Ασφάλεια των παιδιών σε σχολικές αυλές και γήπεδα ή ένα ακόμα «πάμε κι όπου βγει»;
Ένας 11χρονος σκοτώθηκε από έκρηξη λέβητα, ένας 8χρονος βρέθηκε σε νοσοκομείο όταν έπεσε πάνω του μεταλλική πόρτα, το δάχτυλο της έχασε 8χρονη που ανέβηκε σε τσουλήθρα - Γιατί κινδυνεύουν τόσο συχνά παιδιά την ώρα που παίζουν;
Γιατί όλο και πιο συχνά τα τελευταία χρόνια βρισκόμαστε μπροστά σε ειδήσεις παιδιών που τραυματίζονται ή σκοτώνονται την ώρα που παίζουν ή βρίσκονται σε κάποια ανέμελη κατάσταση, όπως άλλωστε θα πρέπει πάντα να είναι κάθε παιδί;
Η παιδική ηλικία που θα έπρεπε να είναι συνώνυμο της ανεμελιάς, του παιχνιδιού και της εξερεύνησης, μοιάζει πλέον να κινδυνεύει στη χώρα μας και αυτό είναι εξαιρετικά ανησυχητικό. Οι σχολικές αυλές και τα γήπεδα στα χωριά και τις πόλεις της Ελλάδας αποτελούν για τα παιδιά έναν φυσικό χώρο παιχνιδιού, κοινωνικοποίησης και εκτόνωσης. Ωστόσο, τις τελευταίες δεκαετίες παρατηρείται μια ανησυχητική αμέλεια στην ασφάλεια αυτών των χώρων. Το τίμημα αυτής της αδιαφορίας έχει αποδειχθεί τραγικό πολλές φορές και λίγο πολύ, όλοι μας φέρνουμε μία εικόνα στο μυαλό διαβάζοντας αυτές τις γραμμές.
Η πιο πρόσφατη υπόθεση αφορά έναν 9χρονο μαθητή από χωριό των Σερρών, ο οποίος καταπλακώθηκε από μια σκουριασμένη, μεταλλική πόρτα στο παλιό γήπεδο του χωριού του. Ένα γήπεδο που για δεκαετίες φιλοξενούσε παιδιά, χωρίς να έχει ελεγχθεί για την καταλληλότητα του και μάλιστα, με μαρτυρίες κατοίκων πως ανάλογα περιστατικά στο σημείο έχουν συμβεί και στο παρελθόν. Η πόρτα, είχε μετατραπεί σε παγίδα θανάτου, με τον μικρό μαθητή να μεταφέρεται στο νοσοκομείο με κάταγμα στην σπονδυλική στήλη απλά γιατί έπαιζε σε ένα γήπεδο!
Πριν από μερικά χρόνια, το 2022, ένας άλλος μαθητής 11 ετών, σε σχολείο των Σερρών βρήκε τραγικό θάνατο όταν σημειώθηκε έκρηξη στον χώρο του λεβητοστασίου του σχολείου του. Η πόρτα του λεβητοστασίου εκτοξεύθηκε με σφοδρότητα, χτυπώντας το παιδί θανάσιμα. Η έκρηξη οφειλόταν σε κακοσυντήρηση και λειτουργία του συστήματος θέρμανσης σε ακατάλληλες συνθήκες ενώ μέχρι και σήμερα αναζητούνται τα ακριβή αίτια και οι υπεύθυνοι σε δίκη που βρίσκεται σε εξέλιξη. Ωστόσο, στην κοινωνία το ερώτημα παραμένει: Ποιος ελέγχει την καταλληλότητα των εγκαταστάσεων στα σχολεία; Και ποιος λογοδοτεί όταν το χειρότερο σενάριο επιβεβαιώνεται;
Το 2022 είχαμε ακόμα ένα τραγικό συμβάν, όταν σε 8χρονη που έπαιζε σε παιδική χαρά της Θεσσαλονίκης, ακρωτηριάστηκε το δάχτυλο της ενώ έκανε τσουλήθρα ακριβώς επειδή δεν είχαν γίνει οι απαραίτητοι έλεγχοι μέχρι τότε σε τέτοιους χώρους, κάτι που μετά έγινε ακριβώς επειδή κάποιο παιδί πλήρωσε το τίμημα μίας νοοτροπίας που λέει πάντα πως δεν αλλάζει τίποτα μέχρι να γίνει κάτι κακό, ως άλλο «πάμε κι όπου βγει».
Ακόμα και ο θάνατος του 19χρονου σε Λούνα Παρκ στο Πευκοχώρι Χαλκιδικής το καλοκαίρι του 2024 που αποκάλυψε ένα ολόκληρο σύστημα αμέλειας και ανοργανωσιάς σε σχετικούς χώρους (που εννοείται πως κι εκεί παίζουν παιδιά) έδειξε ακριβώς την κατάσταση που υπάρχει σε ανοιχτούς χώρους που διασκεδάζουν οι νέοι.
Η συστημική αμέλεια
Αν και οι παραπάνω περιπτώσεις φαίνονται ασύνδετες, έχουν κοινό παρονομαστή: τη συστημική αμέλεια. Η έλλειψη τακτικών ελέγχων, η απουσία συντήρησης, η γραφειοκρατία και η μετακύλιση ευθυνών από υπηρεσία σε υπηρεσία έχουν μετατρέψει τους δημόσιους χώρους που προορίζονται για τα παιδιά σε επικίνδυνες ζώνες. Πόσες πόρτες, μπασκέτες, τοιχία, καυστήρες ή παλιά μεταλλικά εξαρτήματα στέκουν ακόμη σε αυλές και γήπεδα, χωρίς να έχουν ελεγχθεί εδώ και χρόνια;
Σύμφωνα με μαρτυρίες εκπαιδευτικών και γονέων, πολλές σχολικές μονάδες λειτουργούν με πεπαλαιωμένο εξοπλισμό, ενώ οι διορθώσεις γίνονται συνήθως «με πρόχειρες λύσεις», όταν και εφόσον υπάρξει κάποιο πρόβλημα. Προληπτική συντήρηση σπανίζει, ενώ οι πόροι για τεχνικούς ελέγχους από τις δημοτικές αρχές είναι περιορισμένοι ή ανύπαρκτοι.
Το παιδί στο επίκεντρο
Η κοινωνία έχει ηθική υποχρέωση να διασφαλίσει ότι κάθε παιδί έχει το δικαίωμα να παίζει και να μαθαίνει σε ένα περιβάλλον ασφαλές. Η νομοθεσία είναι ξεκάθαρη όσον αφορά τις υποχρεώσεις των σχολικών επιτροπών, των δήμων και των τεχνικών υπηρεσιών. Παρ’ όλα αυτά, το γράμμα του νόμου παραμένει συχνά ανεφάρμοστο στην πράξη.
Αξίζει να αναρωτηθούμε: Αν επρόκειτο για ιδιωτική εγκατάσταση, θα επιτρεπόταν να υπάρχει σε λειτουργία με τόσες παραλείψεις ασφαλείας; Γιατί, λοιπόν, σε δημόσιους χώρους όπου καθημερινά κινούνται παιδιά, το επίπεδο προστασίας να είναι υποδεέστερο;
Τι θα μπορούσε να αλλάξει
Για να μην μάθουμε και άλλες περιπτώσεις σαν τις παραπάνω, ίσως θα πρέπει να τεθούν σε εφαρμογή άμεσα τα εξής:
- Καθιέρωση υποχρεωτικών ετήσιων ελέγχων σε όλες τις σχολικές εγκαταστάσεις και γήπεδα από ειδικευμένες τεχνικές ομάδες.
- Χαρτογράφηση επικίνδυνων σημείων σε κάθε σχολείο και κοινόχρηστο γήπεδο, με ευθύνη των δήμων και της Πολιτικής Προστασίας.
- Απομάκρυνση κάθε εγκαταλελειμμένης ή παρωχημένης υποδομής (π.χ. παλιές μπασκέτες, μεταλλικά κιγκλιδώματα, μη λειτουργικά λεβητοστάσια).
- Εκπαίδευση εκπαιδευτικών και μαθητών σχετικά με τους κινδύνους που μπορεί να ελλοχεύουν στους χώρους αυτούς.
- Νομική κατοχύρωση ευθυνών ώστε να αποφεύγεται η ατιμωρησία σε περιπτώσεις αμέλειας που οδηγούν σε τραυματισμούς ή θανάτους.
Ένα στοίχημα
Η ασφάλεια των παιδιών δεν είναι πολυτέλεια, ούτε επιπλέον δαπάνη θα έλεγα. Είναι όμως μία βασική υποχρέωση κάθε οργανωμένης κοινωνίας. Όσα έχουν συμβεί μέχρι σήμερα σε τέτοιους χώρους, αποτελούν κραυγές για αφύπνιση. Το να κλείσουμε τα μάτια ως κοινωνία, σίγουρα ισοδυναμεί με συνενοχή.
Κάθε παιδί που παίζει σε μια αυλή ή ένα γήπεδο αξίζει να το κάνει χωρίς να διατρέχει κίνδυνο. Το οφείλουμε στο μέλλον. Και είναι ένα στοίχημα που θα πρέπει να κερδίσουμε.
