Για την κακιά την (χ)ώρα ως μετωνυμία, για την νεκροπολιτική και τους φοιτητές μας

Το ένα μετά το άλλο τα Τμήματα του ΑΠΘ βγάζουν ανακοινώσεις για τα τραγικά γεγονότα στα Τέμπη. Οι 12 φοιτητές/τριες μας που έχασαν τη ζωή τους και οι 26 που είναι τραυματίες – με κάποια επιφύλαξη ως προς τους αριθμούς – γεννήθηκαν το 2000 – 2002.

Ελάχιστα θυμούνται από την Ελλάδα εκτός κρίσης. Τα Τέμπη, ως πάνδημη εμπειρία, έρχονται να προστεθούν σε όσα βιώνουν από την παιδική τους ηλικία, στα αδέλφια τους που έφυγαν εκτός Ελλάδας, στο δικό τους αβέβαιο μέλλον, στην εμπειρία του εγκλεισμού της πανδημίας, στη δυστοπία της ατέρμονης και συνεχούς καταστολής στο ΑΠΘ και στην πόλη, στην κλιμάκωση της έμφυλης βίας, στα αυξημένα ενοίκια, στο κόστος της θέρμανσης που δεν μπορούν να καλύψουν και για αυτό γεμίζουν τις βιβλιοθήκες και τα σπουδαστήρια κλπ.

Η δολοφονία που συντελέστηκε στα Τέμπη αποτελεί συμβάν που λόγω της τραγικότητας θα μας ακολουθεί ως ακαδημαϊκή κοινότητα για μεγάλο χρονικό διάστημα. Όπως όλα, σταδιακά θα περάσει στο παρελθόν για τους πολλούς. Ήδη όμως σημαδεύει μια γενιά, όσοι δεν το βλέπουν ας το ξανασκεφτούν.

Αυτές τις μέρες θάβονται οι νεκροί και αγωνιούμε για τους τραυματίες. Η οργή ξεχειλίζει τους δρόμους, τα δάκρυα πολλαπλασιάζονται και ελέω δακρυγόνων που οι business as usual των ΜΑΤ κερνούν στις συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας για τα Τέμπη.

Είναι ένα πλαίσιο νεκροπολιτικής χωρίς ενδοιασμούς: πάνω στον πόνο, πάρτε και χημικά. Στην είσοδο της Νομικής το τραπεζάκι της ΠΚΣ σήμερα, 6 Μαρτίου,, δεν έχει καμία καρέκλα αλλά αναμμένα κεράκια και ένα μπουκέτο για τη συντρόφισσα τους που σήμερα κηδεύεται. Στην είσοδο της Φιλοσοφικής και της Νομικής σοκάρουν οι κατάμαυρες αφίσες του ΔΙΚΤΥΟΥ. Λίγο πριν ομάδα των ΕΑΑΚ έκανε παρέμβαση «ντύνοντας» το άγαλμα του Αριστοτέλη στην κεντρική πλατεία του ΑΠΘ με ένα μαύρο ύφασμα.

Εύκολο το σχόλιο περί πολιτικοποίησης του δράματος που θα γίνει για την παραπάνω περιγραφή και τις παρακάτω επισημάνσεις. Βολικό για όσους δεν κατανοούν ότι, περισσότερο από ποτέ άλλοτε, οι φοιτητές/τριες μαζί με πολλούς άλλους νέους/ες νιώθουν σήμερα αναλώσιμοι. Κάτι πρέπει να κάνουμε για να τους συναντήσουμε στο θρήνο, την οργή, το θυμό. Όχι για να τους νουθετήσουμε αλλά απλά για να ορίσουμε ένα ελάχιστο πεδίο συνάντησης. Από εκεί και πέρα, η ενδεχομενικότητα θα υπερβεί το συγκεκριμένο συμβάν.

Η επισήμανση αυτή αφορά ειδικά όσους στην παρούσα συγκυρία σκέφτονται και σιγομιλούν για πειθαρχικά στο ΑΠΘ. Θα είναι ένα ακόμα τραγικό λάθος σε μια αλυσίδα λαθών που βιώνουμε εδώ και μια τριετία. Το ότι το σιγομιλούν δεν σημαίνει ότι δεν ακούγονται.

Για την ακρίβεια, το κάνει ακόμα χειρότερο διότι το ψιθύρισμα δείχνει τη δική τους ντροπή. Απολύτως κατανοητό το ότι η μετατροπή του ΑΠΘ σε πεδίο βολής δακρυγόνων δρομολογήθηκε ώστε οι υπερασπιστές της πειθάρχησης να εξασφαλίσουν μια θέση στο ψηφοδέλτιο της ΝΔ στην Α’ Θεσ/νίκης – αφού μάλλον δεν ευτύχησε η προσπάθεια για το ψηφοδέλτιο Επικρατείας.

Απολύτως κατανοητό το ότι το φιάσκο με την πανεπιστημιακή αστυνομία παρήγαγε μια αίσθηση ακύρωσης σε συναδέλφους/σσες που πιστεύουν ότι με την πειθάρχηση θα επιβληθεί η τάξη στο πανεπιστήμιο. Η στάση αυτή γίνεται δημοσίως κατανοητή ως ένδειξη ανεπάρκειας ακαδημαϊκής διαχείρισης των συγκρούσεων και του θυμού των φοιτητών/τριών, που ενίοτε εκφράζεται και με απολύτως καταδικαστέους βίαιους τρόπους. Με όρους ανάλυσης του A. Mbembe, το εν λόγω μοντέλο πειθάρχησης είναι νεκροπολιτική καθώς υπονοεί ότι κάποιοι πρέπει να «πεθάνουν» ακαδημαϊκά (δηλ. να διαγραφούν από φοιτητές/τριες) για να επιτευχθεί ένα κοινωνικό όφελος.

Απολύτως κατανοητό το πρόταγμα εκ νέου επένδυσης στο αφήγημα του «νόμου και της τάξης» τώρα που πλησιάζουν οι εκλογές για το Συμβούλιο Ιδρύματος στο ΑΠΘ. Αν όμως η επιστήμη βασίζεται και στην εμπειρική γνώση, τα γεγονότα των τελευταίων τριών ετών περίτρανα αποδεικνύουν ότι μόνο «νόμο και τάξη» δεν βιώσαμε. Πάλι καλά που δεν θρηνήσαμε θύματα από όλες τις επιθέσεις των δυνάμεων καταστολής εντός του ΑΠΘ.

Τα Τέμπη βιώνονται από τους/ις φοιτητές/τριες μας ως μια εκδοχή της δικής τους συλλογικής τιμωρίας από μια κοινωνία που δεν τους θέλει. Τους δυσκολεύουμε τη ζωή στο Λύκειο με την Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής, τους λοιδορούμε ως απολίτικους, τους καθηλώνουμε στο παιδικό δωμάτιο αφού τα ενοίκια έχουν αυξηθεί δραματικά, τους ωθούμε σε μετανάστευση. Και όταν βρεθούν στο πανεπιστήμιο φορτώνουμε με δακρυγόνα τις συναυλίες τους και ακούγεται και η απειλή των πειθαρχικών. Αυτή είναι «η κακιά η (χ)ώρα». Και είναι μετωνυμία, δεν είναι μεταφορά.

Ας πάρουμε άμεσα πρωτοβουλίες ανάκτησης ενός διαλόγου μαζί τους. Ειδικά με τους πιο θυμωμένους/ες και τους πιο απελπισμένους. Είναι η παρέμβαση που αλλάζει τους όρους της σχέσης, άρα και τα κοινωνικά υποκείμενα: εμάς και τους φοιτητές/τριες μας. Αυτό που προέχει σήμερα είναι να σταθούμε όλοι μαζί απέναντι στην νεκροπολιτική. Υπάρχουν πολλοί τρόποι να το κάνουμε, οι πιο αποδοτικοί είναι όσοι εξασφαλίζουν τις συλλογικότητες. Δεν πρέπει να περιμένουμε να πάρουμε το μήνυμα που θα μας στείλουν «όταν θα έχουν ήδη φτάσει». Θα είναι αργά.

*Φωτογραφία: ανθισμένο δέντρο, πρωινό 6ης Μαρτίου 2023, νοτιο-ανατολική πτέρυγα του παλαιού κτιρίου της Φιλοσοφικής Σχολής ΑΠΘ.