Πώς η τετραήμερη εργασία σώζει το περιβάλλον

Το 2011 ο Simon Ursell και οι άλλοι τρεις συνιδρυτές της νεοσύστατης περιβαλλοντικής εταιρείας “Tyler Grange” με έδρα το Gloucestershire του Ηνωμένου Βασιλείου αποφάσισαν να δώσουν σε όλους τους εργαζομένους μία μέρα άδεια το μήνα για εθελοντισμό.

Είχαν διαπιστώσει ότι πολλοί από τους νέους υπαλλήλους τους περνούσαν ήδη ελεύθερο χρόνο κάνοντας εθελοντισμό.

Αλλά πέρυσι, η εταιρεία προχώρησε σε αυτό που κάποιοι θα έβλεπαν ως πολύ πιο ριζοσπαστικό βήμα για την ευημερία των εργαζομένων: Δοκίμασε να δώσει σε όλους τους εργαζόμενους μεγαλύτερη άδεια εβδομαδιαίως.

Οι διευθυντές και οι εργαζόμενοι γιόρτασαν το γεγονός.

Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η ημερήσια παραγωγικότητα αυξήθηκε κατά 22%.

Αλλά ο Ursell ήθελε επίσης να μετρήσει κάτι ακόμη: τον αντίκτυπο που είχε η λιγότερη εργασία εβδομαδιαίως σε σχέση με το αποτύπωμα άνθρακα της εταιρείας.

Η τετραήμερη εργασία απεδείχθη πολύ καλή και σε σχέση με αυτό, λέει ο ίδιος.

«Κατά μέσο όρο είδαμε μείωση 21% στον αριθμό των μιλίων που διανύονταν με αυτοκίνητο», σημειώνει με χαμόγελο. Η “Tyler Grange” έκοψε τις συναντήσεις και τα ταξίδια που ήταν περιττά. Πολλοί εργαζόμενοι χρησιμοποίησαν τις πρόσθετες μέρες άδειας για να ασχοληθούν ακόμα περισσότερο με τον εθελοντισμό για το κλίμα.

Η συζήτηση γύρω από το τετραήμερο εργασίας φαίνεται να κερδίζει δυναμική ανά τον κόσμο. Το δημόσιο στην Ισλανδία και εταιρείες στην Ισπανία, τη Σουηδία, το Βέλγιο, την Ιαπωνία και τη Νέα Ζηλανδία έχουν κάνει δοκιμές ως προς τις επιπτώσεις που έχει η λιγότερη εργασία μέσα στην εβδομάδα.

Η μεγαλύτερη δοκιμή έγινε, πάντως, στο Ηνωμένο Βασίλειο. Σε αυτήν συμμετείχαν περισσότερες από 60 εταιρείες και οργανισμοί. Τα τελικά αποτελέσματα δημοσιεύθηκαν στις 21 Φεβρουαρίου και ορισμένες από τις εταιρείες υποστηρίζουν αυτό που πρότειναν προηγούμενες μελέτες: Ότι δηλαδή η λιγότερη εργασία εβδομαδιαίως θα μπορούσε να βοηθήσει τον πλανήτη.

Η Juliet Schor, οικονομολόγος και κοινωνιολόγος στο Boston College και επικεφαλής ερευνήτρια στο 4 Day Week Global, η οποία εργάστηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο αλλά και στις ΗΠΑ, υποστηρίζει ότι η λιγότερη εργασία  εβδομαδιαίως είναι το κλειδί για επίτευξη μείωσης εκπομπών άνθρακα που χρειάζεται ο κόσμος.

«Αν και τα κλιματικά οφέλη είναι το πιο δύσκολο πράγμα για μέτρηση, έχουμε πολλές έρευνες που δείχνουν ότι με την πάροδο του χρόνου, καθώς οι χώρες μειώνουν τις ώρες εργασίας, οι εκπομπές άνθρακα μειώνονται», αναφέρει. Μια μείωση κατά 10% στις ώρες σχετίζεται με μείωση του αποτυπώματος άνθρακα κατά 8,6%, σύμφωνα με μια μελέτη που συντάχθηκε από την Schor το 2012.

Από τα πιο σημαντικά οφέλη για το κλίμα της τετραήμερης εργασίας είναι η μείωση των μετακινήσεων. Τα δεδομένα από τη δοκιμή του Ηνωμένου Βασιλείου τα οποία κοινοποιήθηκαν στο Future Planet δείχνουν μια μείωση κατά 10% κατά την πιλοτική περίοδο από 3,5 ώρες σε 3,15 ώρες την εβδομάδα για τις εταιρείες που παρακολουθούσαν τον χρόνο μετακίνησης. Αν και πρόκειται για σημαντική μείωση, η εξοικονόμηση μπορεί να φτάσει το 15-20%, λέει η Schor. Στη δοκιμή του 2022 που έγινε στις ΗΠΑ η μείωση ήταν ακόμα μεγαλύτερη από 3,56 σε 2,59 ώρες την εβδομάδα (δηλαδή μείωση κατά 27%).

Σε Ηνωμένο Βασίλειο και Η.Π.Α. διαπιστώθηκε επίσης ότι πολλοί άνθρωποι τον χρόνο που εξοικονομούσαν δεν μετακινούνταν ή έκαναν δραστηριότητες χαμηλών εκπομπών άνθρακα, όπως πεζοπορία ή χόμπι στο σπίτι. Τα δεδομένα του Ηνωμένου Βασιλείου έδειξαν επιπλέον ότι η στροφή σε λιγότερη εβδομαδιαία εργασία οδήγησε σε αύξηση των φιλοπεριβαλλοντικών συμπεριφορών: οι συμμετέχοντες στη δοκιμή αφιέρωσαν περισσότερο χρόνο εθελοντικά για περιβαλλοντικούς λόγους και ήταν πιο προσεκτικοί με την ανακύκλωση και την αγορά φιλικών προς το περιβάλλον προϊόντων.

«Όταν οι άνθρωποι εργάζονται λιγότερο, έχουν περισσότερο ελεύθερο χρόνο για βιώσιμες δραστηριότητες που είναι συχνά πιο χρονοβόρες», τονίζει η Stefanie Gerold, ερευνήτρια στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο του Βρανδεμβούργου στη Γερμανία, που δε συμμετέχει σε δοκιμές στο Ηνωμένο Βασίλειο ή στις ΗΠΑ και έχει αναπτύξει διάφορα μοντέλα μείωσης χρόνου που εφαρμόζονται σε αυστριακές εταιρείες.

Η πρόβλεψη του τρόπου με τον οποίο όλοι οι άνθρωποι θα χρησιμοποιήσουν αυτήν την επιπλέον ημέρα είναι δύσκολη. Οι άνθρωποι θα μπορούσαν να επιλέξουν να κάνουν μια εξαιρετικά ρυπογόνο διεθνή πτήση για να γιορτάσουν την πλήρως αμειβόμενη άδεια της Παρασκευής. «Ένα τριήμερο θα μπορούσε να οδηγήσει σε μεγαλύτερη κατανάλωση αγαθών και υπηρεσιών», λέει ο Anupam Nanda, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ, στο Ηνωμένο Βασίλειο. «Αν καταλήξετε να πάρετε αεροπλάνο ή να οδηγήσετε εκατό μίλια για δραστηριότητες αναψυχής, τότε αυτό δύσκολα μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης», προσθέτει.

Ούτε οι δοκιμές που έγιναν στο Ηνωμένο Βασίλειο ούτε στις ΗΠΑ μέτρησαν τον πλήρη αντίκτυπο του άνθρακα από τυχόν πρόσθετες δραστηριότητες που μπορεί να έχουν κάνει οι άνθρωποι λόγω της συμπληρωματικής ημέρας άδειάς τους.

Ο Philipp Frey, ερευνητής στο Ινστιτούτο Τεχνολογικής Αξιολόγησης και Ανάλυσης Συστημάτων στην Καρλσρούη της Γερμανίας και συγγραφέας του “The Ecological Limits of Work”, λέει ότι κατανοεί την ανησυχία για πιθανές πρόσθετες εκπομπές εξαιτίας αναψυχής, ωστόσο σημειώνει ότι αυτό δε φαίνεται να επιβεβαιώνεται προς το παρόν.

Σημειώνει μάλιστα ότι μελέτη έδειξε ότι οι άνθρωποι στη Βόρεια Αμερική και την Ευρώπη έχουν χαμηλότερο αποτύπωμα άνθρακα κατά το Σαββατοκύριακο (οι εκπομπές του Σαββατοκύριακου δε μειώθηκαν στην Ανατολική Ασία). Συνολικά, οι εκπομπές της Κυριακής στη Βόρεια Αμερική και την Ευρώπη βρέθηκαν να είναι 40% χαμηλότερες από τον μέσο όρο, ενώ οι εκπομπές τις καθημερινές ήταν σχεδόν 20% υψηλότερες από τον μέσο όρο. Στοιχεία από την Υπηρεσία Ενεργειακών Πληροφοριών των ΗΠΑ δείχνουν επίσης ότι οι άνθρωποι στις ΗΠΑ καίνε σχεδόν 10% λιγότερα ορυκτά καύσιμα τα Σαββατοκύριακα από ό,τι τις καθημερινές. Έτσι, πιστεύει ότι η μετατόπιση της Παρασκευής από εργάσιμη ημέρα σε ημέρα ξεκούρασης θα μπορούσε να σημαίνει σημαντική βελτίωση στις εκπομπές ορυκτών καυσίμων. «Αυτοί οι αριθμοί δείχνουν ότι η τετραήμερη εργασία μπορεί πραγματικά να έχει ουσιαστικό αντίκτυπο», υπογραμμίζει ο Leland.

Μερικά δεδομένα από τις δοκιμές που έγιναν φαίνεται να είναι επίσης σχετικά καθησυχαστικά. Ο αριθμός των εγχώριων ταξιδιών αναψυχής που πραγματοποιήθηκαν από εργαζόμενους που συμμετείχαν στο πιλοτικό πρόγραμμα του Ηνωμένου Βασιλείου μειώθηκε κατά 5,5% σε τέσσερις εβδομάδες, ενώ δεν υπήρξε σχεδόν καμία αλλαγή στον αριθμό των διεθνών πτήσεων που πραγματοποιήθηκαν για αναψυχή. Στο μεταξύ, η αμερικανική μελέτη δε διαπίστωσε κάποια αλλαγή στα εγχώρια ταξίδια αναψυχής, αλλά τα διεθνή ταξίδια αναψυχής υπερδιπλασιάστηκαν.

Οι “Tyler Grange”, “Waterwise” και “Kickstarter” λένε ότι δεν παρατήρησαν καμία αύξηση στα ταξίδια μεγάλων αποστάσεων. Αξίζει όμως να σημειωθεί ότι και οι τρεις εταιρείες θεωρούν τους εαυτούς τους ως εταιρείες προσανατολισμένες στο κλίμα.

Μερικές φορές, οι εταιρείες απλώς δε γνωρίζουν ότι μπορεί να υπάρχουν οφέλη για το κλίμα. «Γνώρισα πολύ λίγες εταιρείες που πραγματικά σκέφτηκαν την τετραήμερη εργασία ως κάτι που θα είχε θετικό αντίκτυπο στο περιβάλλον», λέει ο Ursell.

Άλλοι εργοδότες έχουν απλώς άλλες προτεραιότητες.

Απαιτούνται περισσότερες δοκιμές για να ληφθούν ακριβή δεδομένα, λέει. «Οι εταιρείες έχουν καθήκον να συμμετάσχουν σε αυτές τις πρωτοβουλίες για να δώσουν ώθηση στην έρευνα».

Μπορεί όμως κάθε εταιρεία να αντεπεξέλθει οικονομικά στην τετραήμερη εργασία; «Πρακτικά δεν υπάρχει κανένα μειονέκτημα και είναι εφικτό σε ευρέως διαδεδομένη βάση», λέει ο Leland, αλλά «χρειάζεται θάρρος για να το κάνεις».

Μερικές φορές, οι εργοδότες χρειάζονται μόνο λίγη ώθηση και εκεί είναι που παίζει ρόλο η κυβερνητική δράση.

“Χρειάζεται πολιτική δράση για να γίνει μια τόσο μεγάλη αλλαγή. Οι εθνικές κυβερνήσεις πρέπει να δείξουν το δρόμο”, λέει ο Frey. Για παράδειγμα, η ισπανική κυβέρνηση επιβεβαίωσε πρόσφατα ότι θα πληρώσει έως και 150.000 ευρώ (159.000 $/133.000 £) σε μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις που θα δοκιμάζουν το μοντέλο της τετραήμερης εργασίας.

Πηγή: bbc.com