 και 7 επεισόδια ανά έτος αντίστοιχα.

Δριμύτητα των δασικών πυρκαγιών

Η δριμύτητα των δασικών πυρκαγιών της Ελλάδας, εκφραζόμενη μέσω του μέσου μεγέθους τους (σύνολο καμένων εκτάσεων προς το συνολικό αριθμό πυρκαγιών), είναι 357 στρ. καμένης έκτασης ανά περιστατικό, όπως προκύπτει από τα πυρκαγιολογικά δεδομένα της Δασικής Υπηρεσίας για τη χρονική περίοδο 1983-2008. Στα νησιά του Αιγαίου, το μέσο μέγεθος των πυρκαγιών είναι αυξημένο και, συγκεκριμένα, το μεγαλύτερο, σε σύγκριση με τις υπόλοιπες γεωγραφικές ενότητες (551 στρ. καμένης έκτασης ανά περιστατικό). Αρκετά αυξημένη μέση δριμύτητα εμφανίζουν και οι δασικές πυρκαγιές της Θεσσαλίας (542 στρ. καμένης έκτασης ανά περιστατικό) αλλά και της Πελοποννήσου (524 στρ. καμένης έκτασης ανά περιστατικό). Έτσι, η Πελοπόννησος, αν και ιεραρχείται πρώτη σε καμένες εκτάσεις και αριθμούς πυρκαγιών, κατατάσσεται τρίτη με βάση τη δριμύτητα των επεισοδίων της. Στον αντίποδα βρίσκονται τα νησιά του Ιονίου και η Ήπειρος με 138 και 160 στρ. καμένης έκτασης ανά περιστατικό.

Οι πυρκαγιές που προκάλεσαν καταστροφές σε δασικές και αγροτικές εκτάσεις μεγαλύτερες από 20.000 στρ. σε κάθε περιστατικό, κατά την περίοδο 1983-2006, ανέρχονται σε 70. Εδώ δεν περιλαμβάνονται τα ιδιαίτερα δριμέα περιστατικά του έτους 2007 αλλά ούτε και του 2008, καθώς δεν υπάρχουν διαθέσιμα αναλυτικά στοιχεία. Οι γεωγραφικές θέσεις των σημείων έναρξης των 70 καταστρεπτικότερων πυρκαγιών της περιόδου 1983-2006 παρουσιάζονται στο Χάρτη 3.9 και εμφανίζουν αρκετά μεγάλη διασπορά. Οι 10 μεγαλύτερες από αυτές ευθύνονται για το 10,5% των συνολικών καμένων εκτάσεών της και λόγω της σπουδαιότητάς τους παρουσιάζονται αναλυτικά παρακάτω.

Οι δέκα μεγαλύτερες πυρκαγιές της Ελλάδας (1983-2006)

• Ν. Κορινθίας, 9/7/2000 (22:48), ημέρα Κυριακή, 228.363 στρ.

Η μεγαλύτερη πυρκαγιά της χώρας εκδηλώθηκε από άγνωστο αίτιο. Για την κατάσβεσή της απαιτήθηκαν 9 ημέρες και 21 ώρες μετά την επέμβαση των δυνάμεων πυρόσβεσης. Η φωτιά έκαψε 228.363 στρ. γεωργοδασικών εκτάσεων (79.227 στρ. αμπελώνων και 148.436 στρ. δασικής βλάστησης) και 139 οικίες. Η καμένη έκταση αντιστοιχεί στο 2,14% των συνολικών καμένων εκτάσεων της χώρας ολόκληρης της 24χρονης περιόδου (1983-2006).

• Ν. Δωδεκανήσου (Ρόδος), 9/8/1987 (12:00), ημέρα Κυριακή, 128.645 στρ

Η πυρκαγιά εκδηλώθηκε σε δασική έκταση από άγνωστο αίτιο. Η επέμβαση των δυνάμεων πυρόσβεσης ήταν άμεση (5 λεπτά), όμως για την κατάσβεση απαιτήθηκαν 3 ημέρες και 8 ώρες. Η πυρκαγιά αναζωπυρώθηκε μετά από 18 ώρες και 15 λεπτά από την πρώτη κατάσβεση και κατασβήστηκε άμεσα (40 λεπτά). Ο απολογισμός καμένων εκτάσεων ήταν 128.645 στρ. (120.460 στρ. δασικές και 8.185 στρ. γεωργικές, εκ των οποίων 678 στρ. αμπελώνες, 7.000 στρ. ελαιώνες, 10 στρ. σιτηρά και 497 στρ. λοιπές καλλιέργειες). Κάηκαν επίσης 47 γεωργοκτηνοτροφικές εγκαταστάσεις, 935 ζώα και 33 μηχανήματα.

• Ν. Καβάλας, 15/8/1985 (16:30), ημέρα Πέμπτη, 118.665 στρ.

Εκδηλώθηκε σε δάσος, από άγνωστο αίτιο, καίγοντας 118.665 στρ., εκ των οποίων τα 104.050 στρ. ήταν δασικές και τα 14.615 στρ. γεωργικές εκτάσεις. Στο συγκεκριμένο περιστατικό καταγράφηκε απώλεια 6 ανθρώπινων ζωών και 2 οικιών. Κάηκαν επίσης 213 ζώα και 1 μηχάνημα.

• Ν. Ηλείας, 4/8/1998 (17:40), ημέρα Τρίτη, 100.000 στρ.

Η πυρκαγιά αυτή προκάλεσε 100.000 στρ. καμένων εκτάσεων, εκ των οποίων τα 77.000 στρ. ήταν δασικές και τα υπόλοιπα γεωργικές, καθώς και την καταστροφή 85 γεωργοκτηνοτροφικών εγκαταστάσεων και το θάνατο 60 ζώων. Το επεισόδιο ξεκίνησε από άγνωστο αίτιο σε δάσος και εξελίχθηκε σε πυρκαγιά μικτής μορφής. Η επέμβαση των δυνάμεων πυρόσβεσης (επίγειων και εναέριων) έγινε σε μία ώρα από την αναγγελία του περιστατικού, ενώ για την κατάσβεση απαιτήθηκαν 9 ημέρες και 12 ώρες.

• Ν. Καβάλας, 16/8/1989 (22:30), ημέρα Τετάρτη, 96.176 στρ

Η πυρκαγιά εκδηλώθηκε πιθανώς από κακόβουλο εμπρησμό σε δάσος και εξελίχθηκε σε επικόρυφη. Για την κατάσβεσή της απαιτήθηκαν επίγειες και εναέριες δυνάμεις οι οποίες επενέβησαν σχεδόν άμεσα (19 λεπτά από την αναγγελία). Διήρκησε 21 ημέρες και 10 ώρες, καίγοντας 96.176 στρ. δασικών και γεωργικών εκτάσεων (83.013 στρ. δασικές, 12.163 στρ. ελαιώνες), 23 οικίες και 600 ζώα.

• Ν. Εύβοιας, 4/7/1998 (14:50), ημέρα Σάββατο, 87.940 στρ.

Η πυρκαγιά εκδηλώθηκε από άγνωστο αίτιο σε γεωργοκτηνοτροφική εγκατάσταση καίγοντας 87.940 στρ., εκ των οποίων τα 70.308 στρ. ήταν δασικά και τα 17.632 γεωργικά. Η επέμβαση των πυροσβεστικών δυνάμεων έγινε σε 20 λεπτά από την αναγγελία του περιστατικού, όμως χρειάστηκαν 5 ημέρες και 23 ώρες για την κατάσβεσή της.

• Ν. Αττικής, 11/8/1995 (21:15), ημέρα Δευτέρα, 78.067 στρ

Η πυρκαγιά εκδηλώθηκε σε δάσος με πλήρως χορτοκαλυμμένο έδαφος και πυκνή δενδρώδη βλάστηση σε περιοχή με υψόμετρο 580 m, με έντονες εδαφικές κλίσεις (60-80%). Το αίτιο ήταν κακόβουλος εμπρησμός, χωρίς όμως να εντοπιστεί ο δράστης. Ο χρόνος επέμβασης των πυροσβεστικών δυνάμεων ήταν 30 λεπτά και για την κατάσβεση απαιτήθηκαν 4 ημέρες και 8 ώρες. Από την πυρκαγιά κάηκαν 78.067 στρ. δασικών και γεωργικών εκτάσεων (49.800 στρ. δασικές και 28.267 γεωργικές) και μια οικία.

• Ν. Φθιώτιδας, 9/8/1987 (12:00), ημέρα Κυριακή, 73.500 στρ.

Πυρκαγιά από άγνωστο αίτιο σε δασική έκταση που έκαψε 73.500 στρ. (48.500 στρ. δασικές εκτάσεις, 20.000 στρ. ελαιώνες και 5.000 στρ. λοιπές γεωργικές καλλιέργειες) και 150 ζώα. Ο χρόνος επέμβασης των πυροσβεστικών δυνάμεων ήταν άμεσος (5 λεπτά από την αναγγελία), όμως για την κατάσβεση απαιτήθηκαν 7 ημέρες και 18 ώρες.

• Ν. Δωδεκανήσου (Ρόδος), 24/9/1992 (22:00), ημέρα Πέμπτη, 72.000 στρ.

Πυρκαγιά αγνώστου αιτίου σε δάσος, η οποία προκάλεσε 72.000 στρ. καμένων εκτάσεων (69.000 στρ. δασικές, 2.000 στρ. ελαιώνες, 100 στρ. αμπελώνες, 100 στρ. σιτηρά και 800 στρ. λοιπές γεωργικές καλλιέργειες). Στο συγκεκριμένο επεισόδιο χάθηκε 1 ανθρώπινη ζωή, 1 οικία, 5 γεωργοκτηνοτροφικές εγκαταστάσεις, 400 ζώα και 4 μηχανήματα. Η επέμβαση για πυρόσβεση υπήρξε άμεση (10 λεπτά), όμως η κατάσβεση διήρκησε 9 ημέρες και 10 ώρες και επιστρατεύθηκαν επίγεια και εναέρια μέσα.

• Ν. Λασιθίου, 17/8/1994 (12:45), ημέρα Τετάρτη, 70.000 στρ.

Η πυρκαγιά εμφανίσθηκε σε δασική έκταση από άγνωστο αίτιο και προκάλεσε καταστροφές σε 70.000 στρ. (50.000 στρ. δασικές, 15.000 στρ. ελαιώνες και 5.000 στρ. λοιπές γεωργικές καλλιέργειες) και απώλειες 15 ζώων. Η επέμβαση ήταν άμεση (20 λεπτά από την αναγγελία) και για την κατάσβεσή της χρησιμοποιήθηκαν επίγεια αλλά και εναέρια μέσα, ενώ απαιτήθηκαν 4 ημέρες και 8 ώρες για την καταστολή της. Η πυρκαγιά αναζωπυρώθηκε 8,5 ώρες μετά την αρχική κατάσβεση και για την ανακατάσβεση χρειάστηκαν επιπλέον 3 ημέρες και 16 ώρες.

Δείτε επίσης…