Πέντε νέα βιβλία περιμένουν να τα διαβάσεις

Μέσω μιας γλώσσας δίκοπης, πάλλουσας, ασελγούς και ακομπλεξάριστης, ο συγγραφέας βάζει τον αναγνώστη του να κάνει μακροβούτια στο κενό της ψυχής των ηρώων που προκαλούν απ’ την αρχή ως το τέλος πρωτογενή συγκίνηση. Ύφος, λέξεις και ιστορία, όλα πρωτότυπα και θελξικάρδια.

Ο δίγλωσσος τόμος με τίτλο «Λεωφόρος της Κοινωνίας των Εθνών». Ο γνωστός άξονας της Αριστοτέλους στη Θεσσαλονίκη επικεντρώνεται στην ελληνική συμμετοχή στη 17η Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής της Βενετίας. Η ανάδειξη του συγκεκριμένου εμβληματικού δημόσιου χώρου αποτέλεσε την πρόταση της Ελλάδας επιχειρώντας ένα σχόλιο στο ερώτημα που έθεσε ο κεντρικός επιμελητής της έκθεσης Hashim Sarkis “How we will live together” (Πώς θα ζήσουμε μαζί;). Δύο τμήματα της έκθεσης παρουσιάστηκαν παράλληλα, στο ελληνικό περίπτερο της Βενετίας και στο λουτρό Μπέη Χαμάμ στην περιοχή της πλατείας Αριστοτέλους της Θεσσαλονίκης.

«Λεωφόρος της Κοινωνίας των Εθνών» ονομάστηκε αρχικά ο μνημειακός άξονας της Αριστοτέλους στο νεωτερικό σχέδιο για τον επανασχεδιασμό της Θεσσαλονίκης μετά την πυρκαγιά του 1917, με επικεφαλής τον Γάλλο αρχιτέκτονα-πολεοδόμο και αρχαιολόγο Ernest Hébrard, παραπέμποντας στον διαχρονικά πολυπολιτισμικό και κοσμοπολίτικο χαρακτήρα της πόλης.

Η εξαμελής ομάδα διδασκόντων του τμήματος Αρχιτεκτόνων ΑΠΘ (Ν. Καλογήρου, Μ. Δούση, Δ. Θωμόπουλος, Δ. Κονταξάκης, Σ. Κωτσόπουλος, Θ. Χατζηγιαννόπουλος) επιμελήθηκε και παρουσιάζει μια πολυετή έρευνα με θέμα την αστική σύνθεση του άξονα της Αριστοτέλους, που στοχεύει στην ανάλυση και ερμηνεία της λειτουργίας του δημόσιου αυτού χώρου, μέσα από την αποτύπωση και μελέτη της αρχιτεκτονικής και πολεοδομικής του μορφής, της ιστορίας του, των κοινωνικών και πολιτισμικών δεδομένων που σχετίζονται με τη χρήση, τη διαχρονική παρουσία του, καθώς και την περιβαλλοντική του λειτουργία μέσα στον πυκνοδομημένο ιστό του ιστορικού κέντρου της Θεσσαλονίκης.

Η πλούσια εικονογραφημένη συλλογική έκδοση εμπλουτίζεται με πολλαπλά διεπιστημονικά σχόλια, καθώς και απεικονίσεις που διαμορφώθηκαν από σχετικά εργαστήρια στο τμήμα Αρχιτεκτόνων του ΑΠΘ, καθώς και των περισσότερων αρχιτεκτονικών σχολών της Ελλάδας.

Ο Νίκος Καλογήρου είναι Ομότιμος Καθηγητής του τμήματος Αρχιτεκτόνων της Πολυτεχνικής Σχολής του ΑΠΘ. | Η Μαρία Δούση είναι Αναπληρώτρια Καθηγήτρια του τμήματος Αρχιτεκτόνων της Πολυτεχνικής Σχολής του ΑΠΘ. | Ο Δημήτριος Θωμόπουλος είναι Επίκουρος Καθηγητής του τμήματος Αριχτεκτόνων της Πολυτεχνικής Σχολής του ΑΠΘ. | Ο Δημήτριος Κονταξάκης είναι Επίκουρος Καθηγητής του τμήματος Αρχιτεκτόνων της Πολυτεχνικής Σχολής του ΑΠΘ. | Ο Σοφοκλής Κωτσόπουλος είναι Διδάκτωρ του τμήματος Αρχιτεκτόνων της Πολυτεχνικής Σχολής του ΑΠΘ. | Ο Θεμιστοκλής Χατζηγιαννόπουλος είναι Επίκουρος Καθηγητής του τμήματος Αρχιτεκτόνων της Πολυτεχνικής Σχολής του ΑΠΘ.

• Οι ιδεολογικές, οι κοινωνικές, οι οικονομικές συνθήκες παραγωγής της τέχνης στη μεταπολεμική Ελλάδα | Εκδόσεις Επίκεντρο, σελ. 328

Οι μεταπολεμικές συνθήκες στην Ελλάδα διαμορφώθηκαν κάτω από μεγάλης σημασίας ιστορικά, οικονομικά και κοινωνικά γεγονότα, που σημάδεψαν την πορεία της. Άμεσες ήταν οι επιπτώσεις στην Τέχνη και γι’ αυτό καταβλήθηκε προσπάθεια να διερευνηθούν οι παράγοντες που την επηρέασαν καθώς αυτή δεν αναπτύσσεται «εν κενώ».

Το σχέδιο Μάρσαλ ήταν ένα οικονομικό πρόγραμμα, που επικύρωσε τη θέση της Ελλάδας στον δυτικό κόσμο και εμβάθυνε τις διαπολιτισμικές σχέσεις ανάμεσα στην Ελλάδα και τη Δύση. Ωστόσο, για μεγάλο διάστημα λόγω των κρίσιμων στιγμών, η παραγωγή της Τέχνης ακολούθησε μία τεθλασμένη πορεία καθώς επηρεάστηκε από τις εκάστοτε πολιτικές και οικονομικές συνθήκες.

Στην πορεία του χρόνου οι εξελίξεις επηρέασαν σε μεγάλο βαθμό τον τρόπο παραγωγής και δημιουργίας της τέχνης. Ανασταλτικός παράγοντας στάθηκε η δικτατορία των Συνταγματαρχών, η οποία θέλησε με κάθε τρόπο να ποδηπετήσει τον Πολιτισμό. Κατά τη Μεταπολίτευση οι δομές άλλαξαν και η παραγωγή της τέχνης είχε θετικό πρόσημο. Όμως, η οικονομική κρίση του 2010 διέψευσε τις προσδοκίες των Ελλήνων και ακύρωσε προσπάθειες και όνειρα.

Η παραγωγή της τέχνης μειώθηκε δραστικά καθώς μεγάλο μέρος των πολιτιστικών θεσμών έπαψε να λειτουργεί, ενώ το κράτος βρέθηκε σε αδυναμία να χρηματοδοτεί καλλιτεχνικές δράσεις. Η πολιτισμική βιωσιμότητα, αν και αναγκαία, κατέστη έωλη.

Η Παναγιώτα Μ. Παπανικολάου σπούδασε Ιστορία και Αρχαιολογία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Συνέχισε τις σπουδές της στις Τέχνες και στην Πολιτισμική Διαχείριση στο Λονδίνο. Είναι διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και διδάσκει σε πανεπιστημιακά ιδρύματα της Ελλάδας. Ασχολείται ερευνητικά με την Ιστορία της Τέχνης και τη Διαχείριση του Πολιτισμού.

• Το Θέατρο Της Οικουμένης, Ουρανοδύτης, Τόμος Γ | IANOS, σελ. 400

Με τον τρίτο αυτόν τόμο, που έχει τίτλο Ουρανοδύτης, ολοκληρώνεται Το Θέατρο της Οικουμένης, ένα μυθιστόρημα που ανιχνεύει αντιφάσεις στον έρωτα, στην κατασκοπεία και στην ιδέα «ψυχή». Στον έρωτα, που υπονομεύεται από την προδοσία για την οποία ευθύνονται τα ένστικτα.

Στην κατασκοπεία, που είναι αναγκαία για τη συνέχεια των κοινωνιών μας αλλά και παραβαίνει τους νόμους τους. Στην ιδέα «ψυχή», που δημιουργεί προσδοκίες για αιώνιο μέλλον αλλά κι είναι κατασκευή του εγκεφάλου μας. Εκτός από τη συναρπαστική πλοκή, που θα ανταμείψει τον υπομονετικό αναγνώστη, αναλύεται στο βιβλίο η ελληνική ταυτότητα όπως την αποτύπωσε ο Ρήγας Φεραίος στη Χάρτα του, εμπλέκονται στην αφήγηση στίχοι του Οδυσσέα Ελύτη κι αποσπάσματα του Ηράκλειτου κι εισάγεται ως κλειδί της ειρωνείας Αμερικανός καθηγητής της Ψυχιατρικής, φαντασιακό μείγμα από τον Νόαμ Τσόμσκι, τον Φίλιπ Ροθ και τον Ίρβιν Γιάλομ.

Αναφέρεται, επίσης, το έγγραφο του 1822 που κατατάσσει την Ελλάδα στα ευγενικά έθνη. Με αυτό καταργήσαμε ‒πρώτοι από όλους τους Ευρωπαίους εταίρους μας‒ τη δουλεία.

Οι δύο πρώτοι τόμοι είναι: Το θέατρο της Οικουμένης. Τόμος Α’ – Τα θεμέλια της ζωής & Το θέατρο της Οικουμένης. Τόμος Β’ – Βαλς των σκιών.

Ο Μανόλης Ξεξάκης γεννήθηκε το 1948 στο Ρέθυμνο Κρήτης. Το 1966 εγκαταστάθηκε στη Θεσσαλονίκη, όπου και ζει. Σπούδασε μαθηματικά στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και εργάστηκε διαδοχικά ως καθηγητής φροντιστηρίου, ως διευθυντής ραδιοφωνίας της ΕΡΤ-2 Θεσσαλονίκης (1983-19869 και ως συνεργάτης διαφημιστικής εταιρίας. Από το 1982 έως το 1987 παρουσίαζε την εκπομπή “Ο κόσμος του βιβλίου” στη ραδιοφωνία της ΕΡΤ-2. Στα γράμματα πρωτοεμφανίστηκε το 1971 και υπήρξε στενός συνεργάτης του περιοδικού “Το τραμ”. Κυκλοφόρησε τα εξής βιβλία : “Ο θάνατος του ιππικού” (αφηγήματα, 1977), “Ασκήσεις μαθηματικών” (ποιήματα, 1980), “Πλόες ερωτικοί” (ποιήματα, 1980), “Κάτοπτρα μελαγχολικού λόγου” (ποιήματα, 1987), “Πού κούκος, πού άνεμος” (μυθιστόρημα,1987), “Σονάτα κομπολογιών” (διηγήματα και μικρά πεζά, 2000). Διηγήματά του έχουν μεταφραστεί στα γερμανικά και στα αγγλικά.

• Το θέατρο στο βυθό | Εκδόσεις Ταξιδευτής, σελ. 662

Αυτή είναι η ιστορία της Ντελμάν Βέρνερ, μιας 19χρονης κοπέλας γεννημένης στην Κοινοπολιτεία της Καλιράντα.

Η ιστορία μιας νεαρής κοπέλας που βλέπει ξαφνικά τον κόσμο όλο γύρω της να διαλύεται και την ίδια να ξεκινά ένα ταξίδι αναζήτησης, επιβίωσης κι απρόσμενων αποκαλύψεων.

Ένα ταξίδι γεμάτο περιπέτειες που θα την φέρει τελικά μέχρι το Βυθό του Κόσμου, το Βυθό στον οποίο καταλήγει να χάνεται σχεδόν ολόκληρη η Κοινοπολιτεία, μετά από μία βιβλική καταστροφή.

Κι ωστόσο, ενώ η ίδια μυστηριωδώς επιβιώνει, δεν μπορεί πια να ξαναβγεί στην επιφάνεια της θάλασσας. Τριγυρνώντας στο Βυθό λοιπόν, και πριν περάσουν πολλές μέρες, η κοπέλα ανακαλύπτει κάτι παράδοξο.

Είναι το Θέατρο στο Βυθό, που παίζει κάθε βράδυ για ένα αόρατο κοινό. Μια θαλασσογραφία της ανθρώπινης ψυχής απλώνεται εκεί μέσα. Με μεγαλειώδεις θεατρικές σκηνές, δαιδαλώδη παρασκήνια και συνεχή δραματική ένταση.

Ένα νέο παιχνίδι ξεκινά τώρα. Μέσα στο πανδαιμόνιο και το παραλήρημα του Θεάτρου, σε ένα διαρκώς χαρούμενο και εντελώς παράλογο κόσμο. Ένα τρελό κυνήγι και μια συναρπαστική περιπλάνηση. Η αναζήτηση της αλήθειας και μια περιπέτεια γεμάτη χιούμορ κι ανατροπές.

Στην προσπάθειά της να κατανοήσει και να εξιχνιάσει αυτό το νέο μυστήριο, η Ντελμάν ανακαλύπτει τελικά κάτι συγκλονιστικό!

Mια σουρεαλιστική και αλληγορική περιπέτεια στο Βυθό, μια μεγάλη βουτιά στο συλλογικό ασυνείδητο, αλλά και μία μοναδική επανάσταση ενάντια στη διαρκή υπακοή στο κοινωνικό σύστημα.

Ένα σύστημα που επιβάλλει ρόλους μέσα σε αυτό το μεγάλο Θέατρο που αποκαλούμε Ζωή.

Η Μαρία Μησσήν γεννήθηκε στη Δράμα. Σπούδασε Φιλοσοφία και Ψυχολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών ενώ παράλληλα εργαζόταν ως μουσική παραγωγός στον ραδιοφωνικό σταθμό «Μελωδία». Το 1996 έφυγε για την Αγγλία και την Ολλανδία όπου σπούδασε Θέατρο, Κινηματογράφο και Τηλεόραση στο University College of Ripon and York και στο High School of the Arts, Utrecht, Ολλανδία. 

Τα τελευταία χρόνια ζει κι εργάζεται στην Αθήνα ως σκηνοθέτης, παρουσιάστρια και ηθοποιός. Τέλος, γράφει στίχους, διηγήματα, θεατρικά έργα και μυθιστορήματα. Ασχολείται ακόμα με τη μουσική, τη φωτογραφία και το σχέδιο ενώ διδάσκει Χοροθέατρο και Κινησιολογία. Τα τελευταία χρόνια επιμελείται, σκηνοθετεί και παρουσιάζει την εκπομπή “24 ώρες στην Ελλάδα” που προβάλλεται από την ΕΡΤ3.