Οι σκεπαστές αγορές της Ευρώπης που μπορούν να γίνουν παράδειγμα για τη Μοδιάνο
Με αφορμή την ανάπλαση της αγοράς Μοδιάνο στην Θεσσαλονίκη, αυτές είναι κάποιες από τις σκεπαστές αγορές σε γειτονικές χώρες που μπορεί να αποτελέσουν παράδειγμα προς μίμηση.
Με αφορμή την ανάπλαση της αγοράς Μοδιάνο στην Θεσσαλονίκη, αυτές είναι κάποιες από τις σκεπαστές αγορές σε γειτονικές χώρες που μπορεί να αποτελέσουν παράδειγμα προς μίμηση, μιας και λειτουργούν εν είδει τουριστικής ατραξιόν με σημαντικά έσοδα για τους εμπόρους αλλά και τον δήμο.
Στα περισσότερα ταξίδια, μου αρέσει να εξερευνώ, εκτός από τα μουσεία, τα τουριστικά αξιοθέατα και την καθημερινότητα των πόλεων στις οποίες θα ζήσω για μερικές ημέρες. Η καθημερινότητα των κατοίκων περιλαμβάνει διασκέδαση, μουσική, φαγητό και φυσικά ψώνια. Με τα χρόνια, ακόμα και αυτή η καθημερινή ανάγκη για την αγορά προϊόντων τείνει να χρησιμοποιηθεί σαν εναλλακτική πρόταση τουρισμού και στυλιζάρεται με τέτοιο τρόπο ώστε να χάνει κάποιες φορές την αυθεντικότητα του.
Η πλατεία Άθωνος, το Καπάνι, το Μοδιάνο, το Μπεζεστένι, είναι η δική μας καθημερινότητα, με φωνές, φρέσκα φρούτα, λαχανικά, κρέατα, μπαχαρικά και υφάσματα. Στο μέλλον, η μορφή των αγορών αυτών σίγουρα θα αλλάξει, με το μετρό να έρχεται πολλά υποσχόμενο, ανοίγοντας νέες προοπτικές στις εμπορικές στοές στην Ερμού και την Εγνατία. Ενόψει όλων αυτών των αναπτυξιακών σχεδίων, αυτές είναι οι σκεπαστές αγορές που έχω να θυμάμαι από τα ταξίδια μου.
Τίρανα, Αλβανία
Η Αλβανία γενικά και τα Τίρανα ειδικά, γνώρισαν κάθε είδους κρίση, ανασφάλεια και φόβο στο παρελθόν. Σήμερα, αρκετά χρόνια μετά την χρεοκοπία, τις πυραμίδες, την μαζική μετανάστευση, και με έντονους ρυθμούς ανάπτυξης, η πόλη σού δείχνει με κάθε τρόπο την επιθυμία των κατοίκων της για αλλαγή, δίνοντας μια μάχη με το χρόνο για να περάσει στις ανταγωνιστικές ευρωπαϊκές χώρες μέσα από την οικονομία, τον τουρισμό, την εκπαίδευση, την πρωτοπορία και την ανάπτυξη. Τα Τίρανα είναι ίσως η μοναδική πόλη στην οποία διαφαίνεται τόσο έντονα η επιθυμία των κατοίκων για αλλαγή. Ο πληθυσμός της επιθυμεί και αυτός να ζήσει ό,τι και η υπόλοιπη Ευρώπη, έστω και με κάποια χρόνια καθυστέρησης.
Το 2007, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Τζορτζ Μπους (ο νεότερος) επισκέφθηκε την χώρα μοιράζοντας δολάρια και υποσχέσεις. Ένας κεντρικός δρόμος πήρε το όνομά του ως “ευχαριστώ” για την βοήθειά του. Πολλές επιγραφές κτηρίων φέρουν την υπογραφή της Αμερικάνικης κυβέρνησης, όπως και η σκεπαστή αγορά και τα γύρω από αυτήν κτήρια, η ανάπλαση των οποίων έγινε με τη στήριξη των Αμερικάνων. Το Pazari i Ri (Νέο Παζάρι) είναι μια γραφική πολύχρωμη γειτονιά κοντά στο κέντρο της πόλης. Αποτελεί μέρος της παλιάς πόλης των Τιράνων και ένα από τα πιο πολυσύχναστα στέκια της. Γύρω από την αγορά μπορεί κάποιος να βρει όμορφα καφέ, εστιατόρια, αρτοποιεία και ζαχαροπλαστεία. Η σκεπαστή αγορά προσφέρει μια πανδαισία αρωμάτων, χρωμάτων, γεύσεων και μια ποικιλία από κάθε είδους προϊόντα. Παραδοσιακές Αλβανικές γεύσεις, κρασί, τυριά, αλλαντικά αλλά και πολλά μπαχαρικά. Μετά την ανακαίνισή του, έγινε το σύγχρονο τουριστικό αξιοθέατο της πόλης που όλοι οι οδηγοί προτείνουν να επισκεφθεί κάποιος. Η πρώτη του μορφή χρονολογείται στο 1931. Είναι ένα μέρος περισσότερο για βόλτα και για να απολαύσει κάποιος έναν καφέ, μιας και προσφέρει μια εικόνα ξεκομμένη από αυτήν της υπόλοιπης πόλης. Η ανάπλαση των γύρω κτηρίων συνδυαστικά ήταν που έκανε την περιοχή πόλο έλξης προσφέροντας πολλές επιλογές σε φαγητό, καφέ και ποτό.
Βαρκελώνη, Ισπανία
Στην Βαρκελώνη όλα είναι τουρισμός, όλα είναι τουριστική ατραξιόν. Μετά την μέγιστη αξιοποίηση του Γκαουντί, του Πικάσο, της αρχιτεκτονικής, των μουσείων και των πάρκων, οι αρμόδιοι στράφηκαν προς το ποτό και το φαγητό, εστιάζοντας κυρίως σε εναλλακτικούς τρόπους προώθησης ενός τουρισμού πέρα από τα κλασικά και τα καθιερωμένα.
Οι δύο πιο γνωστές σκεπαστές αγορές τις πόλης, η Mercado de la Boqueria και η Santa Caterina (διάσημη για την ιδιαίτερη χρωματιστή οροφή της), έγιναν τα τελευταία χρόνια πόλος έλξης εκατοντάδων τουριστών καθημερινά.
Η «Santa Caterina» βρίσκεται στην καρδιά του ιστορικού κέντρου της πόλης, και είναι γνωστή και ως η πρώτη καλυμμένη αγορά στη Βαρκελώνη. Αποτελεί την μία από τις αγορές που το δημοτικό συμβούλιο αποφάσισε να αποκαταστήσει με σκοπό την ανάδειξη της. Η ιδέα ήταν να κρατηθούν στοιχεία από την παλιά μορφή και αρχιτεκτονική, τα οποία θα μπλέκονται με τα σύγχρονα, εστιάζοντας στην ιδιαίτερη οροφή αλλά και στην δομή του εσωτερικού χώρου, που θα έπρεπε να γίνει ελκυστική και εύκολα προσβάσιμη από όλους. Η αγορά βρίσκεται στην θέση του παλιού μοναστηριού της Santa Caterina. Η έκταση του παλιού μοναστηριού αποφασίστηκε να χρησιμοποιηθεί ως ένας τρόπος να τονωθεί η αγοραστική κίνηση της πόλης. Έτσι, το 1846 ξεκίνησε η λειτουργία της αγοράς κυρίως με ιχθυοπώλες που έφερναν από τα ψαροχώρια την πραμάτεια τους και την πουλούσαν. Εγκαινιάστηκε επισήμως το 1848 και αποτελούσε για πολλά χρόνια την καλύτερη αγορά της πόλης. Η αψίδα και άλλα μέρη του παλιού μοναστηριού που είχαν διασωθεί δεσπόζουν μέσα στην αγορά και είναι επισκέψιμα για τους τουρίστες. Οικογένειες, ζευγάρια, εκδρομικά γκρουπ, παρέες εφήβων, περνάνε την ώρα τους περιπλανώμενοι στα αρτοποιεία, κρεοπωλεία, ιχθυοπωλεία, όπου μεταξύ άλλων, εκτός από την αγορά φρέσκων τροφίμων, μπορεί όποιος θέλει να απολαύσει την μπύρα του συνοδεία αλλαντικών, τυριών και κρεατικών, από αυτά που στην συνέχεια μπορεί και να αγοράσει. Παρά τις τσουχτερές τιμές, ειδικά οι τουρίστες δεν διστάζουν να πληρώσουν για να δοκιμάσουν τοπικές γεύσεις, εδέσματα, σαγκρίες και παέγια μέσα στην γνωστότερη και πιο πολύβουη αγορά της πόλης.
Η ιστορία της αγοράς «Mercado de la Boqueria» είναι επίσης πολύ παλιά. Οι πρώτες αναφορές για μια υπαίθρια αγορά κρεάτων στην Rambla χρονολογούνται κοντά στο 1200. Αυτή η αγορά δεν ήταν τίποτα άλλο από πάγκους στην ύπαιθρο, στην οποία οι αγρότες και ψαράδες της επαρχίας πουλούσαν τα προϊόντα τους. Οι πάγκοι αυτοί, ανάλογα με τις ιστορικές και αρχιτεκτονικές αλλαγές της πόλης, άλλαζαν θέση γύρω από την Ramba. Γκραβούρες τις εποχής και διατάγματα δείχνουν τον τρόπο που ρυθμιζόταν η πώληση αγαθών στην περιοχή, αλλάζοντας την δομή και τον τρόπο εξάπλωσης της αγοράς. Το 1827, λέγεται πως οι πάγκοι έφταναν τους 200, με μεγάλη ποικιλία προϊόντων εκτός από το κρέας και τα ψάρια. Το 1835 το μοναστήρι του αγίου Ιωσήφ καταστράφηκε από πυρκαγιά. Μετά την κατεδάφισή του, το δημοτικό συμβούλιο αποφασίζει να χρησιμοποιηθεί για να χτιστούν στοές και να δημιουργηθεί μια αγορά με το όνομα La Boqueria de San José. Το 1874, και αφού κατασκευάστηκε η οροφή, προστέθηκαν λαμπτήρες αερίου, τοποθετήθηκαν πάγκοι, και η αγορά άνοιξε για το κοινό με διάφορες παρεμβάσεις που κρατούν μέχρι το 1914. Στην συνέχεια της ιστορία της, η αγορά δεν σταμάτησε να αναδιαμορφώνεται από το 1985 μέχρι και το 2015. Σήμερα αποτελεί με όλα αυτά τα έργα ανάπλασης μία από τις διασημότερες τουριστικές ατραξιόν της πόλης που αναφέρει κάθε τουριστικός οδηγός στο διαδίκτυο για βόλτα, ψώνια, φαγητό και ποτό. Περιμετρικά της αγοράς, τα εστιατόρια βγάζουν τραπέζια και η κυψέλη του κόσμου ξεχύνεται σε όλο το οικοδομικό τετράγωνο που καταλαμβάνει η αγορά.
Τι είναι αυτό που έκαναν οι Βαρκελωνέζοι; Ουσιαστικά εισήγαγαν μέσα στην αγορά διαφορετικού τύπου μαγαζιά που προσφέρουν μεγάλη ποικιλία φαγητού και ποτού, προωθώντας το σαν γευστικό εμπειρικό περίπατο.
Κωνσταντινούπολη, Τουρκία
Ποιος είναι αυτός που έχει πάει στην Πόλη και δεν έχει επισκεφτεί το γνωστό σε όλους Kapali Carsi; Για τους Έλληνες, και όχι μόνο, είναι ο δεύτερος must see προορισμός μετά την Αγία Σοφία. Και δεν είναι μόνο η ανάγκη και η επιθυμία για ψώνια σε καλές τιμές που κάνει τόσο ελκυστική μια τέτοια επίσκεψη, μιας και πολλές φορές συνειδητοποιεί κανείς όταν φεύγει από το Kapali Carsi ότι αγόρασε προϊόντα που δεν τα είχε τελικά και τόσο ανάγκη. Είναι η επιθυμία συμμετοχής σε μια κοινή εμπειρία με χιλιάδες άλλους, ένα βίωμα που πολλοί περιγράφουν ως κάτι που δεν πρέπει να χάσεις, ως τμήμα της παράδοσης και της κουλτούρας των Οθωμανών. Οι οδηγίες αναφέρουν ότι καλό είναι να γυρίσεις σε πολλά μαγαζιά και να κάνεις «παζάρια». Η σκεπαστή αγορά, με το τζαμί ακριβώς δίπλα στην κεντρική είσοδο, σού δίνει μια ευκαιρία συμμετοχής στην καθημερινή κουλτούρα των Τούρκων της πόλης. Το Καπαλί Τσαρσί αποτελείται από περίπου 3.000 μαγαζιά, στα οποία μπορεί να βρει κανείς τα πάντα. Αναμνηστικά, μαγνητάκια, κοσμήματα, χαλιά, δερμάτινα, παντελόνια, φούστες, αρώματα και οποιαδήποτε επώνυμη μάρκα μπορεί κανείς να φανταστεί σε μια από τις μεγαλύτερες αγορές με απομιμήσεις, κοινώς μαϊμού προϊόντα. Περιμετρικά της αγοράς, πολλά μαγαζιά προσφέρουν τσάι (το αγαπημένο ρόφημα των Τούρκων), καφέ, αναψυκτικά, παραδοσιακό φαγητό, ντονέρ και ναργιλέ. Δίπλα από το Γενί τζαμί ή Misir Carsi (Αιγυπτιακή αγορά), όπου πραγματικά γίνεται το αδιαχώρητο, μπορεί κανείς να βρει μπαχαρικά, γλυκά, αρώματα και να χαθεί μέσα σε γεύσεις και μυρωδιές. Το σκούντημα και η πολυκοσμία είναι ένα από τα αρνητικά.
Οι σκεπαστές αγορές για την Κωνσταντινούπολη είναι μια σημαντική πηγή εσόδων, μιας και προωθείται η ιδέα πως μέσα σε αυτές ο επισκέπτης έρχεται σε επαφή με τον πραγματικό κόσμο της ανατολής.
Σόφια, Βουλγαρία
Στο κέντρο της πρωτεύουσας της Βουλγαρίας βρίσκεται η σκεπαστή αγορά The Hall (Halite), η μεγαλύτερη της πόλης. Άνοιξε το 1911, έχει έκταση 3.200 τ.μ. και στην πρώτη της μορφή είχε μέσα στάβλους και κάποια μικρά μαγαζάκια. Δεν είχε τίποτα το ιδιαίτερο να δείξει προς τα έξω μέχρι που την αγόρασε η εταιρεία Ashtrom, και με κάποια εκατομμύρια και μερικά χρόνια ανακατασκευών, άνοιξε ριζικά ανακαινισμένη το 2000. Σήμερα, αποτελεί την μεγαλύτερη αγορά, με 1.500 περίπου απασχολούμενους σε αυτήν, εκτείνεται σε τρεις ορόφους και μπορεί κάποιος να βρει σε αυτήν ρούχα, παπούτσια, κοσμήματα, τρόφιμα, μαγαζιά με γρήγορο φαγητό. Το εντυπωσιακό είναι η πρόσοψη της αναγεννησιακής νεομπαρόκ μορφής με το οικόσημο της πόλης, οι τέσσερις είσοδοι περιμετρικά του κτηρίου και το εμβληματικό ρολόι.
Κλασικά παραδείγματα σκεπαστών και υπαίθριων αγορών με σημαντικά κέρδη και μεγάλη επιτυχία μπορεί να βρει κάποιος σε όλες σχεδόν τις πόλεις της Γερμανίας, που οι σκεπαστές αγορές αποτελούν μέρος της καθημερινότητας, στις Βρυξέλλες, στο Λουξεμβούργο και στο Παρίσι.
Μένει να δούμε και στην Θεσσαλονίκη, πώς θα μπορούσε μετά την ανάπλαση της αγοράς Μοδιάνο τα σκεπαστά παζάρια να αποτελέσουν πόλο έλξης τουριστών και να ενταχθούν στην καθημερινότητα των κατοίκων ανεβάζοντας την ποιότητα και την αξία τους.
