Πες μου γιατί η αποψινή πανσέληνος θα είναι τόσο μεγάλη!

Πόσο αγαπημένο θέμα έμπνευσης έχει υπάρξει το φεγγάρι και οι βραδιές με πανσέληνο άραγε… Παραμερίζοντας τη ρομαντική χροιά του θεάματος, ας ρίξουμε μια ματιά στη Φυσική που λαμβάνει χώρα κάθε τέτοια όμορφη βραδιά.

Μετά την αστρονομική παρατήρηση της ύπαρξης και του προσδιορισμού των πλανητών γύρω μας, η μελέτη και εξήγηση του τρόπου κίνησής τους υπήρξε κομβικό σημείο εξέλιξης στην πορεία της Αστρονομίας. Όπως καθετί που ξεκίνησε από παρατηρησιακό επίπεδο, ομοίως και για τις πλανητικές κινήσεις, είχαν υπάρξει διάφορες θεωρίες κατά καιρούς. Για πολλά χρόνια, θεωρούνταν ως κεντρικό σημείο αναφοράς η Γη μας (γεωκεντρικό σύστημα), σκέψη που οφειλόταν στον Κλαύδιο τον Πτολεμαίο. Μέχρι που στα μέσα του 15^ου αιώνα περίπου, ο Κοπέρνικος, θεμελίωσε τη θεωρία του για το ηλιοκεντρικό σύστημα, την κίνηση δηλαδή των πλανήτων έχοντας ως βάση τη θέση του Ήλιου. Με την τελικώς επικρατούσα αυτή άποψη, φαίνεται να είχε ασχοληθεί πρωταρχικά ο Αρίσταρχος ο Σάμιος.

Παρόλο που η ηλιοκεντρική προσέγγιση είναι κυρίως πιο «βολική» για την εξήγηση των πλανητικών κινήσεων και όχι απαραίτητα πιο ορθή, αποτελεί την απαρχή και για την κατανόηση της πανσελήνου. Η Σελήνη είναι ο μόνος δορυφόρος της Γης. Αναφερόμενοι σε πανσέληνο εννοούμε τη φάση της περιφοράς της Σελήνης, κατά την οποία στα μεσάνυχτα, η Σελήνη περνά από το μεσημβρινό του τόπου που παρατηρείται. Έχουμε δηλαδή συγχρονισμό της δύσης του Ήλιου με την ανατολή της Σελήνης.

Ο χρόνος που χρειάζεται η Σελήνη για να περάσει 2 φορές από την ίδια θέση, γνωστός και ως συνοδικός μήνας, είναι περίπου 29 ημέρες. Έτσι, προκύπτει να έχουμε πανσέληνο τη 14^η/15^η ημέρα του μήνα αυτού. Στην πανσέληνο λοιπόν, όπως προκύπτει και από τα παραπάνω, έχουμε ευθυγράμμιση του Ήλιου, της Γης και της Σελήνης. Κατά συνέπεια, το ημισφαίριο της Σελήνης που θα κοιτά προς τη Γη, φωτίζεται πλήρως από τον Ήλιο και έτσι οι «γήινοι» παρατηρητές βλέπουν ένα ολόγιομο φεγγάρι.

Τι συμβαίνει τώρα όμως με τις αποστάσεις των πλανητών και τι το ξεχωριστό μπορεί να έχει μία πανσέληνος σε αντίθεση με άλλες, αφού είναι κάτι τόσο συχνά επαναλαμβανόμενο;

Χάριν απλούστευσης συνηθίζεται να θεωρούμε πως οι πλανήτες κινούνται «κυκλικά». Στην πραγματικότητα όμως, η τροχιά περιφοράς τους είναι ελλειπτική. Το σχήμα της έλλειψης αποτελεί με λίγη φαντασία έναν πεπλατυσμένο κύκλο. Παρά τη σταθερή διάρκεια των περιφορών λοιπόν, αντιλαμβανόμαστε ότι, κινούμενοι σε μία τέτοια «διαδρομή» δεν είναι εφικτό να απέχουμε σε όλες τις θέσεις την ίδια απόσταση από ένα σώμα εντός/εκτός της τροχιάς μας, το οποίο με τη σειρά του κινείται και αυτό.

Έτσι, μιλώντας πιο συγκεκριμένα για τη Σελήνη, υπάρχουν στη διάρκεια της περιφοράς της γύρω μας οι φάσεις στις οποίες βρίσκεται στο πιο κοντινό και πιο μακρινό δυνατό σημείο από εμάς, αντίστοιχα. Όταν συμπέσει η μικρότερη δυνατή της απόσταση από τη Γη με την ύπαρξη πανσελήνου, το αποτέλεσμα είναι να έχουμε την αίσθηση πως βλέπουμε ένα φεγγάρι πιο μεγάλο και πιο λαμπερό…!

Ελπίζοντας λοιπόν η απομυθοποίηση του φαινόμενου να μην κατέρριψε πλήρως τη ρομαντική σας διάθεση, απολαύστε το θέαμα αυτής της τόσο ιδιαίτερης συγκυρίας…