Δυο καινούργια συμπεράσματα για την Αμφίπολη

της Ειρήνης Σκάρογλου

Ανασκαφικά αποτελέσματα Αμφίπολης σε εκδήλωση του ΑΠΘ: Ένας εκ των δύο νεκρών ο Ηφαιστίωνας, αρχιτέκτονας ο Δεινοκράτης

Στις 30 Σεπτεμβρίου βρεθήκαμε σε εκδήλωση του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης με τίτλο: «Ερευνώντας τον τύμβο Καστά Αμφίπολης: 2012-2014», στην οποία η κα Κατερίνα Περιστέρη, υπεύθυνη της ανασκαφής και πρόεδρος της εφορίας αρχαιοτήτων Σερρών παρουσίασε τα ανασκαφικά αποτελέσματα.

Αξίζει να αναφερθεί ότι από πολύ νωρίς πλήθος κόσμου που κατέφθασε για να παρακολουθήσει την ομιλία της κας Περιστέρη γέμισε την αίθουσα τελετών του ΑΠΘ με αποτέλεσμα γύρω στις 18.30 οι πόρτες να κλείσουν, δημιουργώντας έτσι αναστάτωση σε περίπου 30 άτομα που δεν πρόλαβαν να εισέλθουν. Αξιοσημείωτο το γεγονός οτι ανάμεσα σε αυτούς που δεν μπόρεσαν να εισέλθουν στην εκδήλωση ήταν και Λέκτορες της Αρχαιολογίας του ΑΠΘ. Εντούτοις, οι διαπληκτισμοί αναχαιτίστηκαν με τους υπεύθυνους να οδηγούν το κοινό στο αμφιθέατρο της σχολής Τοπογράφων στο Πολυτεχνείο, όπου υπήρξε ζωντανή αναμετάδοση της εκδήλωσης.

Η ομιλία της κας Περιστέρη δομήθηκε ως εξής: Σύντομα ιστορικά στοιχεία για την ιστορική Αμφίπολη και το χρονολογικό πλαίσιο, περίβολος του ταφικού μνημείου, αίθουσες του τάφου- ευρήματα. Η αρχαιολόγος τόνισε πως πρόκειται για μακεδονικό τάφο του 4ου π.Χ. αιώνα και μάλιστα πιο συγκεκριμένα πως το ταφικό συγκρότημα χρονολογείται στο δεύτερο μισό του 4ου π.Χ. αιώνα. Με ποικίλα παραδείγματα υπέδειξε τις αναλογίες με αντίστοιχους μακεδονικούς τάφους όπως η Βεργίνα (τετραχρωμία στο ψηφιδωτό, Θασίτικο μάρμαρο απο τις Αλυκές, τεχνοτροπία στις Καρυάτιδες κ.α.)

Εξέχουσας σημασίας για την λήψη πληροφοριών για το ταφικό μνημείο αλλά και για τον βίο του νεκρού αποτελεί ο περίτεχνα στολισμένος θριγκός, ο οποίος έχει μεταφερθεί πλέον στο μουσείο της Αμφίπολης. Οι παραστάσεις που βρίσκονται στην ζωοφόρο του θριγκού: δύο υδρίες, δύο κένταυροι και στη μέση ένας ταύρος ως θυσία (μυθολογικό στοιχείο- συσχετισμός με θεό Διόνυσο), δύο κράνη, έφιππος ήρωας και παραδίπλα ένας ακόμη ιππέας μέσω του έντονου στοιχείου της δυαδικότητας, ενισχύει την θεωρία πως ενδέχεται οι νεκροί να ήταν δύο, επισημαίνει η κα. Περιστέρη.

Μια ακόμη αποκάλυψη της αρχαιολόγου στην εκδήλωση ήταν πως ο ένας νεκρός μάλλον πρόκειται για τον Ηφαιστιώνα, τον αρχιστράτηγο του Μ. Αλεξάνδρου καθώς σε 3 σημεία του τάφου συναντάται επιγραφή παράδοσης του έργου (“παρέλαβον”) που συνοδεύεται με το μονόγραμμα του. Παράλληλα, και στους γραπτούς ρόδακες βρίσκει κανείς το μονόγραμμα Η, του Ηφαιστίωνα.

Επιπλέον, εντοπίζεται και το μονόγραμμα του Αντίγονου Γονατά ή Μονόφθαλμου στον περίβολο του τύμβου ο οποίος υπογράφει την παραλαβή του έργου – σύμφωνα δε με τον αρχιτέκτονα της ανασκαφής Μ. Λεφαντζή: στην εποχή του Αντίγονου δεν υπήρχαν καθόλου χρήματα, οπότε πιθανότατα απλώς και μόνο να υπογράφει το έργο. Το μονόγραμμα αυτό βοηθά στην χρονολόγηση παράδοσης του περίβολου ανάμεσα στο 323- 319 π.Χ. και στην ενίσχυση του επιχειρήματος οτι ο τύμβος Καστά δεν σχετίζεται με τα ρωμαϊκά χρόνια.

Τονίστηκε επίσης ο μεγάλος βαθμός καταστροφής που έχει υποστεί το ταφικό μνημείο απο τους τυμβωρύχους απο την αρχαιότητα ακόμη – παρά το γεγονός οτι κατά τα ρωμαϊκά χρόνια δημιουργήθηκαν 2 μεγάλοι διαφραγματικοί προστατατευτικοί τοίχοι- και η ανάγκη συντήρησης και αποκατάστασης των ευρημάτων.

Λίγο πριν το τέλος της ομιλίας της η Περιστέρη προέβη στην διατύπωση πως έχουν βρεθεί στοιχεία που υποδεικνύουν τον Δεινοκράτη, τον προσωπικό αρχιτέκτονα του Μ.Αλεξάνδρου ως δημιουργό του ταφικού μνημείου.