#worktok: Το κίνημα που τα εργασιακά δράματα βρίσκουν χώρο

Πριν από μερικά χρόνια το διάλλειμα στην δουλειά ήταν η στιγμή που οι εργαζόμενοι γκρίνιαζαν για την εργασία τους και τα όσα τους συμβαίνουν. Όμως, μετά από δύο χρόνια lockdown αυτό άλλαξε ριζικά. Τώρα εργαζόμενοι σε όλο τον κόσμο έχουν πάρει τα κινητά στα χέρια τους και εκτονώνουν την ένταση της δουλειάς τους στο TikTok, την εφαρμογή με τους ένα δισεκατομμύριο χρήστες μηνιαίως.

Η εφαρμογή στην οποία οι χρήστες “βουτάνε” σ’ έναν χαοτικό κόσμο με βίντεο μικρού μήκους άλλων χρηστών και η οποία προσελκύει χιλιάδες εργαζόμενους, οι παραπονιούνται και κοροϊδεύουν περιστατικά που διαδραματίζονται στη δουλειά τους, κυρίως με τη μορφή σύντομων κωμικών σκετς.

Τα βίντεο αρχειοθετούνται με το δημοφιλές hashtag #worktok (καθώς και #careertok και απλά #work) και τα παρακολουθούν εκατομμύρια χρήστες.

Βέβαια αυτά τα βίντεο δεν προκαλούν απλώς γέλιο αλλά την ίδια ώρα αναλύουν τους πολλούς τρόπους με τους οποίους η εργασία έχει αλλάξει εντελώς τα τελευταία δύο χρόνια. Μέσω αυτών των βίντεο, οι εργαζόμενοι επαναξιολογούν συλλογικά τους μακροχρόνιους κανόνες, όμως όλα σε έναν παγκόσμιο διάλογο που είναι “καυτός”, διασκεδαστικός και φωτίζει τα πιο προβληματικά σημεία της εργασίας.

Τα βίντεο με το συγκεκριμένο hashtag συνήθως έχουν τη μορφή σύντομων, αστείων βίντεο μικρότερης διάρκειας του ενός λεπτού, συχνά συνοδευόμενα με μουσική. Ορισμένα βιντεοσκοπούνται από δημιουργούς περιεχομένου και κωμικούς με εκατοντάδες χιλιάδες ακόλουθους, ενώ άλλα από απλούς εργαζόμενους που μοιράζονται τις καθημερινές εμπειρίες τους. Το αποτέλεσμα είναι μία μεγάλη συνομιλία που συγκεντρώνει πάνω ένα δισεκατομμύριο προβολές.

Ο διευθυντής τεχνολογικού λογαριασμού Chase Coleman με έδρα τις ΗΠΑ, του οποίου τα βίντεο έχουν σχεδόν τρία εκατομμύρια προβολές, αντιμετωπίζει θέματα όπως η αδυναμία πραγματικής αποσύνδεσης όταν παίρνει άδεια και πνίγεται σε ατελείωτα email. Ο δικηγόρος Henry Nelson-Case με έδρα το Ηνωμένο Βασίλειο κοροϊδεύει τα αφεντικά μικροδιαχείρισης και υπενθυμίζει στους συναδέλφους ότι οι εταιρείες τους αντιμετωπίζουν ως αναλώσιμους, επομένως θα πρέπει να δίνουν προτεραιότητα στην ευημερία τους πάνω από όλα.

Ένα άλλο viral βίντεο δείχνει έναν χρήστη Gen Z να ρωτά: “Τι στο καλό να κάνεις σε μια δουλειά γραφείου; Μπορεί κάποιος να μου το εξηγήσει; Δεν έχω ιδέα τι συμβαίνει.”

Η Σάμι Τζόουνς με έδρα τις ΗΠΑ απάντησε απευθείας σε αυτό το βίντεο με το δικό της, το οποίο έχει προσελκύσει σχεδόν δύο εκατομμύρια προβολές. Σ’ αυτό, διακωμωδεί έναν συνεργάτη της ο οποίος χρησιμοποιεί επίσημη ορολογία για να μιλάει στο προσωπικό της εταιρείας.

Πολλοί χρήστες στο #worktok έπιασαν τον εαυτό τους να καταλήγει στο TikTok στην περίοδο του lockdown, όταν οι εταιρείες τους εφάρμοσαν πολιτικές τηλεργασίας.

«Βαριόμουν στον καναπέ μου, για να είμαι ειλικρινής», λέει ο Coleman.

Εντάχθηκε στο TikTok μετά την έναρξη του lockdown στις αρχές του 2020, όταν η εταιρεία του άρχισε να λειτουργεί εξ’ αποστάσεως. Είχε πιάσει τον εαυτό του να κάνει πράγματα που δεν έκανε μέχρι τότε όπως ένα μεσημεριανό ντους, να κοιμάται το μεσημέρι. Όλα αυτά κατά τη διάρκεια της εργάσιμης ημέρας και όταν μπήκε στον κόσμο του TikTok, προς έκπληξη του, διαπίστωσε ότι δεν ήταν ο μόνος. Πολλά από τα βίντεο του εστιάζουν σε εκείνες τις συμπεριφορές εργασίας από το σπίτι στις οποίες συμμετέχουν πλέον σχεδόν όλοι οι εργαζόμενοι που δουλεύουν εξ’ αποστάσεως, όπως να κάνουν δουλειές ενώ εργάζονται ή να κουνάνε το ποντίκι για να μείνουν στο ίντερνετ και για να δείξουν ότι είναι ενεργή.

Η Recruiter Jones, η οποία επίσης εντάχθηκε στο TikTok κατά τη διάρκεια της πανδημίας επειδή «της έλειπε αυτή η συντροφικότητα του να κάθεται στο γραφείο και να μοιράζεσαι ιστορίες», λέει ότι η εφαρμογή της παρείχε έναν τρόπο να «συμμετάσχει στη συζήτηση» σχετικά με τους τρόπους με τους οποίους άλλαζε η εργασία.

«Δεν ξεκίνησα αυτό το κανάλι στο Instagram, γιατί τότε είναι πραγματικά μόνο οι φίλοι μου και η οικογένειά μου που με ακολουθούν», λέει η Jones. “Στο TikTok, με τον τρόπο που λειτουργεί ο αλγόριθμος, μπορείς να μιλήσεις σε πολλά διαφορετικά είδη ανθρώπων και αυτό είναι πραγματικά διασκεδαστικό.”

Για τον δικηγόρο Nelson-Case, το #worktok δείχνει πώς «πολλοί από εμάς βιώνουν τις ίδιες εμπειρίες, ανεξάρτητα από το ποια δουλειά κάνεις».

«Οι εμπειρίες της εργασίας σε ένα γραφείο είναι σχετικές και σχεδόν καθολικές», λέει, προσθέτοντας ότι η πρόθεσή του δεν είναι να παραπονεθεί για τη δουλειά ή τους συναδέλφους του, τους οποίους αποκαλεί «υποστηρικτικούς και σπουδαίους». Για αυτόν, το #worktok αφορά περισσότερο «τις αποχρώσεις και τις προκλήσεις του ίδιου του εταιρικού περιβάλλοντος». Σκέφτεται βλέποντας αυτά τα βίντεο, οι εργαζόμενοι – ειδικά κατά τη διάρκεια της πανδημίας – «αισθάνονται λιγότερο μόνοι».

Ο Nelson-Case θυμάται ένα βίντεο που είχε δημοσίευσε: «Ως νέος δικηγόρος, στο παρελθόν με είχαν αποκαλέσει ηλίθιο, με είχαν ρωτήσει αν «είχα εγκέφαλο» και με έκαναν τακτικά να νιώθω μικρός, κάτι το οποίο με έκανε να αγχώνομαι σε σημείο που ήθελα να κάνω εμετό στο μπάνιο από το άγχος.” λέει. «Δυστυχώς, αυτό δεν είναι κάτι το οποίο έχω ζήσει μόνο εγώ, είναι κάτι που τόσοι πολλοί νεότεροι δικηγόροι και νέοι επαγγελματίες βιώνουν σε καθημερινή βάση».

Πράγματι, η δημοτικότητα αυτών των βίντεο δεν προκαλεί έκπληξη, λένε οι ειδικοί. «Η εργασία είναι ένα θέμα με το οποίο μπορεί να συνδεθεί ο καθένας», συμφωνεί η Amanda Wood, ανώτερη υπεύθυνη κοινωνικού μάρκετινγκ στην εταιρεία κοινωνικής ανάλυσης Hootsuite. Και είναι ένα ανοιχτό πεδίο για όσους θέλουν να συμμετάσχουν στη συζήτηση. “Υπάρχουν πολλές διαφορετικές υποκουλτούρες στο TikTok, επομένως υπάρχουν ευκαιρίες για πολλούς ανθρώπους να εμπλακούν.”

Παρόλο που πολλά από αυτά τα βίντεο είναι σατιρικά, η γκρίνια που εμφανίζεται στο #worktok συχνά διπλασιάζεται ως ένας ειλικρινής διάλογος που μπορεί να προσφέρει υποστήριξη σε άλλους χρήστες ή συμβουλές σταδιοδρομίας.

Για παράδειγμα, ένα από τα viral βίντεο της Jones, βασίζεται στην πολυετή εμπειρία της ως “στρατολόγος” για να προσφέρει «κόκκινες σημαίες» σε συνεντεύξεις για δουλειά, ώστε οι θεατές της να αποφύγουν ένα τοξικό περιβάλλον εργασίας: «700 βήματα συνέντευξης;» λέει σε ένα βίντεο. “Κόκκινη σημαία.” Έτσι όχι μόνο μπορεί να εκφραστεί σχετικά με τις προβληματικές πτυχές του δικού της κλάδου, αλλά επίσης χρησιμοποιεί αυτή την ευκαιρία για να προσφέρει απτές συμβουλές σε άλλους.

Ο Coleman πιστεύει ότι η άνοδος του #worktok είναι μέρος ενός ευρύτερου δημοψηφίσματος για την τρέχουσα κατάσταση εργασίας.

Για παράδειγμα, υπάρχει η σκέψη ότι οι εργαζόμενοι “δεν χρειάζεται απαραίτητα να βρίσκονται στο γραφείο κάθε μέρα”. Ή, αντί να χάνουν χρόνο σε μια περιττή συνάντηση Zoom, οι απομακρυσμένοι εργαζόμενοι θα μπορούσαν να «πάρουν έναν υπνάκο, επειδή «δεν κοιμήθηκαν αρκετά το προηγούμενο βράδυ επειδή το κουτάβι τους ήταν ξύπνιο όλη τη νύχτα» ή «ίσως ήταν άρρωστοι». 

Ο Coleman πιστεύει ότι το #worktok είναι η «συλλογική συνειδητοποίηση» αυτού που περνάνε οι εργαζόμενοι αυτή τη στιγμή – και ότι οι εργαζόμενοι παραπονιούνται για τοξικά πράγματα, όπως η προσδοκία των αφεντικών για ψηφιακή διαθεσιμότητα 24/7, για κάποιο λόγο. “Δεν χρειάζεται να είμαι πάντα διαθέσιμος για άλλους ανθρώπους. Έχω μια ζωή να ζήσω και πρέπει να φροντίζω τον εαυτό μου”, λέει.

Προς το παρόν, το #worktok θα μπορούσε απλώς να είναι εκείνη η ευτυχισμένη ώρα του παρελθόντος: ένα μέρος για τους εργαζόμενους να συγκεντρώνονται, να γελούν, να μοιράζονται εμπειρίες.

 «Μιλάτε με ανθρώπους που δεν γνωρίζετε και πιθανότατα δεν θα συναντήσετε ποτέ στη ζωή σας, αλλά χτίζετε δεσμούς, χτίζετε σχέσεις και μαθαίνετε από αυτούς – και αυτό είναι σημαντικό στον τρόπο που ο πολιτισμός μας έχει προσαρμοστεί τα τελευταία δύο χρόνια. ” λέει η Jones «Είναι ένα κίνημα που διοικείται από ανθρώπους».

Πηγή: BBC