Υπότιτλοι παντού: Πώς η νέα συνήθεια χωρίζει γενιές θεατών
Οι υπότιτλοι γίνονται καθημερινή συνήθεια για τους κάτω των 45, ενώ οι μεγαλύτεροι τους αποφεύγουν
Η Τέιλορ Χάινι, 35 ετών, έχει μάθει να μοιράζει την προσοχή της. Την ώρα που η τηλεόραση παίζει, εκείνη χαϊδεύει τα κατοικίδιά της, ρίχνει ματιές στο κινητό ή συμμαζεύει τον χώρο. Κι όμως, δεν χάνει ούτε λεπτό από την πλοκή. Το μυστικό της; Οι υπότιτλοι. «Έτσι μπορώ να κάνω διάφορα πράγματα ταυτόχρονα και, όποτε κοιτάξω ξανά την οθόνη, ξέρω ακριβώς τι συμβαίνει», εξηγεί μιλώντας στο Associated Press.
Η Χάινι δεν αποτελεί εξαίρεση. Σύμφωνα με δημοσκόπηση του Associated Press–NORC Center for Public Affairs Research, 4 στους 10 Αμερικανούς κάτω των 45 χρησιμοποιούν συχνά υπότιτλους όταν παρακολουθούν κάτι στην τηλεόραση. Το ποσοστό μειώνεται αισθητά στις μεγαλύτερες ηλικίες, με τους άνω των 60 να δηλώνουν σε υψηλά ποσοστά ότι δεν τους χρησιμοποιούν ποτέ.
«Πρόκειται για μια πολιτισμική μετατόπιση. Οι νεότεροι συχνά μοιράζουν την προσοχή τους. Ακούνε μουσική, τσεκάρουν το κινητό και παράλληλα βλέπουν μια σειρά. Οι υπότιτλοι τους επιτρέπουν να πιάνουν κομμάτια από εδώ κι από εκεί χωρίς να χάνονται.»
Διαφορετικά κίνητρα ανά ηλικία
Οι λόγοι που οδηγούν στην επιλογή είναι ενδεικτικοί του γενεαλογικού χάσματος. Οι νεότεροι στρέφονται στους υπότιτλους επειδή παρακολουθούν σε θορυβώδη περιβάλλοντα, κάνουν multitasking ή βλέπουν περιεχόμενο στο κινητό με χαμηλή ένταση. Οι μεγαλύτεροι σε ηλικία καταφεύγουν σε αυτούς κυρίως για λόγους κατανόησης: προφορές, ξένες γλώσσες ή προβλήματα ακοής.
«Πρόκειται για μια πολιτισμική μετατόπιση», παρατηρεί ο Ντέιβιντ Μπάρμπερ, ηχολήπτης και πρόεδρος της Motion Picture Sound Editors. «Οι νεότεροι συχνά μοιράζουν την προσοχή τους. Ακούνε μουσική, τσεκάρουν το κινητό και παράλληλα βλέπουν μια σειρά. Οι υπότιτλοι τους επιτρέπουν να πιάνουν κομμάτια από εδώ κι από εκεί χωρίς να χάνονται».
Υπότιτλοι για ακρίβεια και άνεση
Πέρα από το multitasking, οι υπότιτλοι εξυπηρετούν κι έναν πιο παραδοσιακό σκοπό: την κατανόηση του διαλόγου. Το 55% όσων τους χρησιμοποιούν δηλώνουν ότι το κάνουν για να μην χάνουν ούτε λέξη. Τέσσερις στους δέκα αναφέρουν ως λόγο τις προφορές ή το ξενόγλωσσο περιεχόμενο.
Η 21χρονη Αριάνα Ντέιβις από την Τάμπα εξηγεί στο ΑΡ: «Όταν βρίσκομαι σε περιβάλλον με θόρυβο ή όταν μια προφορά είναι δύσκολη, οι υπότιτλοι είναι μονόδρομος. Έτσι δεν χρειάζεται να ανεβάζω την ένταση στο τέρμα».
Ο 31χρονος Αντριάν Αλανίς από το Τέξας πάλι θεωρεί ότι οι πολλές συναυλίες που παρακολούθησε νεότερος έχουν επιβαρύνει ελαφρά την ακοή του. «Με τους υπότιτλους είμαι σίγουρος ότι καταλαβαίνω τι γίνεται, ειδικά όταν τρώω κάτι τραγανό», λέει χαριτολογώντας.
Ο ήχος στις σύγχρονες παραγωγές
Δεν είναι όμως μόνο θέμα συνηθειών ή ακοής. Οι ειδικοί εξηγούν ότι ο ίδιος ο κινηματογραφικός ήχος έχει αλλάξει.
Η Κάρολ Ούρμπαν, sound designer, τονίζει πως οι ηθοποιοί σήμερα χρησιμοποιούν πιο «εσωτερικό» και χαμηλό τρόπο ερμηνείας σε σχέση με παλαιότερες δεκαετίες, κάτι που δυσκολεύει την κατανόηση. «Ταυτόχρονα, οι σύγχρονες παραγωγές κατακλύζονται από έντονα μουσικά περάσματα και ηχητικά εφέ που συχνά ‘καλύπτουν’ τον διάλογο».
Σημαντικό ρόλο παίζει και ο εξοπλισμός των νοικοκυριών: τα ηχεία των επίπεδων τηλεοράσεων βρίσκονται συνήθως στο πίσω μέρος της συσκευής, εκπέμποντας προς τον τοίχο και όχι προς τον θεατή. «Από την αρχή δεν ακούς από κορυφαίο ηχοσύστημα», σημειώνει ο Μπάρμπερ.
Δεν είναι τυχαίο που πολλοί αναφέρουν σειρές όπως το Game of Thrones ως χαρακτηριστικές περιπτώσεις: σε μια σκηνή ο διάλογος είναι σχεδόν ψίθυρος, στην επόμενη η μουσική σείει τους τοίχους.
«Ταυτόχρονα, οι σύγχρονες παραγωγές κατακλύζονται από έντονα μουσικά περάσματα και ηχητικά εφέ που συχνά ‘καλύπτουν’ τον διάλογο»
Το χάσμα των γενεών
Η δημοσκόπηση αποτυπώνει καθαρά τη διαφορά: οι νεότεροι βάζουν υπότιτλους για να κάνουν πολλά πράγματα μαζί, οι μεγαλύτεροι για να ακούσουν καλύτερα. Σχεδόν 3 στους 10 άνω των 60 παραδέχονται ότι τους χρησιμοποιούν λόγω προβλημάτων ακοής, σε αντίθεση με μόλις 7% των νεότερων.
Η Πατρίσια Γκιλ, 67 ετών, από το Τενεσί, ανήκει στην κατηγορία που δεν τους χρησιμοποιεί ποτέ. Όταν όμως την επισκέπτεται ο εγγονός της, παρατηρεί ότι έχει μόνιμα υπότιτλους στο κινητό του. «Είναι τυπικός σχεδόν-έφηβος. Του αρέσει να βλέπει στο τηλέφωνο, κι εκεί έχει πάντα γράμματα στην οθόνη», λέει. Η ίδια όμως παραμένει πιστή στην παραδοσιακή προσέγγιση: «Αν χάσω μια ατάκα, απλώς γυρίζω πίσω. Είμαι της ‘παλιάς σχολής’».
Από την ανάγκη στη συνήθεια
Η εικόνα που αναδύεται είναι ξεκάθαρη: οι υπότιτλοι δεν είναι πια μόνο βοήθημα για όσους έχουν αδυναμία ακοής ή βλέπουν ξένο περιεχόμενο. Έχουν μετατραπεί σε νέα συνήθεια θέασης, ιδιαίτερα για τις νεότερες γενιές που ζουν μέσα σε έναν καταιγισμό ήχων, εικόνων και ειδοποιήσεων.
Είτε για να μη χαθεί ούτε λέξη, είτε για να ταιριάξουν με τον ρυθμό της καθημερινότητας, οι υπότιτλοι έχουν πλέον μόνιμη θέση στις οθόνες – και όλα δείχνουν πως ήρθαν για να μείνουν.
Πηγή: in.gr
