Μια πρόταση στη μνήμη του αρχαιολόγου Μανόλη Ανδρόνικου

Λέξεις: Γιάννης Κύρκου Αικατερινάρης

Το 1971 τελείωσε η κατασκευή του σπιτιού στο Ρετζίκι (Πεύκα Θεσσαλονίκης), που κατοικήθηκε αρχικά από τους γονείς μου και στη συνέχεια και για ένα διάστημα από εμένα. Παρότι την μελέτη της ανακατασκευής του την ολοκλήρωσα περίπου το 1966, καθυστέρησε η ολοκλήρωσή του, καθώς μεσολάβησε η τότε ανώμαλη πολιτική κατάσταση. Αυτή άλλωστε στάθηκε η αιτία τραγελαφικών επεισοδίων στον Πολύγυρο, όταν όργανα του καθεστώτος συνέλαβαν τον ιδιοκτήτη μιας ανεγειρόμενης οικοδομής και εμένα ως μελετητή της γιατί σχεδίασα σε ένα τοιχείο μπετόν μια ανθρώπινη φιγούρα με… σηκωμένο το χέρι!

Ήμουν εκείνη την περίοδο επιμελητής στην Έδρα της διακοσμητικής και των εσωτερικών χώρων, με καθηγητή τον αείμνηστο Μίμη Φατούρο. Τότε με βασικό εκφραστή τον ίδιο περνούσαμε στην Ελλάδα και ιδιαίτερα στη Θεσσαλονίκη την όψιμη περίοδο του μοντερνισμού στην Αρχιτεκτονική. Επαναλάμβανε τότε την μεγάλη αλήθεια, απαντώντας στους υποστηρικτές της ψευδεπίγραφης όπως τόνιζε, “παραδοσιακής” αρχιτεκτονικής, δηλαδή μιας Τέχνης που προσπαθούσε να αντιγράψει -συχνά όπως όπως- τα ενδιαφέροντα, όσο και αυθεντικά δημιουργήματα του παρελθόντος (τα αποκαλούμενα και “λαϊκά”). Η Αρχιτεκτονική, έλεγε και ξανάλεγε, θα πρέπει να αφήνει στην κάθε εποχή τα δικά της ίχνη, όπως άλλωστε και όλες οι άλλες Τέχνες. Ιδιαίτερη βέβαια αντιμετώπιση, θα πρέπει να έχουν τα οικιστικά σύνολα που εξακολουθούν να διατηρούν τον χαρακτήρα της παράδοσης και στα οποία η διακριτική ένταξη μιας νέας κατασκευής είναι πάντα το ζητούμενο.

Ως φοιτητές του Φατούρου και άλλων μοντερνιστών της Αρχιτεκτονικής Θεσσαλονίκης εκείνης της εποχής (Θουκ. Βαλεντής, Πάτρ. Καραντινός, Θαλής Αργυρόπουλος κ.ά.) υιοθετούσαμε εν πολλοίς τις απόψεις αυτές, ακολουθώντας τους βασικούς κανόνες του “μοντερνισμού”. Ορισμένα μικρά δείγματα, που σχετίζονται με τις δικές μου δραστηριότητες στην περιοχή, όπως τα προαναφερθέντα, παρουσιάζω σ’ αυτό το σημείωμά μου. (σημ. Ως συνταξιούχος πλέον… δεν είμαι ανταγωνιστικός!)

Ο καθηγητής Φατούρος, πριν αναχωρήσει για τις ΗΠΑ όπου παρέμεινε για δύο χρόνια πήγε στο πανεπιστήμιο του Yale, μου είχε αναθέσει ανάμεσα στα άλλα, την ολοκλήρωση των μελετών εσωτερικού χώρου της έπαυλης Καζάζη στο Πανόραμα, του δικού του διαμερίσματος στη Νέα παραλία Θεσσαλονίκης, ορισμένων λεπτομερειών του μουσείου Πολυγύρου, αλλά και τον σχεδιασμό ενός τζακιού στην κατοικία του μεγάλου μας αρχαιολόγου Μανόλη Ανδρόνικου, στην οδό Παπάφη.

Η τελευταία εργασία αν και μικρής κλίμακας με χαροποίησε ίσως όσο λίγες άλλες αναθέσεις, λόγω ακριβώς της προσωπικότητας και της επιστημοσύνης του ιδιοκτήτη, τον οποίο θα είχα την τύχη να γνωρίσω καλύτερα! Με αφορμή το τελευταίο περιστατικό κάνω εδώ μια πρόταση: Να απαιτήσουμε ως πολίτες από την Περιφέρεια Κ. Μακεδονίας, τον Δήμο Θεσσαλονίκης ή το Πανεπιστήμιο, να τοποθετηθεί μια αναθηματική μαρμάρινη πλάκα στη μνήμη του Μανόλη Ανδρόνικου, μπροστά στην κατοικία του στην οδό Παπάφη! Τόσες προτομές και ονοματοθεσίες οδών -συχνά ανεπαρκώς αιτιολογημένες- μας προέκυψαν στην περιοχή, δεν το αξίζει άραγε ένας τόσο σημαντικός επιστήμονας, που τόσο πειστικά τεκμηρίωσε με την αρχαιολογική του έρευνα την Ιστορία του τόπου;