Gusto italiano: Η σύγκρουση Βορρά Νότου για τα προϊόντα διατροφής

Σε μια περίοδο επισιτιστικής κρίσης που δεν ξεκίνησε όπως λέγεται, αλλά επιδεινώθηκε με τον πόλεμο στην Ουκρανία, με το «καλάθι της νοικοκυράς» να αδειάζει στην Ευρώπη και τα κερδοσκοπικά επενδυτικά ταμεία να επενδύουν καθόλου τυχαία στη βιομηχανία τροφίμων, διότι τα προϊόντα διατροφής, κοντολογίς ο αγροτικός τομέας, αποτελεί σταθερή αξία, πρωτοβουλίες όπως αυτή που πήρε η Ιταλία για να προβάλλει τη σημασία των παραδοσιακών προϊόντων και της μεσογειακής διατροφής δεν πρέπει να περνούν απαρατήρητες.

Στην πραγματικότητα πρόκειται για μια αντιπαράθεση αν όχι σύγκρουση μεταξύ του ευρωπαϊκού Νότου με τις βορειοευρωπαϊκές χώρες στους κόλπους της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με τα διάφορα συστήματα επισήμανσης των προϊόντων διατροφής.

Οι βιομηχανίες τροφίμων του βορρά διεκδικούν να περάσουν στην αγορά, στο «καλάθι της νοικοκυράς» τα δικά τους προϊόντα, λόγου χάρη τα κίτρινα τυριά ως απολύτως υγιεινά. Χώρες όπως η Ελλάδα και η Ιταλία, αντίθετα, δίνουν έμφαση στα προϊόντα της μεσογειακής διατροφής, συνεπώς στην κατανάλωση του ελαιόλαδου, της φέτας, της παρμεζάνας. Πριν αρκετά χρόνια ως μέλος της διεθνούς επιτροπής του Slow Food είχα επισκεφτεί ένα συνεταιρισμό παραγωγής παρμεζάνας έξω από την Πάρμα και μου είχε προκαλέσει μεγάλη εντύπωση η αυστηρή διαδικασία που ακολουθούσαν οι κτηνοτρόφοι στην παραγωγή του διάσημου ιταλικού τυριού.

Αφορμή για τις σκέψεις αυτές στάθηκε η εκδήλωση Gusto Italiano (Ιταλική Γεύση) που διοργάνωσε χθες η Πρεσβεία της Ιταλίας στη Αθήνα μαζί με το αρμόδιο Γραφείο του Ινστιτούτου Εξωτερικού Εμπορίου (ICE) για να γιορτάσουν και στην Ελλάδα την «εβδομάδα της ιταλικής κουζίνας στον κόσμο». Το θέμα της φετινής διοργάνωσης ήταν «ευζωία, βιωσιμότητα και καινοτομία: τα συστατικά της ιταλικής κουζίνας για την υγεία των ανθρώπων και την προστασία του πλανήτη».

Προκαλούν ανησυχία τα συστήματα λογικής «σηματοδότη» (όπως το «NutriScore») που ορισμένες χώρες προτείνουν και είναι βασισμένα σε υπεραπλουστευμένες αναπαραστάσεις της πραγματικότητας, τα οποία κινδυνεύουν να δημιουργήσουν σύγχυση στους καταναλωτές, ανέφερε μεταξύ άλλων η ιταλίδα πρέσβης στην Ελλάδα, Πατρίτσια Φαλτσινέλλι. Και πρόσθεσε με νόημα: αδικούνται και παρουσιάζονται ως δήθεν επιβλαβή αγνά προϊόντα της ιταλικής και της ελληνικής παράδοσης, ενώ ενισχύεται η κατανάλωση προϊόντων που δεν ευνοούν πάντοτε την υγεία.

Η Ιταλία αντιπροτείνει ένα σύστημα, το Nutrinform, που θεωρείται ισορροπημένο και δεν κάνει διακρίσεις, καθότι βασίζεται σε αντικειμενικά δεδομένα και εγγυάται την σωστή και διαφανή πληροφόρηση προς όφελος των καταναλωτών, λαμβάνοντας υπόψη τον ισορροπημένο συνδυασμό τροφίμων και έναν υγιεινό τρόπο ζωής, χωρίς να αδικεί συγκεκριμένες παραγωγές ή προϊόντα.

Πράγματι, ποιος έχει αντίρρηση ότι μια κουζίνα, δηλαδή η μεσογειακή διατροφή δεν είναι μόνον μια πανδαισία γεύσεων, αλλά είναι και υγιεινή και συνεισφέρει στην προστασία του πλανήτη μέσω μιας βιώσιμης προσέγγισης της γεωργίας, των γαστρονομικών παραδόσεων και της βιομηχανίας. Το ερώτημα είναι εάν στο bras de fer στις Βρυξέλλες θα επικρατήσουν τελικά τα λόμπυ των βιομηχανιών τροφίμων του ευρωπαϊκού Βορρά, ή οι αγροτικοί συνεταιρισμοί του Νότου.

Η Ρώμη, πάντως, όπως έμαθα, έθεσε υποψηφιότητα για να φιλοξενήσει την Παγκόσμια Έκθεση του 2030. Μια υποψηφιότητα που με τον τίτλο «Άνθρωποι και περιοχές: αστική ανάπλαση, ένταξη και καινοτομία», υπογραμμίζει την επιθυμία της Ιταλίας να οικοδομήσει μια κοινωνική και πραγματικά καθολική EXPO, χωρίς αποκλεισμούς, με σκοπό να προσφέρει ένα καινοτόμο όραμα και να γίνει κατανοητή η βιώσιμη ανάπτυξη χάρη στις συνεργασίες, τις παραδόσεις, τις ιδέες, τις δεξιότητες, τα εργαλεία και τους πόρους που από κοινού μοιραζόμαστε.