Ερμηνεία τσουνάμι

του Σάββα Πατσαλίδη

Πρωτογνώρισα το Θωμά Βελισσάρη με την ιδιότητα του καθηγητή του στη Δραματική Σχολή του ΚΘΒΕ πριν από περίπου 13 χρόνια. Αμέσως μετά την αποφοίτησή του είδα με χαρά να στήνει τη δική του ομάδα, την «Ακτίδα Αελλίου», μαζί με τον Νίκο, την Ελεονώρα και τη Θεανώ (όλοι ικανοί συμφοιτητές και άξιοι συνοδοιπόροι), σε ένα μικρό υπόγειο στη Χριστοπούλου. Εναρκτήριο λάχτισμα της ομάδας, «Το νησί των σκλάβων» του Μαριβό, μια παράσταση με καλά τα πρώτα δείγματα γραφής.

Έχοντας δει σχεδόν όλες τις δουλειές της ομάδας, απομονώνω ως κορυφαία τη Μεταμόρφωση του Κάφκα. Την είχα ονομάσει τότε σε μια κριτική μου, «ρολς ρόις». Και στη μνήμη μου παραμένει μια ρολς ρόις. Τη θεωρώ ως μία από τις καλύτερες παραστάσεις που παίχτηκαν στη Θεσσαλονίκη τα τελευταία 15 χρόνια.

Η πορεία

Με τα πάνω και τα κάτω της, η ομάδα κρατήθηκε εν ζωή κοντά στη δεκαετία. Συχνά πυκνά έγραφα τις επιφυλάξεις μου για το υπόγειο. Έλεγα ότι ολοκλήρωσε τον κύκλο του και πως θα ‘πρεπε να αναζητηθούν λύσεις (όπως και συνεργασίες) αλλού. Κανένα υπόγειο δεν μπορεί να αντέξει πάνω από 5-6 χρόνια. Οι δυνατότητές του είναι δεδομένες και περιορισμένες. Και όσο περνούσε ο καιρός αυτό φαινόταν όλο και πιο πολύ στην ίδια την αισθητική των παραγωγών και στη γενικότερη φιλοσοφία του ρεπερτορίου.

Κάποια στιγμή άρχισαν οι διαρροές. Η ομάδα έχασε τη συνοχή της. Τα βασικά της στελέχη τράβηξαν το δρόμο τους. Ο Βελισσάρης δεν το βάζει κάτω. Αποφασίζει να συνεχίσει στο ίδιο υπόγειο, εγκαινιάζοντας ένα νέο κύκλο με νέα παιδιά, και με νέα, σκόπιμα παιγνιώδη ονομασία: «Εταιρότητα». Πρώτη παραγωγή, ένα δικό του έργο, η “Λυσιστράτη”, τίτλος που φαντάζει καραμπινάτη διασκευή, μόνο που δεν είναι. Πρόκειται για «δολιοφθορά», μας ενημερώνει, που εμπνέεεται από τον αγώνα των γυναικών να σταματήσουν τον πόλεμο των ανδρών, απελευθερώνοντας πάση θυσία τον έρωτα.

Το έργο

Το έργο διασχίζει το τοπίο της σύγχρονης ελληνικής πολιτικής ιστορίας σε ρυθμούς 15σύλλαβου, θέλοντας έτσι να ενισχύσει την περιπαιχτική του διάθεση και, παράλληλα, να ελέγξει και τη δική μας αποστασιοποιητική θέαση. Μακρόνησος, Καστοριά, μάχες, μύθοι, θρύλοι, τέρατα, όλα αραδιάζονται μπροστά μας και μπροστά στη «Μνήμη», η οποία κάθεται και παρακολουθεί σιωπηλή τα τεκταινόμενα, συλλέγοντας πληροφορίες για τα μετεμφυλιακά μας κατορθώματα, την ίδια στιγμή που οι γυναίκες-ακόλουθοι της Λυσιστράτης δημιουργούν το δικό τους λαϊκό θίασο και ανεβάζουν τη Λυσιστράτη στην Επίδαυρο.

Η παράσταση

Αξιολογώντας το κείμενο, να πω ότι με διασκέδασαν οι ρυθμοί, οι εικόνες και τα λεκτικά του σκέρτσα, όμως ως εκεί. Βρήκα αρκετά πράγματα κοινότοπα και κλισαρισμένα. Εάν ο Βελισσάρης είχε απαγκιστρωθεί από όλα αυτά, θεωρώ πως θα ήταν πιο αιχμηρά και φρέσκα τα σχόλιά του. Σε κάθε περίπτωση, η αναγνωρισιμότητα των υλικών της ιστορίας σαφώς και ενίσχυσε την αμεσότητα της επικοινωνίας.

Χωρίς κραυγές, υπερβολές και άτσαλες λύσεις, ο Βελισσάρης, από τη θέση του σκηνοθέτη, κινήθηκε λιτά, κρατώντας διαρκώς τους αρμούς της παράστασης καθαρούς. Ακούμπησε στον αγαπημένο του εξπρεσιονισμό, πέρασε δεξιά και αριστερά πινελιές με αύρα γκροτέσκ, δίδαξε στους ηθοποιούς το εξωτερικό παίξιμο και την ελεγχόμενη υπερβολή και γενικά έδεσε ένα σύνολο το οποίο, αν και άνισο υποκριτικά και εμπειρικά, κατάφερε να σταθεί αξιοπρεπώς, δημιουργώντας ένα σφιχτό σύνολο, που έπαιξε με φιλότιμο, παλμό και καθαρότητα μέσων. Ούτε πόζες, ούτε σφίξιμο, ούτε κόρδωμα. Και καλά έκαναν. Γιατί όποιος προσπαθεί να κρύψει ή ντε και καλά να προβάλει κάτι στη σκηνή προδίδεται από τα ίδια τα μέσα που χρησιμοποιεί.

Ερμηνεία-τσουνάμι

Αφήνω τελευταίο το Βελισσάρη-πρωταγωνιστή, για να πω ότι είναι ο καλύτερος ρόλος του μετά τη Μεταμόρφωση. Έβγαλε ένα απίστευτο κωμικό μέταλλο που έλαμψε. Αλλά και ως «πιτσιρικάς» στο τέλος, άφησε στίγμα. Γύρισε τα πάνω κάτω, γεμίζοντας την αίθουσα με μια αύρα τραγικού, αυτήν ακριβώς που αισθάνομαι πως ήθελε να κουβαλήσουμε μαζί μας. Χωρίς να περιπαίζει το παρενδυτικό του λουκ, χωρίς να υπερβάλλει, χωρίς να κάνει μούτες και καραγκιοζιλίκια για να κερδίσει εντυπώσεις, έγραψε. Ερμηνεία για σεμινάριο. Όλοι οι άλλοι, μοιραία στη σκιά του, κι ας πάλεψαν για το καλύτερο, που τους αναγνωρίζουμε.

Συμπέρασμα: Δεν λέω τα καλύτερα για το κείμενο (διατηρώ τις επιφυλάξεις μου), λέω όμως τα καλύτερα για την ερμηνεία-τσουνάμι του Βελισσάρη. Και μόνο γι’ αυτό θα πρέπει οπωσδήποτε να δείτε την παράσταση. Ο Βελισσάρης αποδεικνύει πως είναι από τους καλύτερους ηθοποιούς της γενιάς του.

Περισσότερες πληροφορίες εδώ