Εσύ θα χόρευες ένα βάλς;

Το βαλς είναι χορός σε μουσική ¾, που η προέλευσή του χάνεται στο βάθος αιώνων. Φαίνεται να αποτελεί την παραλλαγή και μετάλλαξη ενός εξαιρετικού λαϊκού χορού της Αυστρίας, που ονομαζεται landler (λέντλερ). Είναι ο χορός που δοκιμάζουν ο βαρώνος Τραπ και η Τζούλι Άντριους στην υπέροχη ταινία του 1965 “The sound of music”- ένας χορός που τους φέρνει πολύ κοντά και προκαλεί αμηχανία στην πρωταγωνίστρια.

Το landler με τη σειρά του προέρχεται από τους φολκλορικούς χορούς της Αυστρίας. Η λέξη waltz, βαλς, προέρχεται από το walzen, που σημαίνει περιστρέφομαι και βασίζεται στο προγενέστερο volter, με παρόμοια έννοια. Για πρώτη φορά ακούμε για έναν χορό που ονομάζεται walzer στα μέσα του 18ου αιώνα. Ορισμένοι προσπάθησαν να συνδέσουν το βαλς με το μινουέτο, αλλά έχουν ελάχιστα κοινά σημεία, εκτός από τον ρυθμό τους. Το μινουέτο είναι ισορροπημένο και πομπώδες ενώ το βαλς είναι πιο ζωηρό κι επιτρέπει τον αυτοσχεδιασμό. Σιγά- σιγά έγινε πιο ήρεμος χορός αλλά παρέμεινε ασυγκράτητα κεφάτος ενώ τα ζευγάρια στροβιλίζονται (scheifler) σα να γλιστρούν απαλά στην πίστα.

Στα πρώτα χρόνια του 19ου αιώνα το βαλς έγινε επιδημία στη Βιέννη. Ο χορός γρήγορα έφθασε στη Γαλλία κι αμέσως μετά στην Αγγλία. Πολλά οφείλει το βιενέζικο βαλς στους σκοπούς που εμπνεύσθηκε κι έπαιζε ο Michael Pamer (1782-1827) με την ορχήστρα του στη Βιέννη. Στην ορχήστρα του συμμετείχαν, μεταξύ άλλων ο Josef Lanner και ο Johan Strauss ΙΙ, ο πρεσβύτερος. Το βαλς ενηλικιώθηκε στα χέρια του Στραους ΙΙ και όπως προέβλεψαν τότε θα κρατούσε όσο και οι συμφωνίες του Μπετόβεν. Όταν καθιερώθηκε το βαλς, βρήκε μια θεση και στον χώρο της κλασικής μουσικής.Ο Μότσαρτ και ο Σούμπερτ γράφοντας βαλς για χορό βρήκαν μεγάλη ικανοποίηση και ανταπόκριση. Μία από τις πρώτες παρουσίες βαλς σε μουσική για κλασικό πιάνο υπάρχει σε σονετίνα του Χάϋδν. Το 1786 το βαλς περνάει για πρώτη φορά σε μια όπερα με τίτλο “Una cosa rara”. Το γρήγορο βιενέζικο βαλς, με το εξαντλητικό στροβίλισμα των ζευγαριών κυριαρχούσε ως το 1910. Το 1912 επιβλήθηκε το νέο, αργό βαλς, με βήματα πιο κοντά στο fox trot, που κράτησε ως το 1914.

Απ’ αυτό προήλθε το συγχρονο βαλς. Χαρακτηριστικό του το κλείσιμο των ποδιών στο τέλος κάθε μέτρου, οπτική συγκράτηση του παλιού Atempause lilt, που καθιστά το βαλς μια πιο ευγενική συνέχεια του ένδοξου παρελθόντος. Ήταν ο πρώτος χορός που τα χέρια του καβαλιέρου αγκάλιαζαν τη μέση της ντάμας. Είναι ένας περιστροφικός χορός, όπου οι χορευτές γυρίζουν συνεχώς είτε δεξιόστροφα είτε στην αντίθετη προς τη φορά των δεικτών του ρολογιού κατεύθυνση, με ενδιάμεσα συνδετικά βήματα αλλαγής. Ο αυτοκράτωρ Ιωσηφ ΙΙ (1765-1790) ήταν ο πρώτος που άνοιξε το παλάτι του στο λαό, διότι πίστευε ότι οι αίθουσες χορού δεν έπρεπε να είναι ανοικτές μόνο σε γαλαζοαίματους. Αυτό έγινε το 1773.

Κι από τότε άρχισαν οι δημόσιες χοροεσπερίδες στη Βιέννη, που συνεχίζονται ως τις ημέρες μας. Από τότε το βαλς έγινε ο δημοφιλέστερος χορός. Και οι χοροεσπερίδες της Βιέννης έγιναν ο Βιενέζικος τρόπος εορτασμού του Καρναβαλιού. Και σιγά- σιγά έγιναν κι άλλες αίθουσες χορού όπως το 1808 το Αpollo saal (ζάαλ), που δεν υπάρχει σήμερα, με πέντε τεράστιες αίθουσες, 44 σαλόνια, εξαιρετικούς λαμπερούς πολυέλαιους, 13 κουζίνες, λουλούδια, καταράκτες- ένας υπέροχος κήπος στη μέση του βιενέζικου χειμώνα.

Η Βιέννη έχει 150 δημόσιες χοροεσπερίδες μόνο στο πρώτο τρίμηνο κάθε χρόνιας. Μερικές απ’ αυτές τις εκδηλώσεις προσελκύουν έως και 5.000 άτομα, σε μια πόλη με πληθυσμό 1.500.000 ανθρώπους. Υπάρχουν τουλάχιστον άλλες 300 χοροεσπερίδες, που δεν δημοσιεύονται στον επίσημο κατάλογο εκδηλώσεων της Βιέννης. Δεν είναι αποκλειστικά αφιερωμένες στο βιενέζικο βαλς, αλλά ο περισσότερος χρόνος είναι αφιερωμένος στο βαλς.Υποχρεωτικά οι κύριοι φορούν σμόκιν και οι κυρίες φορέματα ως τον αστράγαλο. Μόνο οι ντεμπυτάντ, οι πρωτοεμφανιζόμενες δεσποινίδες φορούν λευκές τουαλέτες. Στις περισσότερες αίθουσες ο χορός διαρκεί ως τις 5 το πρωί, ενώ συνήθως υπάρχει μπουφές ανοικτός όλο το βράδυ.