Στο δωμάτιο της Virginia Woolf

Η Βιρτζίνια Γουλφ γεννήθηκε στις 25 Ιανουαρίου το 1882 και αυτοκτόνησε στις 28 Μαρτίου του 1941. Ήταν Αγγλίδα και μάλιστα με το έργο της έφερε αρκετές καινοτομίες στην αγγλική λογοτεχνική γλώσσα, γι’ αυτό και θεωρείται νεωτερίστρια. Υπήρξε λαμπρή μυθιστοριογράφος, δοκιμιογράφος και κριτικός, κεντρική μορφή του μοντερνισμού του πρώτου μισού του 20^ου αιώνα. Μεταξύ των έργων της: Ορλάντο, η Κυρία Νταλογουέι, Στον Φάρο, Το δωμάτιο του Ιάκωβου και το Ένα δικό της/σου δωμάτιο.

Αξίζει να σταθούμε σε αυτό το τελευταίο της έργο, τόσο για την ουσιαστική του συμβολή στο κινηματικό ρεύμα του φεμινισμού και την ίδια τη χειραφέτηση το γυναικών σε συνδυασμό μάλιστα με τη σημερινή επικαιρότητα, όσο και στο ότι αποτελεί ένα σημαντικό εργαλείο ερμηνείας της προσωπικότητας της συγγραφέως και ιδίως αναφορικά με το χαρακτηριστικό της ως μανιώδους αναγνώστριας.

Το συγκεκριμένο βιβλίο του οποίου στην Ελλάδα η πιο πρόσφατη έκδοση είναι αυτή των εκδόσεων Μεταίχμιο σε μετάφραση της Βάσιας Τζανακάρη υπό τον τίτλο Ένα δικό της Δωμάτιο, αποτελεί ορόσημο για τη γυναικεία χειραφέτηση. Πρόκειται για μια επαναστατική διάλεξη που κλήθηκε να δώσει η συγγραφέας σε ένα κοινό νεαρών φοιτητριών, αλλά  με λόγο τόσο παραστατικό και παθιασμένο, μοιάζει να απευθύνεται στην καθεμιά πλέκοντας και καταστρώνοντας έτσι ένα φεμινιστικό μανιφέστο. Η Γουλφ κάνει εν προκειμένω την πιο εύστοχη αναλογική χρήση της πεζογραφίας για να καταδείξει την συνολική κοινωνική θέση της γυναίκας εκείνο τον καιρό, που δυστυχώς ακόμη και σήμερα όχι απλά έχει νόημα, αλλά εξακολουθεί να μοιάζει επαναστατική. Πιάνει το θέμα γυναίκες και πεζογραφία και αναδεικνύει ως κεντρικούς άξονες της σκέψης της, τα δυο πράγματα που χρειάζεται μια γυναίκα για να γράψει, χρήματα και ένα δωμάτιο δικό της.

Έτσι μπορεί και ξετυλίγει μια γενικότερη θέαση επί την κοινωνική θέση της γυναίκας και παίρνει θέση για τη θέασή της από το άλλο φύλο. Εξηγεί την τότε ανάγκη των ανδρών να φέρουν εαυτούς στη θέση του ανωτέρου χαρακτηρίζοντας τις γυναίκες ως κατώτερες, ώστε να δημιουργήσουν ένα τείχος αυτοπεποίθησης που δεν κλονίζεται ποτέ, γιατί ακόμη κι αν αυτοί δεν κάνουν κάτι καλά ποτέ δεν θα πέσουν τόσο χαμηλά, όσο μια γυναίκα. Με την ιστορία της αδερφής του Σαίξπηρ, της εξίσου προικισμένης με τον αδερφό της, παρουσιάζει με τον πιο απλό και απτό τρόπο τα γέλια, την κοροϊδία, τη χλεύη που εισπράττει μια γυναίκα που θέλει να ασχοληθεί με το θέατρο, αλλά και τα κοινωνικά εμπόδια που θέτουν σε αυτή την ενασχόληση μια εξαναγκασμένη παντρειά με έναν κακό σύζυγο από έναν συντηρητικό πατέρα. Όταν μια γυναίκα δεν μπορεί να περπατήσει στους κήπους και το δάσος, επειδή είναι γυναίκα ενώ ο κήπος είναι ανοιχτός και ο επιστάτης παρών, πώς αυτή η γυναίκα θα μπορέσει να λάβει έναν αξιοπρεπή μισθό για να ζήσει. Πώς θα γράψει όταν δεν έχει τις εικόνες που ονειρεύεται, ένα καλό δείπνο με φίλες, όταν δεν μπορεί να αντικρύσει μια ανθισμένη αμυγδαλιά, αλλά αντ’ αυτού είναι υποχρεωμένη να φροντίζει ένα ανελεύθερο σπίτι στο οποίο υπάρχει διαρκώς βαβούρα και όλο και κάποια ενόχληση ανακύπτει.

Virginia Woolf on Why She Became a Writer and the Shock-Receiving Capacity Necessary for Being an Artist – Brain Pickings https://t.co/bduZZXi6xd

— Regina Blandón (@ReginaBlandon) March 28, 2021

Η γυναίκα δεν είχε ένα δωμάτιο για εκείνη. Να απομονωθεί, να συγκεντρωθεί, να σκεφτεί, να δουλέψει, να γράψει. Σε αντίθεση με τον άνδρα που έχαιρε αυτού του σεβασμού και του προνομίου να έχει το χώρο του, να απομονώνεται θεωρώντας κωλύματα της παραγωγικότητάς του τα λοιπά μέλη της οικογένειας. Χαρακτηριστικό είναι ότι η Τζέιν Όστεν έγραψε το μνημειώδες Περηφάνια και Προκατάληψη στο καθιστικό του σπιτιού της, όπου υπήρχε πάντοτε κάποιος.

Το βιβλίο είναι επίσης πρωτοποριακό γιατί θίγει τις συνθήκες δημιουργίας που είναι ουσιαστικά και βαθύτερα οι ίδιες οι συνθήκες ζωής. Το να μπορεί μια γυναίκα να περπατήσει μέχρι αργά στους δρόμους γυρνώντας από μια ταβέρνα  είναι μια τόσο αναγκαία επιθυμία, ένα δικαίωμα στη χαρά και ταυτόχρονα μια εικόνα, μια κατάσταση που μπορεί να γεννήσει λογοτεχνία. Πρωτοπορεί επίσης γιατί δεν ζητά μια επιφανειακή εξίσωση δικαιωμάτων, ξεκαθαρίζει πως οι γυναίκες δεν θέλουν να ζουν σαν άνδρες, αλλά να έχουν κι αυτές τις ελεύθερες συνθήκες ανάπτυξης του φύλου τους και των δικών του αντίστοιχων κωδίκων και ιδιωματισμών, διότι αν εξισωθούμε, γράφει, θα καταλήξει να υπάρχει ένα φύλο και κάτι τέτοιο μέσα σε όλη αυτή την ποικιλία της ζωής θα ήταν πολύ κακό. Κι εδώ ακριβώς φαίνεται η πρωτοπορία της Γουλφ, στην ανάδειξη της  αξίας της διαφορετικότητας, της ‘’ποικιλοτροπίας’’ με την οποία μπορεί ο κάθε άνθρωπος να πιάσει από τα μαλλιά τη ζωή, δεν είναι άλλωστε τυχαίο στο βιβλίο αυτό αναφέρεται στον έρωτα δυο γυναικών και πως η ίδια είχε ερωμένη.

“I am rooted, but I flow “ Thank you #VirginiaWoolf 🙏🏻 https://t.co/1KEPjySLFU

— Anne Camozzi (@anne_camozzi) March 28, 2021

Όλη αυτή η ιχνηλάτηση του ζητήματος γυναίκα και πεζογραφία, αποτελεί μια βαθύτερη αναπαράσταση και κριτική του γενικού θέματος γυναίκα και κοινωνία. Μάλιστα, όλη αυτή η σύνθετη αναζήτηση και επαναστατική περιπλάνηση αναδεικνύεται μέσα από άλλα έργα που φέρνει στο μυαλό της και επιστρατεύει για να καταστεί σαφής, να μιλήσει με ισχυρά τεκμήρια, κάτι που μαρτυρά και τη βαθιά της γνώση, αλλά και την αναγνωστική της μανία. Μεταξύ πολλών συγγραφέων στο αναγνωστικό της ημερολόγιο βρίσκονταν ο Πλάτωνας, ο Ευριπίδης , το απαραίτητο λεξικό της αρχαίας ελληνικής Λίντελ-Σκοτ, η Τζέιν  Όστιν, ο Ντίκενς και η Τζορτζ Έλιοτ. Σημειωτέον, ότι άλλοι σύγχρονοί της έπεφταν με τα μούτρα στα δικά τους έργα και δεν είχαν καλλιεργήσει τόσο την ωφέλιμη μέθοδο της ανάγνωσης.

Η Βιρτζίνια Γουλφ κακοποιήθηκε σεξουαλικά και από τους δυο αδελφούς της κάτι που στην ουσία της κατέστρεψε τη ζωή, αφού έκτοτε μπαινόβγαινε στα ψυχιατρεία μαχόμενη με νευρικούς κλονισμούς και την κατάθλιψη, αφού δεν μπόρεσε ποτέ να το ξεχάσει. Και πώς να ξεχάσει δηλαδή αυτή την χυδαία επίθεση και επέμβαση στο σώμα, αφού μέχρι και σήμερα, πόσο μάλλον τότε, η κοινωνία προσβάλλει τα θύματα, αμφισβητεί την προσωπικότητά τους και αναρωτιέται γιατί τώρα. Κατάφερε να το πει πολλά χρόνια μετά, αλλά της είχε καθορίσει μια για πάντα τη ζωή. Κατάφερε να συνεχίσει τη ζωή και το έργο της και σε αυτό σημαντικό ρόλο έπαιζε ο Λέοναρντ Γουλφ, του οποίου η καλοσύνη και η αγάπη τη βοήθησε πολύ, όμως ούτε αυτή στάθηκε ικανή νικήσει τη ρημαγμένη ψυχική της υγεία. Το 1941 σε ηλικία 59 ετών, η Βιρτζίνια Γουλφ περπάτησε λίγο πιο μακριά απ’ το σπίτι της στον ποταμό Ουζ. Στάθηκε στις όχθες, γέμισε τις τσέπες της με πέτρες και μπήκε απλά στο ποτάμι. Το σώμα της πνιγμένης Γουλφ βρέθηκε 20 μέρες μετά. Ήταν 28 Μαρτίου.