Η τραγωδία της Εύβοιας και τα μαθήματα

Λέξεις: Χάρης Χεϊζάνογλου

Η καταστροφή στην Εύβοια δεν είναι τεράστια… Όχι, τεράστια ήταν την πρώτη μέρα. Σήμερα είναι βιβλικών διαστάσεων. Ουσιαστικά, στον Δήμο Λίμνης – Μαντουδίου – Αγίας Άννας έχουν καεί τα πάντα από το Αιγαίο μέχρι τον Ευβοϊκό…

Οι άνθρωποι εκεί αφέθηκαν στη μοίρα τους, ο Αντιδήμαρχος καταγγέλλει στον Αντέννα ότι δεν υπήρχαν επαρκείς δυνάμεις (συγκεκριμένα ότι είχαν το 25% των μέσων που χρειάζονταν) και ότι πολλοί κάτοικοι αρνήθηκαν να εκκενώσουν κι έσωσαν ότι μπορούσαν μόνοι τους. Στις αγαπημένες μου Ροβιές οι κάτοικοι λένε ότι πέντε μέρες έχουν δει όλο κι όλο ένα ελικόπτερο και ο Περιφερειάρχης Στερεάς Ελλάδος ουσιαστικά αυτό το επιβεβαιώνει, κάνοντας έκκληση για σοβαρό αριθμό εναέριων μέσων, πράγμα που όπως λέει ζητάει από την πρώτη μέρα!

Άκουσα πριν λίγο στον Αντέννα ότι οι Δήμοι που έχουν πληγεί θα λάβουν ως έκτακτη βοήθεια ένα συνολικό ποσό 1,2 εκατομμύρια ευρώ. Συγκεκριμένα για τον Δήμο Λίμνης-Μαντουδίου-Αγίας Άννας αναφέρθηκε το ποσό των 120.000 ευρώ. Για να καταλάβουμε λίγο τα μεγέθη, η έκταση που καλύπτει ο συγκεκριμένος Δήμος είναι αυτή στην εικόνα (φαίνεται και η Αττική και μπορεί να καταλάβει κανείς εύκολα το μέγεθος), αποτελείται από 48(!) μικρούς και μεγάλους οικισμούς (παρεμπιπτόντως χθες ο Χαρδαλιάς έλεγε ότι έχουν εκκενωθεί 39, περίπου το 80% του Δήμου δηλαδή!) με συνολικό πληθυσμό περίπου 12.000 κατοίκους. Προφανώς λοιπόν και το ποσό είναι παραπάνω από αστείο, ακόμα και αν είναι απλά ένα πρώτο βοήθημα.

Για να καταλάβουμε λίγο το context, αυτός ο τόπος (όμορφος τόπος) δεν είχε ιδιαίτερη οικιστική ανάπτυξη, ούτε μεγάλες τουριστικές μονάδες, ούτε μεγάλα επενδυτικά project. Οι άνθρωποι εκεί δεν κακοποίησαν τον τόπο τους, δεν έχτισαν άναρχα μέσα σε δασικές εκτάσεις, δεν βάσισαν την οικονομία του τόπου τους στην οικιστική ανάπτυξη. Δεν μπορούσαν άλλωστε, το κράτος δεν τους έφτιαξε ποτέ μεγάλες υποδομές, νοσοκομεία, δρόμους, τούνελ, μαρίνες και λιμάνια. Ένας δρόμος όλος κι όλος τους συνδέει με τη Χαλκίδα, κι αυτός περνάει πάνω από βουνά, μέσα από χαράδρες και συχνά κλείνει λόγω χιονόπτωσης και κατολισθήσεων. Η οικονομία της περιοχής στηρίχθηκε για χρόνια στην εξόρυξη Λευκόλιθου μέχρι που έκλεισε η Fimisco και ένα μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού βρέθηκε στην ανεργία. Σήμερα, βασίζεται κυρίως στην γεωργία και την κτηνοτροφία. Με δεδομένο ότι αυτές τις ημέρες δεν κάηκαν μόνο δέντρα και σπίτια, αλλά καλλιέργειες και ζώα, αγροτικά μηχανήματα και υποδομές, αυτά δηλαδή στα οποία βασίζονταν για να βγάζουν το ψωμί τους, οι άνθρωποι αυτοί είναι σε πάρα πολύ δύσκολη θέση, όχι μόνο σήμερα, αλλά θα είναι και αύριο και για πολλά χρόνια, γιατί τα σπίτια ξαναχτίζονται μεν και οι ζωές ξανακερδίζονται (και εγώ το ξέρω καλά), αλλά πρέπει να έχεις κάπου να πατήσεις, να έχεις δουλειά, εισόδημα και στήριξη από το κράτος και την κοινωνία.

Κατά τα άλλα, είναι προφανές ότι εδώ έγινε μια επιλογή. Και θα το πω όπως είναι, με την υποσημείωση ότι δεν εννοώ ότι αυτή η επιλογή έπρεπε να γίνει ανάποδα, αυτό είναι ένα τεχνητό δίπολο. Η πραγματικότητα λοιπόν είναι ότι οι άνθρωποι στην Εύβοια αφέθηκαν στη μοίρα τους για να έχει μια ελπίδα να σωθεί το άναρχο αστικό sprawl πέριξ της Πάρνηθας το οποίο αναπτύσσεται μέσα στο δάσος. Ξαναλέω, δεν εννοώ ότι οι άνθρωποι και οι περιουσίες τους στην Βαρυμπόμπη θα έπρεπε να αφεθούν να καούν. Λέω ότι έγινε μια επιλογή η οποία εμφανώς ενέχει και την επικοινωνιακή διάσταση, και την πληθυσμιακή και φυσικά την ταξική, και αυτή η επιλογή ήταν να σωθούν σπίτια και περιουσίες που χτίστηκαν μέσα σε δασικές εκτάσεις, με ευθύνη ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ και όχι της ελεύθερης αγοράς γενικά κι αόριστα, ούτε των ιδιοκτητών τους! Να το εξηγήσω κι άλλο, δεν κατηγορώ εγώ τον κόσμο που πήγε και έχτισε ένα σπίτι κάπου που του επέτρεψε το κράτος, λέω άλλο πράγμα, ότι το κράτος έρχεται σε αυτή τη δύσκολη θέση να πρέπει να διαλέξει ποιους θα σώσει και ποιους θα αφήσει να καούν, μεταξύ άλλων ΚΑΙ επειδή επέτρεψε την δόμηση μέσα στο δάσος, ή πιο σωστά το ασχεδίαστο οικιστικό sprawl, γιατί αυτό είναι!

Και ξαναλέω, δεν εννοώ ότι αυτή η επιλογή έπρεπε να γίνει ανάποδα, αυτό είναι ένα τεχνητό δίπολο. Λέω ότι ανάγκη να γίνει αυτή η επιλογή δεν θα έπρεπε να υπάρχει καν. Δεν θα έπρεπε το κράτος να επιτρέπει αυτού του είδους τη δόμηση, ή εφόσον επιτρέπει αυτή τη δόμηση και φορολογεί τους ανθρώπους αυτούς και τις περιουσίες τους, θα έπρεπε να τους παρέχει σχεδιασμό, σοβαρή αντιπυρική θωράκιση (παθητική και ενεργητική), δηλαδή πυροσβέστες, περιπολίες με πυροσβεστικά οχήματα, ξεκάθαρα όρια μεταξύ οικισμού και δάσους, να μην παρουσιάζει την εκκένωση ως προληπτικό μέτρο και ως επιτυχία και να μην μετρά γελοιωδώς την επάρκεια (ή μη) των μέσων πυρόσβεσης που διαθέτει σε canadair ανά κάτοικο και συγκρίνοντας με χώρες που δεν επιτρέπεται αυτό το είδους άναρχης, πανταχόθεν ελεύθερης και γι’ αυτό ανοχύρωτης τελικά οικιστικής ανάπτυξης. Γιατί με αυτό τον τρόπο τελικά και η Βαρυμπόμπη κάηκε, και η Εύβοια καίγεται, και το κακό δεν έχει τελειώσει ακόμα.

Το κράτος, όχι η Κυβέρνηση, ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΜΕ ΟΠΟΙΑ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΟΦΕΙΛΕΙ ΤΟΥΛΑΧΙΣΤΟΝ Να ρίξει γερές αποζημιώσεις και να αποκαταστήσει την οικονομική ζημιά ΟΛΩΝ στο ακέραιο, με βάση τις εμπορικές αξίες των ακινήτων τους και με βάση τα χρήματα που έχασαν οι επιχειρήσεις που επλήγησαν! Και όταν λέμε όλων εννοούμε όλων, και βεβαίως και στην Βαρυμπόμπη που τα οικόπεδα είχαν φτάσει να πωλούνταν μέχρι και 800 ευρώ το τετραγωνικό! Το κράτος πρέπει να μάθει να πληρώνει για να μάθει ότι πρέπει όταν εκδίδει οικοδομικές άδειες, όταν νομιμοποιεί και τακτοποιεί παραβάσεις και όταν τελικά φορολογεί τη γη φιλοδοξώντας να καρπωθεί χρήματα από μια στρεβλή οικιστική ανάπτυξη, πρέπει να βρίσκει τρόπο να παρέχει ασφάλεια! Κι αν δεν μπορεί να παρέχει ασφάλεια, ή αν για να παρέχει ασφάλεια σε έναν τόπο πρέπει να την στερήσει από έναν άλλο, τότε να μην εκδίδει οικοδομικές άδειες.

*Ο Χάρης Χεϊζάνογλου είναι αρχιτέκτονας

Διαβάστε επίσης:

Η κυβερνητική ανευθυνότητα και ο κίνδυνος των πυρκαγιών