Ευρωεκλογές στην εποχή του Tik Tok – Ευτελίζει ή όχι την πολιτική;

«Ξεκινάει μια νέα προεκλογική περίοδος (…) αυτήν την φορά για τις ευρωεκλογές της 9^ης Ιουνίου. Θα προσπαθήσω μέσω του TikTok να σας εξηγήσω με απλά λόγια: Γιατί οι εκλογές αυτές είναι τόσο σημαντικές», λέει ο Κυριάκος Μητσοτάκης με υπόκρουση το Zari της Μαρίνας Σάττι, αλλά τελικά αρκείται με ένα λογοπαίγνιο χαρακτηρίζοντας τον Πίνατ  “ευρω-κομματόσκυλο”.

Η αξιωματική αντιπολίτευση -δηλώνοντας πανταχού παρούσα (όπου αφορά οτιδήποτε άλλο εκτός πολιτικών θέσεων)- απάντησε… με τον Στέφανο Κασσελάκη να «αφήνει αιχμές» κατά του πρωθυπουργού μέσω του δικού του σκυλιού. «Φάρλι, έλα να σε πω κομματόσκυλο, να πάρω ψήφους (…) Όχι αγάπη μου, δεν το κάνω εγώ αυτό. Εγώ δεν σε εκμεταλλεύομαι έτσι. Εμείς δεν έχουμε ανάγκη να τα κάνουμε αυτά για να παίρνουμε ψήφους. Εγώ δεν σε εκμεταλλεύομαι έτσι αγάπη μου. Εγώ απλά σ’ αγαπώ. Σ’ αγαπούσα από την πρώτη στιγμή που σε είδα», αναφέρει ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, μιλώντας στο σκυλί του για το πώς ο Κυριάκος Μητσοτάκης κάνει ουσιαστικά το ίδιο.

Η επικοινωνία στην πολιτική έχει αλλάξει ριζικά. Οι αρχηγοί των κομμάτων έχουν μεταφέρει τις προεκλογικές τους εκστρατείες από τα μπαλκόνια των 80s και 90s με τις λαοθάλασσες πολιτών στις μικρές οθόνες των κινητών. Υιοθετώντας trends των social media, που χρησιμοποιούν κατά κύριο λόγο νεαρά άτομα, επιλέγουν το Μέσο από το Μήνυμα, κάνοντας storytime και hauls, τρολάροντας άλλους, αλλά και τους εαυτούς τους, σε μια προσπάθεια να κερδίσουν ψηφοφόρους μέσω διαδικτύου.

 «Το TikTok μπορεί να επηρεάσει σε κάποιο βαθμό το εκλογικό αποτέλεσμα, τη συζήτηση όμως για τα ευρωπαϊκά ζητήματα τη διαστρεβλώνει εντελώς και την ευτελίζει. Δεν είναι τρόπος αυτός να συζητάς τα ευρωπαϊκά θέματα και ειδικότερα όταν αυτά είναι ζητήματα υπαρξιακά σε χαρακτήρα», υπογραμμίζει ο καθηγητής και πρόεδρος του Τμήματος Δημοσιογραφίας και Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας του ΑΠΘ, Χρήστος Φραγκονικολόπουλος.

Στιγμιότυπα από τις περιοδείες τους, αγκαλιά με πολίτες, φαινομενικά αφιλτράριστοι και αυθόρμητοι. Μιλούν στην κάμερα σαν να απευθύνονται σε έναν φίλο, με λέξεις που δεν θα περίμενε κανείς να ακούσει από το στόμα ενός κοστουμάτου πολιτικού. Μπαίνουν σε ρόλο ινφλουένσερ, πουλούν τον εαυτό τους και όχι ιδέες, μιμούμενοι τον “θείο που κάθεται με τη νεολαία”, για να πείσουν -κυρίως τους νέους- πως είναι προσιτοί άνθρωποι της διπλανής πόρτας.

@kyriakosmitsotakis_ ❗️Μέχρι τις 5 Δεκεμβρίου❗️#youthpass ♬ original sound – Kyriakos Mitsotakis

Με ένα καπέλο και κάνοντας skateboard στο Μέγαρο Μαξίμου εμφανίστηκε τον Δεκέμβρη του 2023 ο πρωθυπουργός της χώρας σε ένα βίντεο προκειμένου να μιλήσει για το Youth Pass. Τον Μάρτιο, ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης έδωσε στη δημοσιότητα πλάνα από το τελευταίο του κούρεμα και ξύρισμα, λίγο πριν παρουσιαστεί στο στρατό. «Δεν τίθεται συζήτηση ότι προς τα αριστερά πάει και το μαλλί και η καρδιά»· Και όμως, αυτή ήταν η πιο “πολιτική” ατάκα που ακούστηκε δια στόματος του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ σε ολόκληρο το βίντεο.

@skasselakis48 ώρες. Μετράμε αντίστροφα♬ πρωτότυπος ήχος – Stefanos Kasselakis

Οι προεκλογικές καμπάνιες που διεξάγονται μέσω των κινητών μας τηλεφώνων, δίνουν την εντύπωση πως οι πολιτικοί αντιμετωπίζουν τη νέα γενιά ως απολιτίκ  και αντί να στραφούν στους νέους με καθαρό πολιτικό λόγο, βάζοντας στο τραπέζι καίρια ζητήματα, νομίζουν πως μπορούν να τους ξεγελάσουν για μία ψήφο με τον παλιμπαιδισμό.

«Εάν πιστεύουν πως η νέα γενιά είναι απολιτίκ, τότε σίγουρα έχουν λάθος εκτίμηση, λάθος αντίληψη των πραγμάτων και της πραγματικότητας. Η δική μου εντύπωση, τουλάχιστον από τη θέση του καθηγητή, είναι ότι οι φοιτητές δεν χαρακτηρίζονται από απάθεια. Γνωρίζουν και τα ζητήματα της Ευρώπης και τα ζητήματα της ελληνικής πολιτικής σκηνής. Βέβαια, αυτό που κάνει τους πολιτικούς να παίζουν στο TikTok είναι επειδή η νεολαία κουβαλάει ένα κινητό και το έχει στο χέρι της την περισσότερη ώρα. Γνωρίζουμε ότι μέσα από αυτό θα μπουν να ενημερωθούν ή να διασκεδάσουν. Είναι ένα ακόμη εργαλείο που έχουν στην φαρέτρα τους για να προσελκύσουν πιθανούς ψηφοφόρους», επισημαίνει ο κ. Φραγκονικολόπουλος και στη συνέχεια συμπληρώνει:

«Δεν πιστεύω πως οι νέοι ψηφίσουν με βάση τα μηνύματα και τις εικόνες που διοχετεύουν μέσα από το TikTok. Μένει να δούμε την Κυριακή ποια θα είναι τα αποτελέσματα, να δούμε πόσο θα είναι το ποσοστό των νέων ανθρώπων που κατέβηκε να ψηφίσει και με ποια κριτήρια ψήφισε. Τα αποτελέσματα των δημοσκοπήσεων μέχρι στιγμής δείχνουν πως όλη αυτή η διαδικτυακή εκστρατεία δεν μπορεί να μειώσει τα ποσοστά της αποχής

Πάντως η τάση έτσι όπως προκύπτει από διάφορες έρευνες σε Ευρώπη και Αμερική είναι ότι ένα σημαντικό κομμάτι της νεολαίας και μάλιστα μεταξύ 18-24 ετών, στέκονται με συμπάθεια απέναντι σε ριζοσπαστικά ακροδεξιά κινήματα ή κόμματα. Μπορεί αυτό να είναι μια ένδειξη πως το πολιτικό σύστημα δεν δίνει λύσεις, ή μια ένδειξη σε αυτήν την προχειρότητα και επιφανειακότητα που χαρακτηρίζει την όλη συζήτηση για τις ευρωεκλογές».

Κάθε μήνα, περισσότεροι από 134 εκατομμύρια χρήστες σε όλη την Ευρώπη αποκτούν λογαριασμό στο TikTok και γίνονται ασυνείδητα τα υποψήφια “δολώματα” για τις προσεχείς ευρωπαϊκές εκλογές. Το δρόμο της δημοφιλούς πλατφόρμας ακολουθούν επίσης -ίσως πιο ανεπιτυχώς και δειλά- ο Νίκος Ανδρουλάκης, ο Δημήτρης Κουτσούμπας και η Έφη Αχτσιόγλου, αξιοποιώντας τη στρατηγική του virality, όπου αυτό είναι εφικτό.

@effieachtsioglouΓεια σας! Είμαι η Έφη Αχτσιόγλου, κι αυτό είναι το πρώτο μου TikTok! Μείνετε συντονισμένοι για περισσότερα.♬ πρωτότυπος ήχος – Effie Achtsioglou

«Ο κόσμος δεν διαθέτει χρόνο για να διαβάσει. Όλα γίνονται στο πόδι, πολύ γρήγορα. Και σε αυτό έχει συμβάλλει και η νέα τεχνολογία των κοινωνικών δικτύων. Έχει εκτιμηθεί για παράδειγμα, πως κάποιος που κάνει scroll σε μία ειδησεογραφική σελίδα και πατάει να διαβάσει μια είδηση, δεν θα κάτσει παραπάνω από 29 δευτερόλεπτα. Δεν υπάρχει χρόνος. Αυτό που μου κάνει όμως εντύπωση είναι πως από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου να ψηφίζει, δεν έχουν αλλάξει καθόλου τα επιχειρήματα από τους πολιτικούς. Είναι τα ίδια ξύλινα, επιφανειακά. Στις ευρωεκλογές εσωτερικοποιούν όλα τα ζητήματα της Ευρώπης, δηλαδή τα φέρνουν κοντά στα ελληνικά αφηγήματα, στα εθνικά συμφέροντα. Αυτό βέβαια συμβαίνει και στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Δεν υπάρχει κανένα ενδιαφέρον, υπάρχει πόλωση, δεν υπάρχουν περιθώρια για συζήτηση και για συνεννόηση και σε αυτό φταίνε πολύ και οι δημοσιογράφοι. Αυτήν την εβδομάδα, ενώ πάμε σε εκλογές, συζητάμε μόνο για το πόθεν έσχες του κ.Κασσελάκη, ενώ πριν λίγες ημέρες για πρώτη φορά χρησιμοποιήθηκαν αμερικανικά όπλα σε έδαφος της Ουκρανίας. Όλα αυτά περνάνε απαρατήρητα και αυτά είναι ζητήματα που θα συζητήσουμε, θα τα δούμε μπροστά μας τα επόμενα πέντε χρόνια. Είναι τα διακυβεύματα.

Οι πολιτικοί και οι δημοσιογράφοι, αυτοί που θα έπρεπε δηλαδή να λειτουργούν ως πηγή νομιμοποίησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, είναι οι ίδιοι που την αμφισβητούν, με τον τρόπο που γράφουν, μιλούν και πολιτεύονται», τονίζει καταληκτικά ο κ.Φραγκονικολόπουλος.

Στην πραγματικότητα, κανείς δεν θα ενδιαφερόταν για το TikTok του οποιοδήποτε πολιτικού προσώπου, εάν δεν τον αντιμετώπιζαν ως καταναλωτή, προσπαθώντας να τον πείσουν για τη ψήφο του σαν να παρακολουθεί μια διαφήμιση. Οι αρχηγοί των κομμάτων καθημερινά επιλέγουν να απαντήσουν στον πόλεμο, στον πληθωρισμό, στα σκάνδαλα και στην αδικία με αστειάκια και memes.

Καιρός λοιπόν, να γίνουν πέρα από καλοί TikTokers και σωστοί πολιτικοί.