Διατηρητέα: Πώς θα σας φαινόταν αν αποφάσιζαν να θανατώσουν τον παππού σας;

Λέξεις: Μαρία Δούση

Θέμα: Σχετικά με την Τροπολογία του Υπουργείου Ενέργειας που επιτρέπει την κατεδάφιση ετοιμόρροπων παλαιών κτιρίων με συνοπτικές διαδικασίες.

Φαντάζομαι ότι ζητήθηκε η γνώμη μου επί του θέματος επειδή διδάσκω μαθήματα σχετικά με την προστασία και την αποκατάσταση της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς στο Πανεπιστήμιο. Εγώ όμως θα «μιλήσω» ως μια πολίτης με κοινή, ελπίζω, λογική και συναίσθηση, ξεκινώντας με το εξής ερώτημα:

Πως θα σας φαινόταν εάν εντός 24 ωρών, κάποιοι ειδικοί ή καλύτερα κάποιοι σχετικοί, εκτιμούν και αποφασίζουν εντός 24 ωρών ότι ο παππούς σας, που έχει ομολογουμένως σοβαρά προβλήματα υγείας, εντός 3 ημερών θα πρέπει να θανατωθεί;

Φυσικά ο αγαπημένος σας πρόγονος δεν ήταν πιθανόν κάποιος επώνυμος η ιδιαίτερα σημαντικός άνθρωπος στην εποχή του, και έτσι να μην χαρακτηρίστηκε ακόμα διατηρητέος, κουβαλάει όμως τη μνήμη και τις αξίες της γενιάς του και έχει εσάς ως συνέχειά του.

Εγώ σίγουρα δεν θα συναινούσα, αντιθέτως θα έκανα, αυτό που ο ορθός λόγος επιβάλει, θα φρόντιζα να εξασφαλίσω τους καλύτερους γιατρούς, ώστε να γνωμοδοτήσουν τι θα μπορούσε να γίνει για τη σωτηρία του και όχι για τη θανάτωσή του.

Γιατί όμως προέκυψε η ανάγκη για μια διαδικασία αστραπή, που σε αδρές γραμμές σχηματοποιείται ως εξής: κάποιος αιτείται στην πολεοδομία το αίτημα για κατεδάφιση, η πολεοδομία διαβιβάζει το αίτημα στην επταμελή Επιτροπή ΕΠικινδύνως Ετοιμόρροπων (θα συσταθούν 7 σε όλη την Ελλάδα), μέλη της οποίας θα διενεργήσουν αυτοψία και εντός 24 ωρών θα αποφασίσουν για την κατεδάφιση ή μη των ετοιμόρροπων ιστορικών κτιρίων, εντός 3 ημερών θα αποστέλλουν τη γνωμοδότηση και εντός 3 ημερών θα εκτελείται η κατεδάφιση. Και μετά την κατεδάφιση;

…Ουδέν λάθος αναγνωρίζεται …Αυτοί οι άνθρωποι που θα παίρνουν αυτές τις αποφάσεις, σε ποιον θα λογοδοτήσουν αν τυχόν κάνουν λάθος; Γιατί δεν υπάρχει άλλη δικλείδα ασφαλείας, που θα ασκούσε κάποιον έλεγχο για την ορθότητα των αποφάσεων και σε τελευταία ανάλυση θα μας διασφάλιζε από την αυθαιρεσία;

Οι εισηγητές της διάταξης αυτής προτάσσουν δύο λόγους, εκ των οποίων η ο ένας είναι εξαιρετικά σοβαρός ο δε άλλος κατά την άποψή μου δεν ευσταθεί. Ο σοβαρός λόγος είναι η προστασία της ανθρώπινης ζωής από την πιθανή κατάρρευση του ετοιμόρροπου ιστορικού κτίσματος. Ποιος πολίτης άλλωστε με έλλογη σκέψη δεν θα δεχόταν αυτό το λόγο; Στη δική μου γειτονιά στον παραδοσιακό οικισμό της Άνω Πόλης, υπάρχουν μη διατηρητέα κτίρια του 19ου αιώνα, τα οποία είναι έτοιμα να καταρρεύσουν.

Κάθε φορά που παίζουν τα παιδιά στα σοκάκια και στις αυλές τους, η ψυχή μας πιάνεται από τον φόβο ατυχήματος. Στη σεισμογενή χώρα μας γίνονται συχνά σεισμικές δονήσεις μικρού ή μεγάλου μεγέθους, που αυξάνουν τον κίνδυνο καταρρεύσεων των κτιρίων αυτών. Θυμηθείτε πριν λίγο καιρό το χαμό δύο νέων συμπολιτών μας στη Σάμο μετά τον ισχυρό σεισμό. Βεβαίως λοιπόν συμφωνούμε, αυτό είναι εξαιρετικά επείγον πρόβλημα, το οποίο πρέπει να αντιμετωπίσουμε αμέσως.

Σε αυτές τις περιπτώσεις, υψηλού κινδύνου, θα πρέπει να ενεργοποιηθούν επιτροπές ειδικών, έργο των οποίων θα πρέπει να είναι, πρωτίστως, η εισήγηση τους προς τις τοπικές αρχές ώστε να φροντίσουν για την υποστύλωση των ετοιμόρροπων αυτών κτισμάτων. Σε δεύτερο χρόνο και με νηφαλιότητα θα πρέπει να αποφασιστεί πως θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε τις κατασκευές αυτές. Να τις μελετήσουμε με προσοχή και διαπιστώσουμε τις δυνατότητες στερέωσης ή αποκατάστασής τους.

Ο δεύτερος λόγος εισαγωγής αυτής της τροπολογίας είναι οι συναρμοδιότητες των αρμόδιων Υπουργείων και των διαφόρων επιτροπών που καταλήγουν να είναι χρονοβόρες και συχνά διχογνωμούν. …Μάλιστα!… Αυτό όμως είναι μια χρόνια και απ’ ότι φαίνεται ανίατη ασθένεια της Ελληνικής Διοίκησης. Ιδιαίτερα δε σε ότι αφορά στην προστασία των νεότερων μνημείων, δηλαδή της αρχιτεκτονικής Κληρονομιάς από το 1830 και μετά, επικρατεί μια χαοτική κατάσταση. Αλλοίμονο στους πολίτες και στους μηχανικούς αλλά ακόμα και στους ίδιους τους υπαλλήλους που κατέχουν, ασχολούνται ή διαχειρίζονται αυτά τα μνημεία! Μήπως να διορθώσουμε επιτέλους πρώτα αυτή την κατάσταση;

Είμαι από τους πολλούς εκείνους πολίτες που επιθυμούν  το 200 ετών κράτος μας να καταφέρει να ομονοήσει, να νομοθετήσει με ορθολογισμό και να προχωρήσει γρήγορα σε διαδικασίες που φέρουν αποτελέσματα. Όμως η απάντηση στο συγκεκριμένο πρόβλημα δεν είναι να το εξαφανίσω, κατεδαφίζοντας με συνοπτικές διαδικασίες, ούτε δίνοντας τη δυνατότητα σε κάθε είδους επιτήδειους και συμφέροντα να υλοποιήσουν τα σχέδιά τους.

Ας πούμε όμως και δύο λόγια για ποια ιστορικά κτίρια μιλάμε. Πρόκειται για κτίρια άνω των 100 ετών, δηλαδή κυρίως για κτίρια από το 1830-1920. Δηλαδή είναι τα πετρόκτιστα και ξυλόπηκτα παραδοσιακά, τα νεοκλασικά και εκλεκτικιστικά κτίρια των ιστορικών κέντρων των πόλεών μας, τα κτίρια και τα συγκροτήματα της βιομηχανικής μας κληρονομιάς, οι παραδοσιακοί μας οικισμοί, αναπόσπαστα τμήματα της πολιτιστικής μας κληρονομιάς και της συλλογικής μας μνήμης!…Λες και δεν μας έφτασε που τα ρημάξαμε τις προηγούμενες δεκαετίες με τη λαίλαπα της αντιπαροχής!

Το θέμα λοιπόν είναι εξαιρετικά σοβαρό και μπορεί να οδηγήσει σε μια αντίστοιχη λαίλαπα ομαδικών κατεδαφίσεων αστραπή, χωρίς να προλάβει να αντιδράσει κανείς!

Υπεύθυνοι, παρακαλώ, ακούστε με! Ξαναδείτε με προσοχή και νηφαλιότητα αυτά που προτείνετε διότι  διαφαίνονται ότι με την εφαρμογή αυτής της διάταξης, είναι εξαιρετικά πιθανό να οδηγηθούμε  σε μη αναστρέψιμες καταστροφές.  Στοχεύστε στη διατήρηση και όχι στην κατεδάφιση. Δώστε κίνητρα, οικονομικά και άλλα, υπέρ της διατήρησης, αποκατάστασης και επανάχρησης. Ενημερώστε τους πολίτες. Αποσαφηνίστε τις αρμοδιότητες μεταξύ των υπηρεσιών σας. Διευκολύνετε δηλαδή, επειγόντως και με κάθε δυνατό τρόπο, την επαναχρησιμοποίηση των πολύτιμων πολιτιστικών μας πόρων!

Υ.Γ. Αγαπημένοι μας πολιτικοί, όλων των βαθμίδων και όλων των αποχρώσεων, το συγκεκριμένο θέμα δεν ενδείκνυται για κομματική εκμετάλλευση. Βοηθήστε να μην χάσουμε τον στόχο, που δεν είναι άλλος από την προστασία και διαφύλαξη της πολιτιστικής μας κληρονομιάς και του περιβάλλοντός μας!

*Η Μαρία Δούση, αναπληρώτρια καθηγήτρια Α.Π.Θ.

Μάθετε τα πάντα για τη διάταξη εδώ