Για τους ανθρώπους του «δεν αξίζω να αγαπηθώ»

Λέξεις: Μάρθα Ξανθοπούλου

Δεν μπορώ να φανταστώ ότι υπάρχουν άνθρωποι που δεν αξίζουν να αγαπηθούν. Γνωρίζω όμως αρκετούς που αισθάνονται έτσι.

Από μικρή ηλικία φορτωνόμαστε ταμπέλες οι οποίες, ενώ φαίνεται να χαρακτηρίζουν μια συμπεριφορά μας, στην πραγματικότητα φτάνουν να χαρακτηρίζουν εμάς σαν ολότητα και να αποτελούν βασικά χαρακτηριστικά της προσωπικότητας μας.

Αν για παράδειγμα, ένα μωρό, που στο πρώτο του έτος έχει μια για τους άλλους παράλογη αντίδραση θυμού, ακούσει ότι είναι νευρικό και στα 3 του χρόνια σε αντίστοιχη περίπτωση ξανά ακούσει ότι είναι ένα νευρικό νήπιο

και στα 10 του πάλι ότι είναι ένα νευρικό παιδί

και στα 15 του ότι είναι ένας νευρικός έφηβος

και στα 20 του ότι είναι ένας νευρικός ενήλικας μαντέψτε τι θα θεωρεί ότι είναι.

Και δεν θα έχει καμία απολύτως σημασία αν είναι, αν δεν είναι, αν είναι πολύ, αν είναι λίγο, αν αν αν. Γιατί η ταμπέλα αυτή, θα έχει προσδιορίσει το άτομο ξανά και ξανά και ξανά που πλέον την αισθάνεται κομμάτι του.

Δεν θα επιλέξει διαφορετικό τρόπο αντίδρασης ή συμπεριφοράς όχι μόνο επειδή θα του είναι παντελώς ξένος αλλά κυρίως επειδή όλα αυτά τα χρόνια η επανάληψη της ταμπέλας δεν έχει αφήσει περιθώρια για κάτι άλλο. Είναι σαν να μην προβλέπεται.

Η ιδιότητα της ταμπέλας έχει μια χροιά που με έναν τρόπο υποδεικνύει ότι από τη μια είσαι «αυτό» πχ νευρικός, από την άλλη δεν θα ‘πρεπε να είσαι. Και το συγκεκριμένο ‘’πρέπει’’ δεν κρύβει τίποτα περισσότερο από κριτική και μη αποδοχή.

Οπότε το άτομο ή αποδέχεται ότι δεν είναι αποδεκτό ή παλεύει να γίνει.

Και η προσπάθεια αυτή σε κάθε περίπτωση το οδηγεί σε μια βασική παραδοχή:

«Δεν είμαι αρκετός»

Ποιος από εμάς λοιπόν θα μπορούσε να θεωρεί τον εαυτό του άξιο αγάπης όταν δεν νιώθει αρκετός;

Και κάπως έτσι, δημιουργούνται ανθρώπινες σχέσεις που βασίζονται στο φόβο και υποκινούνται από τη μία και μοναδική δική μας «αυτοεκπληρούμενη προφητεία».

Ας ορίσουμε την αυτοεκπληρούμενη προφητεία σαν μια συνθήκη στην οποία το άτομο έχει προαποφασίσει την έκβαση μιας κατάστασης και από τον φόβο του μην επιβεβαιωθεί η υπόθεση του, συμπεριφέρεται σαν αυτό που φοβάται να έχει ήδη συμβεί με αποτέλεσμα πράγματι να συμβεί.

Τι σημαίνει αυτό ;

Εκείνος που αγαπάς και φαίνεται να σ’ αγαπά , θα φύγει ακριβώς επειδή φαίνεται να σ’ αγαπά. Πώς είναι δυνατόν να σ’ αγαπάει μιας και δε το αξίζεις; Όσο λοιπόν και να αγαπηθείς, όπως και να αγαπηθείς ο φόβος της εγκατάλειψης που θα επιβεβαιώσει την αυτοεκπληρούμενη προφητεία μας (με αφήνουν γιατί δεν αξίζω την αγάπη τους) γίνεται στόχος. 

Γι’ αυτό και οδηγούμε την κατάσταση στην τροχιά που έχουμε προαποφασίσει ότι θα καταλήξει. Ουσιαστικά, προσπαθούμε να μας χωρίσουν στην προσπάθεια μας να μην μας χωρίσουν. Και όλο αυτό διότι ο μόνος εμφανής τρόπος να φύγει ο φόβος είναι η ίδια η εγκατάλειψη. Είναι η στιγμή που από τη μια νιώθεις παρατημένος, ανήμπορος, μόνος και από την άλλη η “εκπλήρωση” της προφητείας σου προκαλεί τόση ασφάλεια.

Και το μοτίβο αυτό θα παραμένει ίδιο σε κάθε συναισθηματικά έντονη ανθρώπινη σχέση φιλική ή ερωτική αν δεν αντιληφθούμε ότι έχουμε λόγο στις ταμπέλες που κάποτε δεχτήκαμε και ακόμα κουβαλάμε.

Έχουμε λόγο, επιλογή και ευθύνη.

Δικαίωμα να τις αμφισβητήσουμε.

Επιλογή να τις αφήσουμε πίσω και να μην τις επιλέγουμε πια.

Και ευθύνη να αποδεχτούμε εμείς περισσότερο απ’ όλους ότι είμαστε αυτοί που είμαστε και μπορούμε να γίνουμε αυτοί που θέλουμε να είμαστε.

Στον δικό μας χρόνο.

Με τον δικό μας τρόπο.

Εμείς.

Για εμάς.

Και μόνο !

*Η Μάρθα Ξανθοπούλου είναι τελειόφοιτη ψυχολόγος του ΑΠΘ και έχει ξεκινήσει μετεκπαίδευση στην ψυχοθεραπεία