Φεμινίστριες, Αγωνίστριες, Γυναίκες, Ερωμένες, Μαμάδες…
Η Ζώγια και η Γιώτα συναγωνίστριες στο δικαίωμα στην έκτρωση, στην ισότητα απέναντι στο νόμο, στη διατήρηση του επιθέτου της γυναίκα στο γάμο, στον πολιτικό γάμο, στο σεβασμό του σώματος, του γυναικείου σώματος, της γυναίκας, όποιας γυναίκας…
Λέξεις: Ευάγγελος Μανιτάκης
Φεμινίστριες, Αγωνίστριες, Γυναίκες, Ερωμένες, Μαμάδες…
“Το Μάρτιο έφυγε από τη ζωή η φεμινίστρια Ζώγια Παπαμίχου-Χρονάκη…” διαβάζω ξανά και ξανά σε εφημερίδες και διαδικτυακές αναρτήσεις.
Συγκινούμαι… λέξεις ξεπηδούν από τα δελτία τύπου: “φεμινίστρια”, “αγωνίστρια”, “ Κίνηση Δημοκρατικών Γυναικών”, “ισότητα”, “Ομάδα Γυναικείων Σπουδών ΑΠΘ”.
Η Ζώγια, η καλύτερη φίλη και συναγωνίστρια της μητέρας μου -Γιώτας Κραβαρίτου- τη δεκαετία του ‘80. Η Ζώγια, η μαμά του καλύτερου μου παιδικού φίλου, του Μανώλη. ‘Ένας κόμπος ανεβαίνει στο λαιμό μου… η Ζώγια… και ένα καταιγισμός αναμνήσεων με πλημμυρίζει: ΚΚΕ εσωτερικού (“Μαμά, ποια η διαφορά με το εξωτερικού;” χωρίς ποτέ να καταλάβω την απάντηση), Φεστιβάλ Αυγή Θούριου στην παραλία (σουβλάκια, χιτ τραγούδι “Είμαι η Μαίρη Παναγιωταρά”), εργαστήρι ζωγραφικής στην παιδική χαρά, ένα χαμογελαστός κύριος με μουστάκι και γυαλιά παίζει φυσαρμόνικα όταν μιλάει όλοι κρέμονται από τα χείλη του (έχει αρχαιοπρεπές όνομα που ακόμα θυμάμαι: “Λεωνίδας”), το πάρκο κυκλοφοριακής αγωγής με φωτογραφίες και αφίσες του Μάρξ (μαμά ποιός είναι ο Μάρξ;), το περιοδικό ΚΑΤΙΝΑ (μαμά δεν έχει εικόνες!), το περιοδικό “Ο Πολίτης”, όχι στην πυρηνική ενέργεια (μαμά τι σημαίνει “πυρηνική”;), το δίκαιο των φύλων και συζητήσεις, συζητήσεις, συζητήσεις…
Η Ζώγια και η Γιώτα συναγωνίστριες στο δικαίωμα στην έκτρωση, στην ισότητα απέναντι στο νόμο, στη διατήρηση του επιθέτου της γυναίκα στο γάμο, στον πολιτικό γάμο, στο σεβασμό του σώματος, του γυναικείου σώματος, της γυναίκας, όποιας γυναίκας…
Η Ζώγια και η Γιώτα “φεμινίστριες”, μια λέξη που λέγαν με περιφρόνηση οι συμμαθητές μου στο ιδιωτικό που πήγαινα μαζί με το Μανώλη (“- Η μαμά σου είναι φεμινίστρια;!”, “Όχι ρε, είναι εξωγήινη, βλάκα.” “Κυρία ο Βαγγέλης είπε κακιά λέξη”) και στο δημόσιο που είχα πάει πριν, έμαθα ότι σχεδόν όλες οι μαμάδες της τάξης είχαν σαν επάγγελμα “οικιακά” που δεν το ήξερα. Η Γιώτα όμως και η Ζώγια ήταν διαφορετικές, ήταν “καθηγήτριες πανεπιστημίου” (κι άλλες δύσκολες λέξεις!). Η Γιώτα και η Ζώγια ήταν από εκείνες τις μαμάδες που φορούσαν τζιν, κατέβαιναν σε πορείες και σήκωναν τη γροθιά συμβολικά όταν φώναζαν συνθήματα. Ήταν γυναίκες, ερωμένες αλλά και εργαζόμενες μαμάδες σε μια κοινωνία που τώρα αντιμετώπιζε το διττό ρόλο της εργαζόμενης μητέρας όπως η Μαίρη Παναγιωταρα.
Η Γιώτα με το νοικοκυριό είχε πάρει διαζύγιο καιρό πριν (… από το Μάη του ‘68 :p) αλλά η Ζώγια έμοιαζε στα παιδικά μου μάτια η τέλεια νοικοκυρά!. Τα κρεβάτια πάντα στρωμένα, τα ρούχα καθαρά και σιδερωμένα, το ψυγείο γεμάτο και το φαί σπιτικό. Λάτρευα την πάστα φλώρα που έκανε και γενικά ότι μαγείρευε. Όταν κοιμόμουν σπίτι τους ήταν αυστηρή (στα παιδικά μου μάτια), έβαζε πάντα το Μανώλη να διαβάζει τα μαθήματα βιολιού ακόμα όταν ήμουν κι εγώ εκεί (κι ας θέλαμε να παίξουμε στρατιωτάκια). Το βράδυ πάντα μπάνιο ΟΛΟΙ, δηλαδή και οι φιλοξενούμενοι. Μετά το μπάνιο χτένισμα πάντα, ο Μανώλης και ο Πάρης (και ο Νικόλας) είχαν ίσια μαλλιά. Η χτένα κυλούσε εύκολα. Τα δικά μου σγουρά, δεν τα χτένιζα ποτέ (και ούτε τα χτένισα ποτέ) αλλά η Ζώγια επέμενε με τη χτένα στο χέρι και ποιός έλεγε όχι στη Ζώγια…
Μαμάδες, γυναίκες, φεμινίστριες, αγωνίστριες. Έκαναν μόνο αγόρια (Νικόλας, Πάρης, Μανώλης, Βάγγος) που έκαναν και αυτά οικογένειες και κάνουν τη ζωή τους ως οικογενειάρχες, ακαδημαϊκοί, επιστήμονες, εκπαιδευτικοί που σέβονται και καταλαβαίνουν το φύλο αλλά και τα φύλα. Γιατί όπως έλεγε και η μητέρα μου ο “φεμινισμός” είναι μια στάση ζωής που αγκαλιάζει όλα τα φύλα.
Ο αγώνας πέτυχε. Ως έναν βαθμό, ο πολιτικός γάμος, η διατήρηση του επιθέτου, η ισότητα απέναντι στο νόμο, το δικαίωμα στην έκτρωση είναι κατακτήσεις που τώρα φαντάζουν αυτονόητα δικαιώματα. Δεν ήταν πάντα έτσι και η περίφημη “ισότητα” έχει κάνει πολύ δρόμο από τη δεκαετία του 1980 και έχει και πολύ δρόμο να καλύψει.
Η Ζώγια και η Γιώτα ήταν πολιτικοποιημένες μαμάδες και κάναν πολιτικοποιημένους γιους. Δηλαδή ενεργούς πολίτες που σκέφτονται, κρίνουν, κρίνονται και αναστοχάζονται. Σχεδόν σαράντα χρόνια μετά πολλά έχουν αλλάξει και η πρώτη φορά αριστερά είναι εδώ. Και αιδώ είναι να πρέπει να πας στη Σόφια για να κάνεις πολιτική κηδεία. Ζώγια, Γιώτα ο αγώνας συνεχίζεται…
