His Master’s Voice

Ένας σκύλος μπροστά σε ένα χωνί γραμμοφώνου, δεν είναι και το πιο συνηθισμένο θέαμα σήμερα. Κι όμως, πριν από έναν αιώνα, και για πολλές δεκαετίες, αυτή ήταν η πιο αναγνωρίσιμη εικόνα σε ολόκληρη την μουσική βιομηχανία. Τυχαία; Ίσως, αν δεχτούμε ότι το «τυχαία» μπορεί τελικά να είναι τόσο αθώο. Στην περίπτωση αυτή όμως, όλα ξεκίνησαν από μια σειρά…μακάβριων γεγονότων.

Ο Νίπερ, όπως ήταν το όνομα του σκύλου, γεννήθηκε το 1884 στο Μπρίστολ της Αγγλίας. Το αφεντικό του, ο Mark Henry Barraud πέθανε το 1887. Δεν πρόλαβαν να δεθούν και πολύ, είναι η αλήθεια. Τα αδέρφια του μακαρίτη, ο Φράνσις και ο Φίλιπ, ανέλαβαν να φροντίζουν τον σκύλο, αλλά δεν τα κατάφεραν και τόσο καλά, και ο σκύλος τίναξε τα πέταλα μια αποφράδα ημέρα του 1895. Τον έθαψαν λοιπόν σε ένα όμορφο παρκάκι στο Κίνγκστον και οι ζωές τους συνεχίστηκαν.

Μετά από τρία χρόνια όμως, του Φράνσις του ήρθε μια άσχετη φλασιά, και εκεί που καθόταν και έπινε το τσάι του, θυμήθηκε ότι ο Νίπερ είχε μια περίεργη συνήθεια. Ο μακαρίτης ο Μάρκ είχε ηχογραφήσει την φωνή του σε μερικούς κυλίνδρους φωνόγραφου, που ήταν οι πρόγονοι των δίσκων, και κάθε φορά που κάποιος στο σπίτι έβαζε έναν τέτοιο κύλινδρο να παίζει στον φωνόγραφο, ο Νίπερ παρατούσε ό,τι και αν έκανε, και καθόταν μπροστά στον φωνόγραφο κοιτάζοντας απορημένος μέσα στο χωνί. Νόμιζε ότι άκουγε την φωνή του αφέντη του.

Ο Φράνσις για κάποιο λόγο κόλλησε σ’ αυτή την ιδέα και βάλθηκε να ζωγραφίσει έναν πίνακα που έδειχνε τον Νίπερ να κοιτάζει μέσα στο χωνί του φωνόγραφου και να ακούει «Την Φωνή του Αφέντη Του». Ο φωνόγραφος εκείνη την εποχή ήταν και πολύ πρώτο gadgetάκι, αλλά η διαφήμιση περιοριζόταν σε παλαιολιθικές τεχνικές. Τα τερτίπια της μοίρας έκαναν τον Φράνσις να σκεφτεί να πουλήσει τον πίνακά του σε κάποια από τις εταιρίες φωνόγραφων, και μια και δυό κίνησε για τα γραφεία της εταιρίας Έντισον-Μπέλ και παρουσίασε την ιδέα του. Η απάντηση που πήρε ήταν χαρακτηριστική του σκληροπυρηνικού και άκαμπτου επιχειρηματικού σκεπτικού της εποχής. «Τα σκυλιά δεν ακούνε φωνόγραφους.»

Τον Δεκέμβριο του 1899 η τύχη του άλλαξε, όταν πήγε μια βόλτα από την The Gramophone Company για να δανειστεί ένα μπρούντζινο χωνί για να αντικαταστήσει το μαύρο στον πίνακά του και να τον κάνει πιο…μοντέρνο, και ο υπεύθυνος της εταιρίας του είπε πως θα αγόραζε εκείνος τον πίνακα, αν αντικαθιστούσε ολόκληρο τον φωνόγραφο με ένα γραμμόφωνο Berliner. Ο Φράνσις έγινε κατά 100 λίρες πλουσιότερος, και η μουσική βιομηχανία απέκτησε το πιο έξυπνο σλόγκαν που συνδυαζόταν με εικόνα, που είχε ποτέ. Η ιδέα πως η πιστότητα του ήχου ήταν τόσο εξαιρετική, που ο σκύλος στην εικόνα νόμιζε πως ακούει πραγματικά την «φωνή του αφέντη του» ήταν απλά, ακαταμάχητη για κοινό και επιχειρηματίες. Ένα από τα πιο πετυχημένα διαφημιστικά σλόγκαν, που όμως είχε ένα εντελώς ασυνήθιστο, για τα χρονικά της διαφήμισης, χαρακτηριστικό. Ήταν αλήθεια.

Εκατό και βάλε χρόνια μετά, η εικόνα του σκύλου που κοιτάζει και ακούει το χωνί, επιβιώνει εκμοντερνισμένη σχεδιαστικά, στο λογότυπο της εταιρίας HMV (His Master’s Voice). Ο ίδιος ο σκύλος, αντιμετωπίζεται σαν τρανή ιστορική φυσιογνωμία στην πατρίδα του. Φυσικά και δεν θα περίμενε κανείς, να υπάρχει ακόμη το παρκάκι όπου θάφτηκε το 1895. στο σημείο εκείνο σήμερα ορθώνεται το κτίριο της τράπεζας Lloyds TSB. Ποιος θα περίμενε όμως, ότι στον τοίχο του καταστήματος της τράπεζας, ακριβώς στην κύρια είσοδο, υπάρχει μια μπρούντζινη πλακέτα προς τιμήν του διάσημου Τεριέ που βρίσκεται θαμμένο κάτω από το κτίριο; Ή ότι στο Μπρίστολ, απέναντι από το σημείο που βρισκόταν το σπίτι του Νίπερ, οι είσοδοι των δύο πολυκατοικιών κοσμούνται από δύο μικρά ομοιώματά του;

Ένας τεράστιος, τεσσάρων τόνων Νίπερ στέκεται ακόμα και σήμερα στην οροφή του κτιρίου RTA στο Μπρόντγουει. Ένας δεύτερος, ίδιος ακριβώς βρίσκεται στην Βαλτιμόρη του Μέριλαντ, μετά από χρόνια που ατένιζε την Route 29 της Βιρτζίνια. Αν και απομακρύνθηκε από το σημείο που ξεκουραζόταν για χρόνια στην Βιρτζίνια για να πάει στην Βαλτιμόρη, και στο μέρος εκείνο σήμερα υπάρχουν συγκροτήματα μονοκατοικιών, η κεντρική οδός που οδηγεί εκεί ονομάστηκε…πώς αλλιώς; Nipper Way.

Δεν ξέρω αν τελικά ο Νίπερ έκανε κάτι που άξιζε τόση δόξα. Ούτε αν δεν έκανε κάτι. Ξέρω μόνο, πως ήταν ο μόνος που δεν μπορώ να τον θεωρήσω εντελώς ηλίθιο, που καθόταν και άκουγε την φωνή του αφέντη του.