RxArt: Ή τέχνη του να εμψυχώνεις ένα παιδί στο νοσοκομείο!

Υπάρχει κάπου στον κόσμο, κάποιος που σκέφτηκε πριν 22 χρόνια ότι μπορεί να χρησιμοποιήσει τη σύγχρονη τέχνη προς όφελος των παιδιών, απαλύνοντας τον πόνο τους.

 Ο μη κερδοσκοπικός οργανισμός RxArt προσκαλεί κορυφαίους καλλιτέχνες, όπως οι Takashi Murakami, Jeff Koons και Ai Weiwei, για να κάνουν την ιατρική εμπειρία λιγότερο αγχωτική για τα παιδιά.

Μπορεί να μην έχετε ακούσει ποτέ τη λέξη RxArt, αλλά πιθανόν να έχετε χαζέψει φωτογραφίες που απεικονίζουν παιδικά νοσοκομεία η παιδιατρικές πτέρυγες νοσοκομείων σαν παιδικές χαρές, μουσεία, χώρους τέχνης ή σαν μικρούς παράδεισους για ανήλικους ασθενείς, που έχουν -περισσότερο από τον καθένα- την ανάγκη να ονειρευτούν έναν. 

Όλη αυτή η πρωτοβουλία ξεκινάει το 2000, όταν η ιδρύτρια, πρόεδρος του Οργανισμού και πρώην γκαλερίστα Diane Brown χρειάζεται να υποβληθεί σε μια αξονική τομογραφία. Ούσα ιδιαίτερα αγχωμένη, αρχίζει να φαντάζεται ζωγραφιές που καλύπτουν τους τοίχους για να χαλαρώσει. «Όταν έφτασα στο δωμάτιο, έκανε κρύο, ήταν εξαιρετικά δυσάρεστο και ήθελα να φύγω», θα δηλώσει στον Guardian. «Η μόνη μου διαφυγή ήταν στη φαντασία μου».

Σύντομα, κυκλοφορεί η ιδέα του RxArt με μια θετικά διακείμενη προς αυτό πειραματική λειτουργία σ’ ένα ερευνητικό νοσοκομείο στο Πανεπιστήμιο Ροκφέλερ, που της ζητάει να παρουσιάσει ακόμα περισσότερα έργα. Από τότε, ο Οργανισμός καλεί διάσημους καλλιτέχνες να ξανασχεδιάσουν τμήματα παιδιατρικών νοσοκομείων στην Αμερική και αξεσουάρ (έπιπλα, φόρμες ύπνου, ειδικές εκδόσεις), προσφέροντάς τους την ευκαιρία να δημιουργήσουν μια δημόσια εγκατάσταση που θα μεταμορφώσει τη ζωή των -υπό θεραπεία- παιδιών. Αποστολή του είναι να τα βοηθήσει να διαχειριστούν την ασθένειά τους με καλύτερη ψυχολογία, μέσα από τη δύναμη της εικαστικής τέχνης.

The artists

Μέχρι πριν έναν χρόνο, οι ασθενείς στο Παιδιατρικό Νοσοκομείο του Λος Άντζελες περνούσαν από έναν τρομακτικό, ψυχρά φωτισμένο διάδρομο, που οδηγούσε στο χειρουργείο. Σήμερα, η διαδρομή έχει γίνει πιο «διασκεδαστική», με τα γραφικά ενός καταπράσινου, μαγικού δάσους χάρη στον ελβετό Nicolas Party, του οποίου η τολμηρή αίσθηση για τα χρώματα έχει αιχμαλωτίσει την προσοχή του κόσμου της τέχνης και τον προσγείωσε στις κορυφαίες γκαλερί του κόσμου. 

Ο RxArt στρατολόγησε τον Party για να δημιουργήσει μια χαλαρωτική οδό για ασθενείς, γονείς και γιατρούς. Δεδομένου ότι το νοσοκομείο διενεργεί 16.500 χειρουργικές επεμβάσεις ετησίως σε παιδιά, η δημιουργία ενός ήρεμου περιβάλλοντος ήταν πρωταρχικής σημασίας. «Ήταν προνόμιο να σκεφτώ πώς τα έργα μου μπορούν να κάνουν τη διαφορά στο πλαίσιο ενός νοσοκομείου παιδιών», δήλωσε ο Party. «Το πολύχρωμο δάσος που ζωγράφισα ελπίζω να κάνει αυτήν την εμπειρία λίγο πιο υποφερτή».

Ή έναν χρόνο νωρίτερα, που η συνεργασία με το Εθνικό Νοσοκομείο Παίδων και τον Jonas Wood οδήγησε στις εκπληκτικές κουρτίνες του Τμήματος Επειγόντων Περιστατικών του νοσοκομείου στην Ουάσιγκτον, D.C. Ζώα, αθλητικές μπάλες, φρούτα, βάζα και λουλούδια προσφέρουν ένα ζωντανό τοπίο στους ασθενείς για οπτική εξερεύνηση και μια θετική απόσπαση της προσοχής. Μια νοσοκόμα στο νοσοκομείο, μάλιστα, παρατήρησε πως μπορεί να μη γνωρίζει πώς ακριβώς νιώθει κανείς όταν ξυπνά από κώμα, αλλά βλέποντας αυτές τις πολύχρωμες και παιχνιδιάρικες κουρτίνες όλοι χαμογελάνε!

Με έργα τους έχουν ακόμα ενισχύσει τον RxArt, το Ίδρυμα Keith Haring, με μια -χαρακτηριστική του καλλιτέχνη- τοιχογραφία στην είσοδο του Νοσοκομείου Παίδων La Rabida, καθώς και την εντυπωσιακή εγκατάσταση από τον παγκοσμίου φήμης Jeff Koons στο Advocate Children’s Hospital στο Oak Lawn του Ιλινόιςο αξονικός τομογράφος της Philips βάφτηκε με ζωηρό μπλε και στο μηχάνημα κολλήθηκαν χαλκομανίες με τους Monkeys του Koons. Οι εμβληματικές εικόνες με το Balloon Dog, Hanging Heart και Donkey τοποθετήθηκαν, επίσης, για να φωτίσουν το δωμάτιο. Η προσθήκη πολύχρωμου δαπέδου ολοκλήρωσε το έργο και το αποτέλεσμα ήταν μια απόλυτα παιχνιδιάρικη απόδραση.

Μεταξύ της σχετικά μεγάλης λίστας projects, βρίσκεται και μια σειρά από αίθουσες θεραπείας του Derrick Adams στο τμήμα επειγόντων περιστατικών παιδιατρικής στο NYC Health + Hospitals/Harlem, ο οποίος επέλεξε να καλύψει κάθε τοίχο με πολύχρωμα ντόνατς, κολυμβητές και σωσίβια, ενώ αληθινά εντυπωσιακή είναι η δουλειά του Takashi Murakami για τη σουίτα σάρωσης CT/PET στο Εθνικό Νοσοκομείο Παίδων στην Ουάσιγκτον, DC. Ένα μαγικό σχέδιο από σύννεφα και λουλούδια γύρω από τον τομογράφο και τους τοίχους μετέτρεψαν τον χώρο σε μια αληθινή πανδαισία ευφορίας!

Φέτος, προσκλήθηκαν οι The Haas Brothers στο Εθνικό Νοσοκομείο Παίδων της Ουάσιγκτον. Το δίδυμο εργάστηκε για την πρώτη εγκατάσταση γλυπτών στον χώρο: ένα μεγάλο δέντρο με χάντρες που βασίζεται σε ένα δέντρο των Σουμερίων κι έχει έναν πίθηκο να κάθεται πάνω του. «Απλώς με φαντάζομαι να κάθομαι στο νοσοκομείο περιμένοντας και να κοιτάω το γλυπτό», σημειώνει ο Simon Haas. «Αν μπορείτε να κοιτάξετε το γλυπτό μας και να είστε χαρούμενοι ή να κάθεστε και να αναρωτιέστε πώς φτιάχτηκε, τότε καταφέραμε να αποσπάσουμε το μυαλό σας από αυτό για το οποίο βρίσκεστε στο νοσοκομείο», συμπληρώνει. Φέτος, αναμένουμε να δούμε τα γραμμικά, αλλά ζωηρά έργα της Nina Chanel Abney στην Παιδιατρική Περιπατητική Κλινική στο NYC Health + Hospitals/Elmhurst στους χώρους αναμονής, στα παράθυρα και τους διαδρόμους της κλινικής.

Τέχνη και Ψυχολογία

Η άνοδος του RxArt συνδυάζεται με μια πρόσφατη έρευνα σχετικά με τα οφέλη της τέχνης στη θεραπεία παθήσεων ψυχικής υγείας, συμπεριλαμβανομένου του άγχους, της κατάθλιψης και των φοβιών. «Όταν ασχολούμαστε με την τέχνη, βοηθάμε το νευρολογικό σύστημα να χαλαρώσει», υπογραμμίζει η Μάργκαρετ Κάρλοκ Ρούσο, πρόεδρος της Αμερικανικής Εταιρείας Θεραπείας μέσω Τέχνης. «Τα επίπεδα χημικών ουσιών στον εγκέφαλο μειώνονται κι επιφέρουν χαλάρωση, που βοηθά το νευρικό σύστημα να ηρεμήσει». Η επιτυχία του Μ.Κ.Ο. υποδηλώνει ότι το να είσαι κοντά στην τέχνη προκαλεί ένα παρόμοιο θετικό αποτέλεσμα. Ούτως ή άλλως, είναι γνωστό ότι η δύναμη της τέχνης σε σχέση με την ευεξία έχει καταγραφεί εδώ και δεκαετίες σε μελέτες που δείχνουν ότι κάθε είδους δημιουργική έκφραση βοηθάει στην ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος, ενώ ανεβάζει τη διάθεση, μειώνοντας το άγχος και την αρτηριακή πίεση. Επίσης, τα όμορφα περιβάλλοντα μπορούν να είναι αντίδοτο στον φόβο.

Ανά δύο χρόνια, ο Οργανισμός κυκλοφορεί την έκδοση “Between the Lines: An RxART Coloring Book by Contemporary Artists”, που δωρίζεται στους ασθενείς σε νοσοκομεία όλης της χώρας. Από το 2005, περισσότερα από 135.000 βιβλία ζωγραφικής έχουν προσφερθεί σε περισσότερα από 55 νοσοκομεία! O 8ος τόμος του 2021 περιλαμβάνει πρωτότυπα σχέδια από 50 καθιερωμένους κι ανερχόμενους σύγχρονους καλλιτέχνες. Όλα τα έσοδα από τις πωλήσεις στηρίζουν το έργο της RxART.

Μέχρι σήμερα -για 22 συνεχή χρόνια-, ο RxArt έχει συνεργαστεί με περισσότερους από 60 καλλιτέχνες σε 40 διαφορετικά νοσοκομεία των Η.Π.Α. Έχει συσταθεί στον Καναδά ως φιλανθρωπικό ίδρυμα, ενώ βρίσκεται σε συζητήσεις για πιθανή συνεργασία και με βρετανικά ιατρικά ιδρύματα.