«Πλούσια» σε νυχτερίδες η Μακεδονία

Πρώτη πανελλαδική προσπάθεια για διαχείριση, προστασία και ανάδειξη των νυχτερίδων, των σπηλαίων και της σπηλαιόβιας ζωής που φιλοδοξεί να γίνει παράδειγμα ολοκληρωμένης διαχείρισής τους σε εθνικό επίπεδο, αποτελεί ευρωπαϊκό πρόγραμμα με δράσεις σε 10 περιοχές του Δικτύου NATURA 2000 στην Ελλάδα, από την Κρήτη ως τον Έβρο.

Πρόκειται για τo Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα LIFE GRECABAT «Ελληνικά Σπήλαια και Χειρόπτερα: Διαχειριστικές Δράσεις και Αλλαγή Συμπεριφοράς» το οποίο έχει στόχο την προστασία και ανάδειξη των σπηλαίων και των μοναδικών μορφών ζωής που φιλοξενούν. Συντονιστής Δικαιούχος είναι το Πανεπιστήμιο Κρήτης – Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης (ΜΦΙΚ) και εταίροι του προγράμματος είναι το υπουργείο Περιβάλλοντος & Ενέργειας, το Πράσινο Ταμείο, το Ινστιτούτο Σπηλαιολογικών Ερευνών Ελλάδας και η ΑΤΕΠΕ Διαχείριση Οικοσυστημάτων Μονοπρόσωπη ΕΠΕ.

Στο πλαίσιο των δράσεων διαβούλευσης του έργου, πραγματοποιήθηκε χθες διαδικτυακή εκδήλωση με θέμα τα σπήλαια και καταφύγια νυχτερίδων στην κεντρική και δυτική Μακεδονία.

Σύμφωνα με τον Δρ. Περιβαλλοντικής Βιολογίας Πανεπιστήμιο Κρήτης – ΜΦΙΚ και επιστημονικό συνεργάτη στο LIFE GRECABAT Παναγιώτη Γεωργιακάκη, στην Ευρώπη υπάρχουν 45 είδη νυχτερίδων, εκ των οποίων τα 36 συναντώνται στην Ελλάδα.

«Είναι τα μόνα ιπτάμενα θηλαστικά, έχουν μεγάλη ποικιλία στην εμφάνιση και το μέγεθος, βλέπουν αρκετά καλά και ορισμένες καλύτερα από τον άνθρωπο και στο σκοτάδι οι περισσότερες ηχο-εντοπίζουν» είπε ο κ.Γεωργιακάκης.

Όσον αφορά στην οικολογική και οικονομική σημασία των χειροπτέρων, εξήγησε ότι έχουν σημαντικό ρόλο στον έλεγχο του αριθμού των εντόμων αφού κάθε νυχτερίδα τρώει εκατοντάδες ή και χιλιάδες έντομα, όπως σκαθάρια, νυχτοπεταλούδες, σκνίπες και κουνούπια. Πολλά από τα έντομα αυτά είναι παράσιτα καλλιεργειών ή φορείς ασθενειών.

«Πλούσιες» σε νυχτερίδες η κεντρική και Δυτική Μακεδονία

Χάρη στη γεωγραφική της θέση και την ποικιλία των βιοτόπων της, η κεντρική και η δυτική Μακεδονία είναι από τις πιο πλούσιες περιοχές στην Ευρώπη, με 31 καταγεγραμμένα είδη. Ορισμένα από αυτά δεν απαντώνται πιο νότια από τη Μακεδονία ενώ άλλα δεν εξαπλώνονται πιο δυτικά. Τα πολυάριθμα σπήλαια, αρχαία ορυχεία, εγκαταλελειμμένα κτήρια και γέρικα δέντρα προσφέρουν καταφύγια, ενίοτε σε πολλές χιλιάδες άτομα από πολυάριθμα είδη. Οι μεγάλης κλίμακας επεμβάσεις στις φυσικές περιοχές της Μακεδονίας, ακόμα και τις προστατευόμενες, αποτελεί ανησυχητική πίεση και για τις νυχτερίδες. Δυστυχώς, η διαθέσιμη επιστημονική τεκμηρίωση δεν λαμβάνεται πάντα υπόψη κατά την αδειοδότηση μεγάλων έργων στους βιοτόπους των νυχτερίδων υπογραμμίζει ο κ. Γεωργιακάκης.

Νυχτερίδες και ανθρώπινες ασθένειες

Όπως ανέφερε ο κ.Γεωργιακάκης, οι νυχτερίδες δεν έχουν τη λύσσα των σαρκοφάγων θηλαστικών, ενώ έχουν διατυπωθεί υποθέσεις ότι ασθένειες προκαλούμενες από κορονοϊούς (SARS, MERS, COVID-2019) και άλλους ιούς (Ebola και Marburg) σχετίζονται με πληθυσμούς νυχτερίδων οι οποίοι φέρουν τους ιούς αυτούς ή συγγενείς τους.

«Όμως, οι μηχανισμοί εξέλιξης και μετάδοσης των παθογόνων ιών δεν έχουν γίνει αρκετά κατανοητοί. Οι ανθρώπινες πιέσεις στους πληθυσμούς των άγριων ζώων και τους οικοτόπους τους πιθανώς σχετίζονται με κάποιες επιδημίες».

Οι νυχτερίδες, είναι από τις πιο ευάλωτες ομάδες θηλαστικών με τις σημαντικότερες πιέσεις και απειλές που αντιμετωπίζουν παγκοσμίως να είναι η υποβάθμιση των χώρων αναζήτησης τροφής, οι μαζικές θανατώσεις λόγω δεισιδαιμονιών ή για εμπορικούς λόγους και η υποβάθμιση και καταστροφή καταφυγίων τους. Για το λόγο αυτό είναι αυστηρά προστατευόμενες από την νομοθεσία της Ελλάδας και πολλών άλλων χωρών αλλά και από διεθνείς συμβάσεις, όπως η Οδηγία των Οικοτόπων 92/43/ΕΕ.

*Τις εικόνες παραχώρησε ο κ. Γεωργιακάκης.

Πηγή: Νατάσα Καραθάνου/ ΑΠΕ- ΜΠΕ