Το “διατροφικό άγχος” στα social: Τι τρώμε για το Instagram και όχι για εμάς
Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα λάθος πρότυπα και το άγχος που αυξάνεται μπροστά στις δημοσίευσεις των ιδανικών φαγητών
Χιλιάδες video με “what I eat in a day”, διατροφικές συμβουλές από απλούς χρήστες του TikTok που δεν είναι ειδικοί πάνω σε θέματα διατροφής, superfoods που σου υπόσχονται πως αν τα καταναλώσεις για 10 μέρες θα χάσεις λίπος γρήγορα και εύκολα, νερό με σπόρους chia, matcha lattes αντί για καφέ, yogurt bοwl, μενού υπέρθερμιδικά με junkfood ή ολιγοθερμιδικά με σαλάτες και φρούτα, τρία λίτρα νερό την ημέρα, γυμναστική μέχρι την απόλυτη εξάντληση, viral reciepies που προωθούν το υγιεινό για τα social media φαγητό, αυτά είναι μερικά από τα στοιχεία που αυξάνουν δραματικά το διατροφικό άγχος για δεκάδες χρήστες των social media.
Αυτή την στιγμή το περιεχόμενο με το φαγητό κατατάσσεται στις top 3 θέσεις του viral content, έχει παρατηρηθεί σύμφωνα με μελέτες πως οι άνθρωποι λατρεύουν να βλέπουν κάποιον άλλον να τρώει ή να τους λέει τι έφαγε μέσα στην ημέρα του, αποτέλεσμα αυτού ασυνείδητα αυτό το περιεχόμενο να επηρεάζει τις δικές τους διατροφικές συνήθειες.
Έρευνες έχουν δείξει ότι όσο πιο στενή και ισχυρή είναι η σχέση μεταξύ δύο ανθρώπων, τόσο μεγαλύτερη είναι η επιρροή που ασκούν ο ένας στον άλλο όσον αφορά τις διατροφικές τους επιλογές. Οι διατροφικές μας συνήθειες επηρεάζονται επίσης από αυτό που βλέπουμε στα post στο Instagram και όχι μόνο. Οι επιστήμονες λένε ότι προτιμούμε τις «ζουμερές» πρωτεΐνες, όπως για παράδειγμα τον κρόκο αυγού που στάζει ή τη μοτσαρέλα που φουσκώνει.
Υπάρχουν ενδείξεις ότι, όταν βλέπεις φωτογραφίες φαγητού, αυτή η οπτική διέγερση μπορεί να σε ωθήσει να νιώσεις την επιθυμία να φας, αν οι άνθρωποι θα ικανοποιήσουν αυτή την επιθυμία εξαρτάται από πολλούς άλλους παράγοντες, όπως το τι φαγητό είναι διαθέσιμο εκείνη τη στιγμή.
Ωστόσο, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι ένας χώρος όπου συναντώνται οπτικά και κοινωνικά ερεθίσματα. Υπάρχουν σαφείς ενδείξεις ότι αν οι φίλοι σας στα κοινωνικά δίκτυα δημοσιεύουν τακτικά αναρτήσεις σχετικά με συγκεκριμένα είδη τροφίμων, αυτό μπορεί να σας οδηγήσει να τους μιμηθείτε, για καλό ή για κακό. Σύμφωνα με μελέτες τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ενδέχεται να αλλάζουν τη σχέση μας με τα τρόφιμα, κάνοντάς μας να σκεφτόμαστε διαφορετικά για το τι τρώμε.
Οι άνθρωποι είναι βιολογικά προδιατεθειμένοι να αναζητούν τροφές πλούσιες σε θερμίδες – μια ικανότητα που βοήθησε τους προγόνους μας να επιβιώσουν όταν έψαχναν για τροφή, έτσι, πιο πιθανό είναι να αλληλεπιδράσουμε με φωτογραφίες junk food παρά με υγιεινά πιάτα.
Οι αλγόριθμοι των μέσων κοινωνικής δικτύωσης προωθούν το περιεχόμενο με το οποίο αλληλεπιδρούν περισσότερο οι χρήστες, οπότε το να βλέπουμε περισσότερα ανθυγιεινά τρόφιμα σημαίνει ότι θα τα καταναλώνουνε και περισσότερο γιατί θα ανοίγει η όρεξη τους.
Μια μελέτη εκτίμησε ότι τα παιδιά και οι έφηβοι βλέπουν διαφημίσεις για τρόφιμα μεταξύ 30 και 189 φορές την εβδομάδα σε εφαρμογές κοινωνικών μέσων, με τα γρήγορα φαγητά και τα ζαχαρούχα ποτά να είναι τα πιο συνηθισμένα. Σύμφωνα με την ίδια μελέτη, οι νέοι που εκτέθηκαν σε vloger που προωθούσαν ζαχαρούχα και λιπαρά σνακ κατανάλωναν 26% περισσότερες θερμίδες από όσους δεν εκτέθηκαν.
Οι νέοι στρέφονται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να αντλήσουν έμπνευση για τα γεύματά τους και επηρεάζονται από τις τάσεις που βλέπουν στις διάφορες πλατφόρμες.
Πολλοί influencers που προωθούν περιεχόμενο σχετικά με τα τρόφιμα δεν έχουν καθιερωμένο υπόβαθρο στον τομέα των τροφίμων ή της διατροφής. Αν και είναι ενθουσιώδεις, ενδέχεται να μην κατανοούν πλήρως τον αντίκτυπο που έχει αυτό που προωθούν σε ευαίσθητα μυαλά και τις επιπτώσεις που μπορεί να έχει μακροπρόθεσμα.
Οι Influencers
Οι influencers των κοινωνικών μέσων βρίσκονται υπό συνεχή εξέταση, τόσο από το κοινό τους όσο και από τις πλατφόρμες που χρησιμοποιούν. Το περιεχόμενό τους συχνά διαμορφώνεται όχι μόνο από προσωπικές πεποιθήσεις ή επαληθευμένη εμπειρογνωμοσύνη, αλλά και από αλγόριθμους, συμφωνίες χορηγίας και μετρήσεις αφοσίωσης. Ενώ ορισμένοι έχουν ως στόχο να εκπαιδεύσουν ή να εμπνεύσουν, πολλοί influencers βασίζονται σε συνεργασίες με μάρκες ή έσοδα από διαφημίσεις για να κερδίσουν τα προς το ζην, κάτι που μπορεί να επηρεάσει τον τρόπο με τον οποίο παρουσιάζουν τις πληροφορίες.
Συχνά λοιπόν, παρατηρούμε τον τέλειο τρόπο ζωής των influencer, που πηγαίνουν σε ένα luxury εστιατόριο και δοκιμάζουν τα τέλεια πιάτα, που ξυπνούν το πρωί και τρώνε τα ball ενέργειας τους ή που παίρνουν συμπληρώματα διατροφής για να χάσου πιο εύκολα βάρος αποτέλεσμα αυτού πολλοί από τους ακολούθους τους να νιώθουν απογοητευμένοι που δεν μπορούν να καταφέρουν τον στόχο της απώλειας βάρους.
Ή να ακολουθούν κατά γράμμα την διατροφή τους αγνοώντας πως το πρόγραμμα αυτό δεν είναι φτιαγμένο για το δικό τους σώμα και τις δικές τους ανάγκες.
Η διατροφολόγος Ναταλία Κολοκοτρώνη σχολιάζει:
“Πίνε κάθε πρωί νερό με λεμόνι για να είσαι υγιής, το τρόφιμο που τρως είναι σκουπίδι, αυτή η λιποδιαλυτική συνταγή θα σε βοηθήσει να αδυνατίσεις, αυτά τα superfoods πρέπει να τα τρως κάθε μέρα…. Αυτές και άλλες πολλές ατάκες αποτελούν την αρχή από πολλά βίντεο στα social media για να προωθήσουν υποτίθεται υγιεινές συνήθειες.
Στην πραγματικότητα αυτό που συμβαίνει είναι ότι αυτά τα βίντεο συχνά αυξάνουν το άγχος γύρω από το φαγητό και τη σχέση μας με αυτό!
Αντί να βοηθήσουν όπως υπόσχονται αντιθέτως μπερδεύουν το κοινό το οποίο ακολουθεί οδηγίες από ανθρώπους που δεν έχουν καμία γνώση αλλά και καθόλου ενσυναίσθηση για το κακό που μπορεί να προκαλέσουν στο κοινό που τους ακολουθεί και ειδικά σε όσους υποφέρουν από διατροφικές διαταραχές. “ Το αποτέλεσμα από τo περιεχόμενο τέτοιου τύπου είναι ότι το κοινό χάνει την πραγματική ουσία της διατροφής μας προσθέτει η ίδια: “Στην πραγματικότητα αυτό που τελικά δουλεύει και χρειάζεται να μάθουμε είναι η ισορροπία, η σωστή θρέψη αλλά και η απόλαυση συνδυασμένα σε τρόπο διατροφής που να ταιριάζει απόλυτα στον καθένα μας. Έτσι μόνο μπορεί η διατροφή μας να είναι βιώσιμη και τα αποτελέσματα της να μπορούν να διατηρηθούν για μια ζωή.
Ως διατροφολόγος ακούω πολύ συχνά «Τρώω αυτό το πρωινό γιατί είδα στο τικ τοκ ότι κάνει καλό, αλλά δεν μου αρέσει καθόλου »Αναρωτιέμαι πόση διάρκεια μπορεί να έχει κάτι τέτοιο;
Γιατί να βάζεις τον εαυτό σου σε μια διαδικασία να φας κάτι επειδή το είδες σε μια στήλη what I eat in a day από μια influencer, ενώ δεν σου αρέσει.
Το αποτέλεσμα είναι αργά η γρήγορα να απογοητεύεις και να νιώθεις πως δεν μπορεί να τα καταφέρεις, επειδή απλά αυτό που είδες δεν ταιριάζει στον τρόπο ζωής σου.
Αν κι εσύ διαβάζεις αυτό το άρθρο και ταυτίζεσαι σκέψου έξυπνα απευθύνσου σε έναν ειδικό για τα θέματα της διατροφής σου, δούλεψε μαζί του για να εκπαιδευτείς στο τι χρειάζεται και ταιριάζει σε σένα να τρως ! Πως θα ξεπεράσεις τις προκλήσεις της καθημερινότητας και θα διαχειριστείς τη διατροφή σου και να θυμάσαι ό,τι η διατροφή μας για να είναι επιτυχημένη πρέπει να είναι πρώτα από όλα νόστιμη, θρεπτική και να μας ταιριάζει απόλυτα.”
Δύο νεαρές κοπέλες που βίωσαν το food anxiety από τα social media αφηγούνται.
Μυρσίνη, 25 ετών:
“Από πολύ μικρή ηλικία ήμουν μια κοπέλα που ενδιαφερόταν για την υγιεινή διατροφή και τη γυμναστική. Ωστόσο, όταν άρχισα να παρακολουθώ influencers που μιλούσαν για διατροφή και fitness, κάτι άρχισε να αλλάζει μέσα μου. Οι εικόνες τους ήταν τόσο ‘τέλειες’, με το σώμα τους πάντα γραμμωμένο και τις δίαιτες τους να φαίνονται εύκολες και αποτελεσματικές. Αν και στην αρχή ήταν απλώς έμπνευση, σύντομα το άγχος άρχισε να με κυριεύει. Συνέχισα να κάνω αυστηρές δίαιτες, ακολουθώντας ακριβώς ό,τι έβλεπα σε βίντεο και posts, αλλά το σώμα μου δεν ανταποκρινόταν. Αντιθέτως, ένιωθα συνεχώς απογοητευμένη και ανασφαλής, επειδή τα αποτελέσματα δεν ήταν όπως τα έβλεπα στους influencers. Η διατροφή μου ήταν πλέον πολύ περιορισμένη και δεν μπορούσα να φάω τίποτα που να μην ήταν ‘υγιεινό’. Αυτό με έκανε να νιώθω εγκλωβισμένη και είχα πολύ άγχος για το πώς φαίνομαι και τι τρώω. Είχα χάσει τη σύνδεσή μου με την αληθινή μου ανάγκη για τροφή και έφτασα σε σημείο να αμφισβητώ ακόμη και τα πιο φυσικά πράγματα που έκανα για τον εαυτό μου. Η αναζήτηση του ‘τέλειου σώματος’ μέσα από τα social media με έκανε να χάσω την ισορροπία μου, και τελικά αναγκάστηκα να ζητήσω βοήθεια για να ξαναβρώ την πραγματική μου ισορροπία και ευτυχία με το σώμα μου. Τώρα ξέρω πως αν επιθυμώ να φάω μία ημέρα απ’ έξω δεν έγινε και κάτι, πρέπει να το απολαύσω και να προχωρήσω.”
Ελένη, 29 ετών
“Η ζωή μου πριν τα social media ήταν πολύ πιο ήρεμη. Πάντα ήμουν συνειδητοποιημένη για τη διατροφή μου, αλλά μόλις άρχισα να παρακολουθώ διάφορες influencers και διατροφολόγους στο Instagram, άρχισα να αμφισβητώ τα πάντα. Είδα κοπέλες που έτρωγαν μόνο συγκεκριμένα φαγητά ή ακολουθούσαν εξαντλητικές δίαιτες και ένιωσα ότι έπρεπε να το κάνω κι εγώ αν ήθελα να έχω το ‘τέλειο’ σώμα, έπαιξε και ρόλο ότι ήμουν στα πιο βαριά μου, έπειτα από ένα θέμα υγείας, οπότε δεν είχα καθόλου αυτοπεποίθηση με το σώμα μου, οπότε έψαχνα να βρω απεγνωσμένες λύσεις για να αδυνατίσω. Έπιασα τον εαυτό μου να σκέφτεται όλο και περισσότερο τι να φάει και πώς θα έπρεπε να φαίνεται το φαγητό μου, πολλές φορές ανέβαζα ένα instagraμικο ball με γιαούρτι και σπόρους chia στο instagram για να φανεί πόσο με προσέχω, χωρίς απαραίτητα να μου αρέσει αυτό που τρώω. Ξεκίνησα να μετράω κάθε θερμίδα και να περιορίζω τα πάντα, να περιορίζω το νέο γιατί με φουσκώνει (δεν ισχύει αυτό μην το πιστεύετε) μέχρι που άρχισα να χάνω την απόλαυση του φαγητού. Ένιωθα συνεχώς απογοητευμένη και αποστασιοποιημένη από το σώμα μου. Το άγχος αυξήθηκε, και κάθε φορά που έτρωγα κάτι που δεν ήταν σύμφωνο με τις ‘ιδανικές’ δίαιτες των influencers, ένιωθα ενοχές. Σύντομα, συνειδητοποίησα ότι ήμουν σε έναν φαύλο κύκλο που δεν με οδηγούσε πουθενά, και ότι η πίεση που έβαζα στον εαυτό μου ήταν το πιο καταστρεπτικό πράγμα που μπορούσα να μου κάνω. Δεν έβγαινα με τους φίλους μου γιατί όλοι οι content creator μου προωθούσαν την πειθαρχία και με τις εξόδους θα χαλούσα την δίαιτα μου. Έπρεπε να επαναπροσδιορίσω τη σχέση μου με το φαγητό και το σώμα μου και να αποδεχτώ ότι δεν υπάρχει μόνο μια ‘σωστή’ διατροφή για όλους. Κι αυτό συνέβη μόνο με την βοήθεια ειδικού.”
