Πόσο διαδεδομένη θα μπορούσε πραγματικά να είναι η 4ημερη εργασία;

Για πολλούς εργαζόμενους και επιχειρήσεις, η ιδέα της 4ημερης εργασίας ήταν ένα σενάριο επιστημονικής φαντασίας. 

Αλλά μετά την πανδημία, πολλές εταιρείες σε όλο τον κόσμο έδωσαν μία ευκαιρία σ’ αυτό τον πρωτότυπο τρόπο εργασίας.

Στις ΗΠΑ και την Ιρλανδία, μία 6μηνη δοκιμή σε 33 εθελοντικές εταιρείες το 2022 έδειξε θετικό αντίκτυπο, αύξησε την απόδοση, την παραγωγικότητα και την ευημερία των εργαζομένων.

Οι εργαζόμενοι που δούλευαν 4 μέρες ανέφεραν πως είχαν λιγότερο άγχος και κούραση, συν του γεγονός ότι είχαν περισσότερη ισορροπία μεταξύ εργασίας-προσωπικής ζωής.  Οι 27 εταιρείες που υπέβαλαν μια τελική έρευνα βαθμολόγησαν τη δοκιμή αυτή με 9 στα 10.

Σε μια δοκιμή του 2022 στο Ηνωμένο Βασίλειο σε 70 εταιρείες, το 86% των εταιρειών είπε ότι η τετραήμερη εργασία ήταν τόσο επιτυχημένη, που σχεδίαζαν να την καθιερώσουν μετά το τέλος της δοκιμής. Ανέφεραν οφέλη όπως η αυξημένη παραγωγικότητα και η σημαντική εξοικονόμηση πόρων για τους εργαζόμενους.

Παρόμοιες δοκιμές στο Βέλγιο, την Ισπανία, την Ιαπωνία, την Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία έχουν δώσει εξίσου ελπιδοφόρα αποτελέσματα για τις εταιρείες. Και –δεν αποτελεί έκπληξη– οι εργαζόμενοι φαίνονται ιδιαίτερα πρόθυμοι να κάνουν κανόνα τις μικρότερες εργάσιμες εβδομάδες.

Ωστόσο, παρά τα συντριπτικά θετικά στοιχεία, μια τετραήμερη εργασία εξακολουθεί να φαίνεται απρόσιτη για πολλούς εργαζόμενους. Οι εργαζόμενοι στον τομέα της τεχνολογίας σε ευέλικτες, προνοητικές εταιρείες μπορεί να ελπίζουν σε ένα τέτοιο όφελος στο εγγύς μέλλον, αλλά είναι πιο δύσκολο να φανταστεί κανείς την ίδια αλλαγή για τους δασκάλους ή τους υπαλλήλους γραφείου σε πιο παραδοσιακές εταιρείες.

Βρίσκοντας τη σωστή εφαρμογή

Η τεχνολογία και οι βιομηχανίες γραφείου έχουν κάνει τα μεγαλύτερα βήματα στη μείωση των ωρών εργασίας μέχρι στιγμής.

Σε αρκετούς τομείς, η συντόμευση της εργάσιμης εβδομάδας είναι δυνατή, αλλά απαιτεί επανεξέταση των κανόνων που έχουν καθιερωθεί από καιρό. Η συμβουλευτική και η νομική, για παράδειγμα, συχνά οργανώνονται γύρω από την έννοια της χρεώσιμης ώρας – που σημαίνει ότι λιγότερη εργασία ισούται αυτόματα με μικρότερο εισόδημα. Αλλά τέτοιες κουλτούρες μπορούν να αλλάξουν, πιστεύει ο O’Connor, σκηνοθέτης και συνιδρυτής του Work Time Reduction Center of Excellence, που εδρεύει στο Τορόντο.

«Αρχίζουμε να βλέπουμε παραδείγματα δικηγορικών γραφείων να περνούν σε τετραήμερες εβδομάδες μεταβαίνοντας από τιμολόγηση ανά ώρα σε χρέωση ανά αξία έργου».

Η βιωσιμότητα αυτής της συντομευμένης εβδομάδας εργασίας για εταιρείες σε αυτούς τους λιγότερο ευέλικτους κλάδους μπορεί επίσης να φαίνεται διαφορετική από ό,τι μπορούν να κάνουν άλλες, πιο ευκίνητες επιχειρήσεις και τομείς.

Για παράδειγμα, «εάν [αυτές οι εταιρείες] κλείσουν την Παρασκευή και δώσουν σε όλους την ίδια μέρα άδεια, αυτό κάνει πιο δύσκολο τον συντονισμό με τους πελάτες, τους προμηθευτές και την υπόλοιπη οικονομία», λέει ο Pedro Gomes, συγγραφέας του Friday is the new Saturday, και συντονιστής μιας επερχόμενης δοκιμής της πορτογαλικής κυβέρνησης για την τετραήμερη εργάσιμη εβδομάδα.

«Η εναλλακτική είναι να δίνετε σε διαφορετικούς ανθρώπους διαφορετικές ημέρες άδειας, επομένως συνεχίζετε να εργάζεστε πέντε ημέρες, αλλά στη συνέχεια χρειάζεστε διαδικασίες επικοινωνίας σε ομάδες για να μπορέσετε να αντιμετωπίσετε τις ημέρες που οι συνάδελφοι δεν είναι εκεί».

Ως εκ τούτου, ενώ συνεργαζόμενοι χώροι εργασίας όπως οι διαφημιστικές εταιρείες μπορεί να επιλέξουν όλοι οι εργαζόμενοι να πάρουν την ίδια μέρα άδεια για να επιτρέψουν τον καλύτερο συντονισμό της ομάδας, οι βιομηχανίες που βασίζονται στο εμπόριο όλη την εβδομάδα, όπως η φιλοξενία και η εξυπηρέτηση, μπορεί να δημιουργήσουν διαδικασίες για μισθωτούς. Με αυτόν τον τρόπο, πολλοί ειδικοί πιστεύουν ότι η τετραήμερη εβδομάδα εργασίας μπορεί να προσαρμοστεί στις περισσότερες βιομηχανίες. «Έχουμε δει πολύ επιτυχημένα παραδείγματα παντού», προσθέτει ο O’Connor,

Στον τρέχοντα χώρο εργασίας, ορισμένοι σημαντικοί παράγοντες πρόβλεψης για το εάν ένας οργανισμός είναι πιθανό να εφαρμόσει με επιτυχία μια μικρότερη εργάσιμη εβδομάδα μπορεί να είναι το μέγεθος και η κουλτούρα της εταιρείας. Μέχρι στιγμής, λίγες μεγάλες διεθνείς εταιρείες έχουν πραγματοποιήσει δοκιμές της τετραήμερης εβδομάδας εργασίας.

Παρά τα θετικά αποτελέσματα από μια δοκιμή της Microsoft στην Ιαπωνία και της Unilever στη Νέα Ζηλανδία, άλλες μεγάλες εταιρείες άργησαν να ακολουθήσουν το παράδειγμά τους. «Οι μεγάλες εταιρείες έχουν την οικονομική δυνατότητα να κάνουν την αλλαγή, αλλά πολύ πιο άκαμπτες δομές», λέει ο Gomes. «Στην πράξη, αυτό που βλέπουμε είναι περισσότερες μικρομεσαίες εταιρείες να δοκιμάζουν την τετραήμερη εργασία επειδή είναι πιο ευέλικτες και συνήθως έχουν έναν διευθύνοντα σύμβουλο ή έναν ιδρυτή που έχει μια πολύ καλή εικόνα για το πώς θα επηρεάσει ολόκληρη την επιχείρηση. ”

Με άλλα λόγια, οι ηγέτες μικρότερων εταιρειών μπορεί να έχουν λιγότερη γραφειοκρατία να αντιμετωπίσουν και να είναι πιο εύκολο να προβλέψουν πώς η εκτεταμένη αλλαγή θα επηρεάσει την εταιρεία συνολικά από τους ηγέτες σε εκτεταμένους παγκόσμιους οργανισμούς με  πολυεπίπεδες δομές.

Αλλά σε εταιρείες όλων των μεγεθών, ένας συγκεκριμένος τύπος μάνατζερ θα μπορούσε επίσης να είναι ανθεκτικός στις αλλαγές των παγιωμένων κανόνων – ένα σημαντικό εμπόδιο για την εμφύτευση μικρότερων εβδομάδων. Αν και το παγκόσμιο κίνημα για την υποστήριξη της τετραήμερης εβδομάδας επιταχύνεται, δεν είναι ακόμη μια βασική πρακτική εργασίας και η ανάληψη μιας τέτοιας προοδευτικής αλλαγής απαιτεί υψηλό επίπεδο εμπιστοσύνης μεταξύ ηγετών και εργαζομένων. Εάν οι διευθυντές δεν εμπιστεύονται ότι οι εργαζόμενοι μπορούν να επιτύχουν την αλλαγή, είναι απίθανο να θέλουν καν να τη δοκιμάσουν. (Σημειωτέον, τα θέματα εμπιστοσύνης που σχετίζονται με την παραγωγικότητα ήταν ένα σημαντικό πρόβλημα για τους διευθυντές σε όλη την πανδημία.)

«Το μεγαλύτερο εμπόδιο για τις εταιρείες που εισάγουν τετραήμερες εβδομάδες εργασίας είναι πιθανότατα ένας συνδυασμός εδραιωμένης κουλτούρας και ανθεκτικών αφεντικών», λέει ο Benjamin Laker, καθηγητής στο Henley Business School, στο Reading του Ηνωμένου Βασιλείου. «Μερικοί διευθυντές μπορεί να θεωρούν ότι η μικρότερη εβδομάδα εργασίας μειώνει τον έλεγχό τους ή καθιστά πιο δύσκολη τη διαχείριση των εργαζομένων». Με άλλα λόγια, οι μάνατζερ που απέχουν από τον κίνδυνο μπορεί να αναρωτηθούν γιατί θα ταρακουνούσαν ένα σύστημα που ήδη λειτουργεί.

Το νέο κανονικό

Ακόμη και αντιμετωπίζοντας αντίσταση από ορισμένους ηγέτες, οι ειδικοί λένε ότι είναι πιθανό η τετραήμερη εβδομάδα να γίνει πιο mainstream.

Σε τομείς που ήδη καλωσορίζουν την αλλαγή αυτή, η εβδομάδα των 32 ωρών αναδεικνύεται ως «εργαλείο ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος όσον αφορά το ταλέντο, την έλξη και τη διατήρηση», λέει ο O’Connor.

Και όσο περισσότερες εταιρείες κάνουν τη μετάβαση, τόσο περισσότερες άλλες που δεν έχουν κάνει ακόμη την αλλαγή μπορεί να αισθάνονται πίεση να το κάνουν.

«Είναι δύσκολο να εφαρμόσεις μια τετραήμερη εβδομάδα όταν η υπόλοιπη οικονομία οργανώνεται σε μια πενθήμερη εβδομάδα», λέει ο Γκόμες.

Ακόμα κι έτσι, μια τέτοια εκτεταμένη κοινωνική αλλαγή θα χρειαζόταν «πολλά χρόνια» για να εφαρμοστεί. Τα σχολεία, για παράδειγμα, μπορεί να δυσκολεύονται να εφαρμόσουν μια τετραήμερη εβδομάδα για το προσωπικό πλήρους απασχόλησης, εκτός εάν οι γονείς εργάζονταν ήδη μαζικά σε τέτοιες ρυθμίσεις.

Υπάρχει επίσης η πιθανότητα οι εταιρείες να στραφούν σε άλλα λιγότερο δραστικά μέτρα από το τετραήμερο.

«Προβλέπω ότι οι ημέρες χωρίς συναντήσεις, τα ευέλικτα ωράρια εργασίας και άλλες καινοτόμες προσεγγίσεις για την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής θα γίνουν συνήθης πρακτική στο εγγύς μέλλον», λέει ο Laker.

Προς το παρόν, η μικρότερη εβδομάδα εργασίας μπορεί να μην είναι ευρέως διαδεδομένη, αλλά υπάρχει δυναμική σε όλο τον κόσμο για να συνεχιστεί το πείραμα. Το 2023, προγραμματίζονται ή βρίσκονται σε εξέλιξη δοκιμές της τετραήμερης εβδομάδας στην Αυστραλία, την Ισπανία, τη Σκωτία και άλλες.

Πηγή: BBC