Οι τελευταίες εξελίξεις στην αντιμετώπιση του καρκίνου

Για όλες τις τελευταίες εξελίξεις στην αντιμετώπιση του καρκίνου με τις ανοσολογικές θεραπείες μιλά στο Πρακτορείο Fm και στην εκπομπή «104,9 Μυστικά Υγείας» ο πρύτανης του ΕΚΠΑ, καθηγητής Αθανάσιος Μελέτιος Δημόπουλος. Γιατρός διεθνούς φήμης και επιρροής, που εδώ και χρόνια έχει επικεντρώσει την ερευνητική του δραστηριότητα στο πολλαπλούν μυέλωμα. Έναν σπάνιο αιματολογικό καρκίνο, για τον οποίο ο καθηγητής έχει πρωτοστατήσει σε κλινικές μελέτες, που οδήγησαν στην έγκριση νέων φαρμάκων και όπως χαρακτηριστικά λέει, δίνουν ενθαρρυντικά αποτελέσματα.

Φέτος ο διαπρεπής επιστήμων, που εξειδικεύεται στην αιματολογία- ογκολογία, απέσπασε το διεθνές βραβείο Αριστείας που αποτελεί την ανώτερη διάκριση της παγκόσμιας επιστημονικής κοινότητας, για το πολλαπλούν μυέλωμα.

Ο καθηγητής αναφέρει ποιες μορφές κακοήθειας ανταποκρίνονται καλά στις ανοσοθεραπείες, αλλά και ποιοι τύποι καρκίνου παραμένουν ανθεκτικοί, ενώ μιλά για μία καινούργια γονιδιακή θεραπεία που εγκρίθηκε πρόσφατα από τον Αμερικανικό Οργανισμό Φαρμάκων και Τροφίμων για την αντιμετώπιση της οξείας λεμφοβλαστικής λευχαιμίας.

Επίσης τονίζει ότι η κάλυψη σε νεοπλασματικά φάρμακα στην Ελλάδα είναι πολύ υψηλού επιπέδου και η πρόσβαση των ασθενών σε καινοτόμες θεραπείες πολύ ουσιαστική. Ωστόσο παραδέχεται ότι σύμφωνα με στοιχεία η οικονομική κρίση έχει μειώσει το προσδόκιμο επιβίωσης, παρά το γεγονός ότι ακόμη και σε ανασφάλιστους παρέχεται δωρεάν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη.

Ακολουθεί ολόκληρο το κείμενο της συνέντευξης που παραχώρησε ο πρύτανης του ΕΚΠΑ, καθηγητής Αθανάσιος Μελέτιος Δημόπουλος, στο Πρακτορείο Fm και στην Τάνια Μαντουβάλου.

Ασχολείστε με έναν δύσκολο αιματολογικό καρκίνο, όχι και πολύ συχνό, το πολλαπλούν μυέλωμα, που όμως τα τελευταία νέα που μας ανακοινώθηκαν σε πρόσφατη συνέντευξη τύπου, δίνουν ελπίδες για τάση να γίνει χρόνια νόσος. Θα θέλαμε να μας πείτε ποιες είναι οι τελευταίες εξελίξεις στις ανοσολογικές θεραπείες για τις οποίες ακούμε πολλά τελευταίως;

Το ανοσοποιητικό σύστημα αποτελεί έναν αποτρεπτικό μηχανισμό για τον νεοπλασματικό μετασχηματισμό και τη δημιουργία νεοπλασιών. Η κατανόηση των μοριακών μηχανισμών που διέπουν τη λειτουργία του ανοσολογικού συστήματος τα τελευταία χρόνια έχει επιφέρει μία τεράστια ανάπτυξη στον τομέα της ανοσοογκολογίας κι έχει οδηγήσει στην ανάπτυξη ιδιαίτερα ελπιδοφόρων θεραπειών. Η ανοσοθεραπεία του καρκίνου περιλαμβάνει φάρμακα που «χρησιμοποιούν» το ανοσολογικό σύστημα του ανθρώπου για να καταπολεμήσουν τα καρκινικά κύτταρα. Με αυτό τον τρόπο επιτρέπουν στο ανοσοποιητικό σύστημα να αναγνωρίζει και να επιτίθεται επιλεκτικά στα καρκινικά κύτταρα, ενώ ταυτόχρονα προσφέρει και μία μακροχρόνια μνήμη στο ανοσολογικό σύστημα έτσι ώστε να προσαρμόζεται σε βάθος χρόνου.

Εννοείτε να μην γίνει υποτροπή;

Ακριβώς. Έχουμε λοιπόν τις κλασσικές ανοσοδιεγερτικές θεραπείες π.χ ιντερλευκίνη 2 στο μελάνωμα, ή ιντερφερόνη Α στον καρκίνο του νεφρού, οι οποίες όμως είχαν σχετικά περιορισμένη δράση. Τα τελευταία χρόνια έχουμε αντινεοπλασματικές θεραπείες που βασίζονται στην καταστολή των σημείων ελέγχου του ανοσοποιητικού συστήματος. Είναι μία ομάδα φαρμάκων που ονομάζονται «αναστολείς σημείων ελέγχου» γιατί εμποδίζουν τη λειτουργία του μηχανισμού που χρησιμοποιούν τα καρκινικά κύτταρα για να διακόψουν την απάντηση του ανοσοποιητικού συστήματος. Δηλαδή υπάρχουν διάφορες ουσίες οι οποίες φρενάρουν το ανοσολογικό σύστημα. Εμείς τώρα δίνουμε παράγοντες οι οποίοι αίρουν αυτό το φρένο.

Ποιοι καρκίνοι φαίνεται να αντιμετωπίζονται καλύτερα με αυτές τις θεραπείες;

Οι καρκίνοι που δείχνουν τα καλύτερα αποτελέσματα είναι το μεταστατικό μελάνωμα, καθώς επίσης και ο καρκίνος του νεφρού. Μάλιστα τέτοιες θεραπείες δρουν και σε μία πολύ συχνή νεοπλασία που είναι ο καρκίνος του πνεύμονα. Επίσης αντιμετωπίζουν μία προχωρημένη μορφή της νόσου Χότσκιν.

Σε αυτές τις νεοπλασίες ενδέχεται να καταργηθούν οι θεραπείες που χρησιμοποιούνται αυτή τη στιγμή π.χ χημειοθεραπείες;

Συνήθως αυτές οι θεραπείες χρησιμοποιούνται ως θεραπείες δεύτερης γραμμής, μετά την αποτυχία της πρώτης χημειοθεραπευτικής γραμμής. Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις που αρχίζουν και χρησιμοποιούνται σαν θεραπεία πρώτης γραμμής, όπως πχ στο μελάνωμα, πλέον δεν χρησιμοποιείται χημειοθεραπεία, η οποία έτσι κι αλλιώς είχε φτωχά αποτελέσματα. Και πλέον έχει αυξηθεί σημαντικά η επιβίωση σε σχέση με παλιότερα. Υπάρχει όμως και μία άλλη μορφή θεραπείας η car t cells, όπως ονομάζεται στα αγγλικά, η οποία περιλαμβάνει την αφαίρεση κυττάρων του ανοσοποιητικού συστήματος από τον ασθενή. Τα παίρνουμε, τα τροποποιούμε γενετικά, με σκοπό να αναγνωρίζουν συγκεκριμένα καρκινικά κύτταρα και να τους επιτίθενται. Και στη συνέχεια τα ξαναδίνουμε στον ασθενή. Πρόσφατα ο Αμερικανικός Οργανισμός Φαρμάκων και Τροφίμων ( FDA) των ΗΠΑ έδωσε έγκριση για την αντιμετώπιση μίας μορφής λευχαιμίας, της οξείας λεμφοβλαστικής λευχαιμίας που όμως ήταν σε υποτροπή. Για πρώτη φορά έχουμε την έγκριση από ένα παγκόσμιο οργανισμό για χρήση στη κλινική πράξη. Κι αυτό βασίστηκε σε μελέτη που δείχνει ότι προθεραπευμένοι ασθενείς παρουσιάζουν ανταπόκριση σε ένα ποσοστό 80%. Αυτή η διαδικασία εφαρμόζεται σε επιλεγμένα κέντρα του εξωτερικού, δεδομένου ότι απαιτείται εξαιρετικά πολύπλοκη εργαστηριακή υποδομή.

Ποια είναι τα νεώτερα από την ερευνητική δραστηριότητα στη δική σας Αιματολογική/Ογκολογική μονάδας στο «Αλεξάνδρα»;

Στον τομέα των παθήσεων που ασχολούμαστε στην κλινική μας με τους συνεργάτες μου, που είναι το πολλαπλούν μυέλωμα, και άλλες παρεμφερείς παθήσεις, αυτό που έχουμε να τονίσουμε είναι ότι υπάρχει μία σημαντική εξέλιξη στον τομέα των μονοκλωνικών αντισωμάτων, τα οποία μπορεί να χορηγούνται σε συνδυασμό με άλλες καινοτόμες θεραπείες, που χρησιμοποιούνται εδώ και δέκα δεκαπέντε χρόνια. Αυτές οι εξελίξεις προκύπτουν από πολυκεντρικές μελέτες στις οποίες μετέχουμε κι εμείς, μαζί με πολλά άλλα κέντρα του εξωτερικού, κι έχουμε πολύ ενθαρρυντικά αποτελέσματα με τους συνδυασμούς αυτούς για το πολλαπλούν μυέλωμα.

Ποιοι καρκίνοι ανθίστανται ακόμη;

Υπάρχουν δυστυχώς όγκοι όπως είναι του παγκρέατος, ή ο καρκίνος του εγκεφάλου στους ενήλικες, όπου τα αποτελέσματα μέχρι τώρα δεν είναι όπως θα θέλαμε. Γίνονται βέβαια πρόοδοι, αλλά οι εξελίξεις δεν είναι τόσο σημαντικές σε αυτές τις δύο νεοπλασίες.

Πιστεύετε ότι αργεί πολύ ακόμη η μέρα που το ανθρώπινο είδος δεν θα πεθαίνει από καρκίνο;

Ναι. Νομίζω ότι αυτό το οποίο γίνεται είναι ότι σταδιακά μπορούμε και μετατρέπουμε ένα αυξανόμενο αριθμό περιπτώσεων σε χρόνια νόσο, αλλά θα είναι δύσκολο να πει κανείς ότι θα μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε πλήρως και ριζικά αυτή την πάθηση.

Η πρόσβαση στις ανοσοθεραπείες, που αναφερθήκατε, θεωρείτε ότι είναι εύκολη για τον Έλληνα ασθενή;

Βεβαίως. Οι ανοσολογικές θεραπείες που ανέφερα έχουν πάρει έγκριση από τον ΕΟΦ. Πρέπει να πούμε ότι η κάλυψη σε νεοπλασματικά φάρμακα στην Ελλάδα είναι πολύ υψηλού επιπέδου και εφάμιλλη με σχεδόν όλα τα κράτη της κεντρικής και δυτικής Ευρώπης. Και η πρόσβαση των ασθενών σε αυτές τις καινοτόμες θεραπείες είναι πολύ ουσιαστική.

Πιστεύετε ότι η οικονομική αδυναμία μειώνει το προσδόκιμο επιβίωσης;

Υπάρχει μία μείωση του προσδόκιμου επιβίωσης ή τουλάχιστον μία όχι βελτίωση, η οποία μπορεί να θεωρηθεί αποτέλεσμα της οικονομικής κρίσης, παρά το γεγονός ότι ακόμη και σε ανασφάλιστους συμπολίτες μας παρέχεται ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Σίγουρα όμως η παρατεταμένη οικονομική δυσχέρεια έχει αρνητικό αντίκτυπο στη διατροφή, την πρόληψη και τη σωστή παρακολούθηση.

Αυτό που λέτε είναι καταγεγραμμένο, ή είναι εκτίμηση;

Υπάρχουν κάποια στοιχεία που δείχνουν ότι το προσδόκιμο επιβίωσης δεν ακολουθεί την βελτίωση που βλέπουμε σε άλλα κράτη.

Πηγή:ΑΠΕ