Πώς μια συνοικία στο Παρίσι έφερε ξανά κοντά τους κατοίκους

Ήταν ξεκάθαρα μια μη παριζιάνικη επανάσταση παρότι ξεκίνησε σε έναν δρόμο της πόλης. O λόγος για το υπαίθριο δείπνο μήκους 215 μέτρων με 648 καρέκλες και γεμάτο σπιτικά φαγητά που στήθηκε κατά μήκος της Rue de l’Aude.Οι παρευρισκόμενοι κλήθηκαν να προφέρουν ανοιχτά τις καλημέρες τους.  Για κάποιους, αυτός ο χαιρετισμός οδήγησε στην πρώτη ουσιαστική επαφή μεταξύ γειτόνων. «Δεν είχα ξαναδεί κάτι παρόμοιο», λέει ο Benjamin Zhong, ο οποίος διατηρεί καφέ στην περιοχή. «Ένιωθα ότι ο δρόμος ανήκε σε μένα, σε όλους μας».

Οι επαναστάτες ορκίστηκαν την πίστη τους εκείνη την ημέρα του Σεπτέμβρη του 2017 στην αυτοαποκαλούμενη République des Hyper Voisins, ή Δημοκρατία των Super Neighbours, ένα τμήμα του 14ου διαμερίσματος στην Αριστερή Όχθη, που περιλαμβάνει περίπου 50 δρόμους και 15.000 κατοίκους. Στα πέντε χρόνια από τότε, η δημοκρατία – ένα «εργαστήριο κοινωνικού πειραματισμού» – προσπάθησε να αντιμετωπίσει τις ελλείψεις της σύγχρονης ζωής στην πόλη, η οποία μπορεί να είναι συναλλακτική, γρήγορος και μοναχικός.

Το πείραμα ενθαρρύνει τους ανθρώπους όχι απλώς να χαιρετούν περισσότερο ο ένας τον άλλον στο δρόμο, αλλά να αλληλεπιδρούν καθημερινά μέσω αμοιβαίας βοήθειας, και οργανωμένων συναντήσεων.

«Ο Παριζιάνος είναι αγενής και εχθρικός», λέει ο Patrick Bernard, ο πρώην δημοσιογράφος και κάτοικος της περιοχής που ξεκίνησε το έργο. «Αλλά η ζωή στην πόλη δεν χρειάζεται να είναι δυσάρεστη και απρόσωπη. Θέλουμε να δημιουργήσουμε την ατμόσφαιρα ενός χωριού σε έναν αστικό χώρο».

Σχεδόν 2.000 άτομα απολαμβάνουν πλέον εβδομαδιαία brunch και απεριτίφ σε τοπικά εστιατόρια, πολιτιστικές εκδρομές, συναντήσεις μνήμης, παιδικές δραστηριότητες και πολλά άλλα. Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, οι κάτοικοι κινητοποιήθηκαν για να φτιάξουν μάσκες, να παραδώσουν ψώνια σε ευάλωτους πολίτες και να ψήσουν κέικ για να στηρίξουν μια τοπική φιλανθρωπική οργάνωση.

Η Άννα Μορόσοβα, 31 ετών, με καταγωγή από τη Ρωσία, πιστεύει ότι το έργο της έχει δώσει στη ζωή της ανεκτίμητη σταθερότητα μετά το διαζύγιο. «Μένω μόνη μου, αλλά αν χρειάζομαι βοήθεια υπάρχει πάντα κάποιος εδώ», λέει η αρχιτέκτονας που τώρα σκοπεύει να παραδίδει μαθήματα τάνγκο. «Υπάρχει μια ενέργεια που μου δίνει αυτό το μέρος».

Η Mireille Roberdeau, μια 86χρονη χήρα που μετακόμισε στην περιοχή το 2000, λέει ότι το σχέδιο της έδωσε έναν λόγο να σηκώνεται το πρωί. «Ήμουν αρκετά δειλή πριν», προσθέτει. «Δεν θα μιλούσα σε κανέναν. Τώρα όμως ανυπομονώ να βγω εκεί έξω».

Πέρα από το «φαγητό, το ποτό και τη γιορτή», σύμφωνα με τα λόγια του Bernard, που καθόρισε τα αρχικά στάδια του Hyper Voisins, οι μακροπρόθεσμοι στόχοι προσανατολίζονται στα εξής: περιβάλλον, υγειονομική περίθαλψη, δημόσιοι χώροι και κινητικότητα.

Έχει, για παράδειγμα, γίνει συνεργασία με τη μη κερδοσκοπική “Les Alchimites” για την εγκατάσταση σημείων διάθεσης οργανικών απορριμμάτων σε πρώην χώρους στάθμευσης και τη μετατροπή της ύλης σε λίπασμα. Εγκαινιάστηκε επίσης μια κλινική προσανατολισμένη στις τοπικές ανάγκες. Με χρηματοδότηση 500.000 ευρώ από το δημαρχείο του Παρισιού, η κλινική αυτή θα έχει 10 άτομα προσωπικό, διευρυμένο ωράριο λειτουργίας, θα παρέχει συμβουλές χωρίς ραντεβού και κατ’ οίκον επισκέψεις. Το σημαντικότερο είναι ότι οι «πολίτες» θα υποστηρίζουν τους φροντιστές και θα συμμετέχουν στενά, ώστε να είναι πιο ενημερωμένοι για τη δική τους υγεία.

«Κάποιος μπορεί να είναι στο νοσοκομείο και να μην μπορεί να επιστρέψει σπίτι γιατί χρειάζεται υποστήριξη», εξηγεί ο Bernard. «Αλλά τι θα γινόταν αν θέταμε σε εφαρμογή ένα πρόγραμμα ώστε παιδιά της περιοχής να κάνουν ψώνια για ασθενείς, ώστε να μπορούν να έρχονται σπίτι μια εβδομάδα νωρίτερα;».

Για να μειώσει τη χρήση των αυτοκινήτων από κατοίκους και εμπόρους, η Hyper Voisins σχεδιάζει να αγοράσει ηλεκτρικά ποδήλατα και να εγκαταστήσει έναν κοινόχρηστο φορτιστή ηλεκτρικών ποδηλάτων. Είναι επίσης σε συνομιλίες με τον δήμαρχο για να επιβάλει δυνητικά τοπικό φόρο σε ανεπιθύμητες επιχειρήσεις όπως κτηματομεσίτες, τράπεζες κλπ. «Θέλουμε να προωθήσουμε καταστήματα που βελτιώνουν την καθημερινότητά μας», προσθέτει ο Bernard. «Εάν αυτά ρυπαίνουν, θα πρέπει να πληρώσουν».

Το έργο Hypers Voisins δεν έχει επίσημη σχέση με το Δημαρχείο, αλλά εντάσσεται σε μια ευρύτερη στρατηγική ενθάρρυνσης των ανθρώπων προκειμένου αυτοί να γίνουν πιο ενεργοί στις κοινότητές τους.

«Το Παρίσι είναι μια μεγάλη, κοσμοπολίτικη, ποικιλόμορφη πόλη και πρέπει να παραμείνει μια πόλη των ανθρώπων, ένα μέρος όπου οι άνθρωποι ζουν μαζί ευτυχισμένοι», λέει η Πενελόπη Κομιτές, αντιδήμαρχος του Παρισιού. «Μέσα από φιλικότητα, αλληλεγγύη και ισχυρούς δεσμούς μεταξύ των κατοίκων μας, μπορούμε να απορροφήσουμε καλύτερα τους όποιους “κραδασμούς”».

«Το Hypers Voisins φέρνει κοντά τους κατοίκους, οι οποίοι εκτελούν τα δικά τους έργα», λέει ο Moreno. «Αποβλέπει στην αναζωογόνηση των γειτονιών», συνεχίζει. «Έχω παρακολουθήσει το έργο από την κυκλοφορία του. Με έχει εμπνεύσει».

«Χρειαζόμαστε πόλεις με επίκεντρο τον άνθρωπο και δημόσιους χώρους που λειτουργούν προς όφελος της δημόσιας ζωής. Το Hyper Voisins είναι ένα εξαιρετικό παράδειγμα ανάκτησης της αστικής ανάπτυξης», λέει από μέρους του ο κοινωνιολόγος Charlot Schans.

Και προσθέτει: «Οι πόλεις τείνουν να αναπτύσσονται από τα πάνω προς τα κάτω». «Το αποτέλεσμα είναι ότι συχνά υπάρχει αυξανόμενη μοναξιά».

Η ισπανική πόλη της Ποντεβέδρα, για παράδειγμα, έχει απαγορεύσει τα αυτοκίνητα, η Βαρκελώνη έχει αναπτύξει το σύστημα «Super Block» των δικτύων που θέτουν στο επίκεντρο τους πεζούς, το Άμστερνταμ προσφέρει χρήματα σε μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς για να αγοράσουν τουριστικά καταστήματα και να τα αντικαταστήσουν με τοπικές επιχειρήσεις.

Το Δημαρχείο του Παρισιού είχε προγραμματίσει να στηρίξει και επίσημα το μοντέλο Hyper Voisins με την επέκταση σε τέσσερα άλλα διαμερίσματα της πόλης. Εξαιτίας της πανδημίας αυτό έχει τεθεί σε παύση προς το παρόν.

«Είναι πάντα δυνατό να κάνουμε περισσότερα για να προσεγγίσουμε διαφορετικούς κατοίκους», τονίζει ο Bernard. « Το μοντέλο πρέπει να προσαρμοστεί. Πρέπει να δούμε πώς λειτουργεί σε περιοχές της δεξιάς ή της αριστεράς, μεταξύ ατόμων με αναπηρία, πλουσίων, νέων…».

Ωστόσο, παραμένει αισιόδοξος. «Είχαμε πολλές επιτυχίες. Έχουμε αλλάξει βαθιά τον τρόπο με τον οποίο ζουν οι άνθρωποι».

Μια πρόσφατη εκδήλωση στην Place des Droits de l’Enfant επέτρεψε στους γείτονες να γιορτάσουν την ανάκτηση του δημόσιου χώρου. Αφού ζητήθηκε η γνώμη των κατοίκων η πλατεία καθαρίστηκε, πεζοδρομήθηκε. Επιπλέον έγιναν φυτεύσεις. Προηγήθηκε επιχορήγηση σχεδόν 200.000 ευρώ από τον Δήμο του Παρισιού.

Η νέα δημόσια πλατεία εγκαινιάστηκε μια ηλιόλουστη μέρα με σπιτικό φαγητό, ζωντανή μουσική και οικολογικά επιτραπέζια παιχνίδια για παιδιά.

«Εδώ, οι άνθρωποι έχουν χρόνο να μιλήσουν», λέει ο Patrick Touzeau, 46 ετών, που μετακόμισε στην περιοχή με τα τρία του παιδιά το 2018.

«Είναι ένα όμορφο πράγμα. Είναι μια συλλογική προσπάθεια. Τα οφέλη δεν προκύπτουν αμέσως, χρειάζεται χρόνος. Αλλά νομίζω ότι αυτή η ιδέα πρέπει να βρίσκει εφαρμογή παντού».

Πηγή: Guardian