Τα Χριστούγεννα των Ελλήνων του εξωτερικού

Με την οικογένειά τους και καλούς φίλους, γύρω από ένα μεγάλο τραπέζι με λογής-λογής εδέσματα, με ζεστά ρούχα ή …μαγιό(!), δίπλα στο τζάκι ή στην παραλία -ανάλογα με το μέρος του πλανήτη που κατοικούν- γιορτάζουν τα Χριστούγεννα οι Έλληνες ανά τον πλανήτη.

Στων …Ελλήνων τις κοινότητες, τα Χριστούγεννα έχουν έντονο άρωμα βουτύρου και καβουρδισμένου αμύγδαλου, από τους κουραμπιέδες που στολίζουν το γιορτινό τραπέζι, και “γεύση” κανέλας σαν αυτή του μελομακάρονου. Έχουν ψαλμούς χριστουγεννιάτικους στις κατά τόπους ενορίες, ήχους από παιδικά κάλαντα που φτάνουν ως κελάρυσμα στ’ αυτιά και πάνω απ’ όλα πολλή νοσταλγία για την πατρίδα.

Στο Μόναχο, όπου ζουν πολλοί Έλληνες, τα Χριστούγεννα είναι “οικογενειακή υπόθεση”, όπως και στην Ελλάδα, αλλά και μια καλή ευκαιρία για γλέντι με παραδοσιακή μουσική και χορούς. “Δύο σύλλογοι, οι Ελασσονίτες και οι Ηπειρώτες, ετοιμάζουν χριστουγεννιάτικο γλέντι με μουσική από τις ιδιαίτερες πατρίδες τους” λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο πρόεδρος της τοπικής ελληνικής κοινότητας, Σπύρος Ξενάκης.

Ο ίδιος και άλλοι Έλληνες που μετανάστευσαν στη Γερμανία αρκετές δεκαετίες πριν κρατούν ακόμη τις παραδόσεις που έφεραν μαζί τους, ενώ για τα παιδιά της δεύτερης και τρίτης γενιάς, που γεννήθηκαν και μεγάλωσαν στο Μόναχο και τις άλλες γερμανικές πόλεις κάποια έθιμα δεν τηρούνται με την ίδια θρησκευτική ευλάβεια όπως στο παρελθόν. “Παλαιότερα, για παράδειγμα, υπήρχαν τις ημέρες αυτές περισσότερες παρέες παιδιών που έβγαιναν για να πούνε τα κάλαντα. Σήμερα, οι παρέες αυτές έχουν λιγοστέψει” εξηγεί και θυμάται με νοσταλγία τα πρώτα Χριστούγεννα στη Γερμανία, που οι αναμνήσεις από τις γιορτές στην πατρίδα ήταν ακόμη νωπές και το χιόνι έφτανε ως το γόνατο. “Όλα αλλάζουν, μέχρι και ο καιρός έχει αλλάξει. Παλιά το χιόνι ήταν πυκνό κι έφτανε το μισό μέτρο και μέσα στις πόλεις. Τώρα, ο καιρός μας εκπλήσσει κάθε χρονιά. Να φανταστείτε ότι πέρυσι κάναμε Χριστούγεννα με λιακάδα” λέει ο κ. Ξενάκης.

Αρκετοί δε είναι οι Έλληνες του Μονάχου και των άλλων ελληνικών κοινοτήτων στη Γερμανία που προτιμούν να κάνουν Χριστούγεννα στην Ελλάδα, ενώ κάποιοι, σύμφωνα με τον κ. Ξενάκη, εκμεταλλεύονται τη μικρή ανάπαυλα για σύντομες αποδράσεις στη γειτονική Αυστρία.

Εν μέσω θέρους γιορτάζονται τα Χριστούγεννα στη μακρινή Αυστραλία, με τις μεγάλες ελληνικές κοινότητες. Και παρ’ όλο που το θερμόμετρο μια χτυπάει “κόκκινο” και σκαρφαλώνει στους 40 βαθμούς Κελσίου και μια περιορίζεται γύρω στους 25, οι περισσότεροι Άη Βασίληδες στη “χώρα των καγκουρώ” τριγυρνούν στις …παραλίες!

Ο Θέμης Καλλός, διευθυντής του ελληνικού προγράμματος της Ραδιοφωνίας SBS, θυμάται τα πρώτα Χριστούγεννα που πέρασε ως μετανάστης στην Αυστραλία και πόσο παράξενη του είχε φανεί η παραπάνω εικόνα. “Ήρθα τον Νοέμβριο του 1988, λίγο πριν από τα Χριστούγεννα. Στο χωριό της Λαμίας, από το οποίο κατάγομαι, γιορτάζαμε τα Χριστούγεννα με μεγάλα τραπέζια, όπου πρωταγωνιστής ήταν το χοιρινό και τα λουκάνικα, και ήρθα εδώ και είδα Αη Βασίληδες στις παραλίες και τους ανθρώπους να τριγυρνάνε με σορτσάκια. Παραξενεύτηκα…” λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ και εξηγεί πως με την πάροδο του χρόνου, όλοι “συνηθίσαμε να ψέλνουμε τη γέννηση του Χριστού μέσα στο κατακαλόκαιρο!”.

Οι Έλληνες της Αυστραλίας έχουν κρατήσει πολλά από τα έθιμα που έφεραν στις “αποσκευές” της ψυχής τους από την Ελλάδα, αλλά ενσωμάτωσαν και κάποια άλλα που βρήκαν στη χώρα που τους υποδέχθηκε κι όπου έστησαν τη νέα τους ζωή. Όπως εξηγεί ο κ. Καλλός, όσοι ήρθαν ως μετανάστες από την Ελλάδα συνηθίζουν να γιορτάζουν οικογενειακά, στα σπίτια, ενώ κάποιοι απ’ αυτούς που γεννήθηκαν στην Αυστραλία στήνουν υπαίθριες γιορτές, λόγω καιρού. Οι υψηλές θερμοκρασίες είναι αυτές που επιβάλλουν και κάποιες αλλαγές στο πατροπαράδοτο χριστουγεννιάτικο τραπέζι, αφού το χοιρινό δίνει συνήθως τη θέση του στη γαλοπούλα. Από το “μενού” των Χριστουγέννων δεν λείπουν και τα κάλαντα, αφού κάποιοι ιερείς στις τοπικές ενορίες μαζεύουν τα παιδιά και ψάλλουν τα κάλαντα σε διάφορα σπίτια προκειμένου να κρατήσουν ζωντανή και αυτή τη μακραίωνη παράδοση.

Κι ενώ οι μεγαλύτεροι σε ηλικία μετανάστες προτιμούν να επιστρέφουν στην Ελλάδα τα καλοκαίρια, πολλοί απ’ αυτούς που πήγαν στην Αυστραλία τα τελευταία χρόνια, σύμφωνα με τον κ. Καλλό, επιστρέφουν στην πατρίδα την περίοδο των εορτών των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς, αφού συνήθως έχουν αφήσει πίσω τους κάποιον από το στενό οικογενειακό τους κύκλο, με τον οποίο θέλουν να μοιραστούν αυτές τις στιγμές.

Άρωμα και χρώμα καλοκαιριού έχουν τα Χριστούγεννα και για τους Έλληνες της Νότιας Αφρικής, που κάνουν Χριστούγεννα με μαγιό! Οι υψηλές θερμοκρασίες σε συνδυασμό με την περίοδο των διακοπών οδηγούν πολλούς απ’ αυτούς στις παραλίες, όπως η ειδυλλιακή Μπλάουμπεργκ στο Κέιπ Τάουν, ενώ όσοι μένουν στα αστικά κέντρα προτιμούν να ανταμώνουν στα σπίτια συγγενών τους και να στρώνουν μεγάλα οικογενειακά τραπέζια, στα οποία συνδυάζουν γεύσεις που θυμίζουν τη μακρινή πατρίδα, την Ελλάδα, και άλλες που παραπέμπουν στη χώρα όπου έστησαν τη ζωή τους.

“Πλάι στο αρνί μπαίνει και η γαλοπούλα καθώς και άλλες γεύσεις που συναντούμε περισσότερο εδώ” εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο πρόεδρος της ελληνικής κοινότητας Γρηγόρης Πατσαλοσαββής, επισημαίνοντας πως τα Χριστούγεννα είναι μια ευκαιρία, όπως και στην Ελλάδα, να μαζευτούν όλοι -οικογένεια και φίλοι- γύρω από ένα μεγάλο τραπέζι για να μοιραστούν στιγμές, απ’ αυτές που συχνά μας στερούν οι γρήγοροι ρυθμοί της καθημερινότητάς μας.

Από το “τελετουργικό” των ημερών δεν λείπει ο εκκλησιασμός αλλά και έθιμα που είναι άρρηκτα δεμένα με την ελληνική παράδοση, ενώ αυτό που λείπει στους περισσότερους, όπως λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο πρόεδρος της εκεί ελληνικής κοινότητας, Γρηγόρης Πατσαλοσαββής, “είναι τα Χριστούγεννα σε χιονισμένο τοπίο!”.

Χριστούγεννα με όλο τον παραδοσιακό στολισμό και τα …καλούδια που επιτάσσουν οι μέρες και η παράδοση γιορτάζουν και πολλές από τις Ελληνίδες που έχουν παντρευτεί και ζουν εδώ και δεκαετίες στην Ιορδανία, έχοντας ιδρύσει μάλιστα και τον δικό τους σύλλογο. “Το σπίτι μου είναι γεμάτο στολίδια κι εμένα με ‘πιάσατε’ να φτιάχνω τα παραδοσιακά γλυκά” λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ από το Αμμάν η Καίτη Τζάσερ, η οποία άφησε την Ελλάδα κι ακολούθησε τον Ιορδανό σύζυγό της στη χώρα του, πριν από 39 χρόνια.

Οι κουραμπιέδες και τα μελομακάρονα είναι γλυκά που αγαπούν πολύ και οι Άραβες, όπως και κάθε τι ελληνικό λέει η κ. Τζάσερ, εξηγώντας πως ολοένα και περισσότεροι είναι αυτοί που “αγκαλιάζουν” τον πολιτισμό και τη γλώσσα της Ελλάδας.

Με κάλαντα ή χωρίς, με χοιρινό ή γαλοπούλα, με σκούφους ή μαγιό, ένα είναι σίγουρο· οι Έλληνες, σε όποιο μέρος της γης κι αν κατοικούν, γιορτάζουν τα Χριστούγεννα με μπόλικη δόση …χρυσόσκονης, τραγούδια και χορούς!

Σ.Π./ΑΠΕ