Η πολιτική επικοινωνία και η γελοιότητα

Tου Μιχάλη Γουδή

Η καμπάνια του γερουσιαστή του Ιλινόι, Μπαράκ Ομπάμα το 2008 για τη θέση του Προέδρου των ΗΠΑ αποτελεί ορόσημο για την πολιτική επικοινωνία. Δίνοντας άλλη διάσταση στην έννοια του crowdfunding, δηλαδή της συγκέντρωσης πόρων από τους πολίτες, και αξιοποιώντας με πρωτοφανή τρόπο και αποτελεσματικότητα τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης πέτυχε κάτι που φάνταζε ακατόρθωτο μέχρι και τις αρχές του αιώνα μας. Ένας αφροαμερικανός βρέθηκε στο Λευκό Οίκο και στο οβάλ γραφείο. Η επικοινωνιακή του ομάδα είχε θριαμβεύσει, συνεπικουρούμενη φυσικά και από το χάρισμα του υποψηφίου. Ο απλός πολίτης κατέστη ή έστω αισθάνθηκε για πρώτη φορά συμμέτοχος σε έναν πολιτικό στόχο, το timeline του twitter είχε πάρει φωτιά, βίντεο αποκάλυπταν γνωστές και άγνωστες πτυχές του προέδρου και το “Yes we can” (Ναι, μπορούμε) ήταν ένα σύνθημα που σφράγισε τη σύγχρονη ιστορία των Ηνωμένων Πολιτειών. Ο New Yorker εξηγεί με αναλυτικό τρόπο πώς ο Ομπάμα τα κατάφερε το 2008.

Έκτοτε ο Αμερικανός πρόεδρος και το επιτελείο του παρέμειναν πιστοί στη στρατηγική που τους χάρισε την ιστορική νίκη. Ο Ομπάμα αριθμεί σήμερα 38.000.000 υποστηρικτές στο facebook και περισσότεροι από 41.000.000 άνθρωποι των ακολουθούν στο twitter . Παράλληλα, η ιστοσελίδα του Λευκού Οίκου παρέχει στον κάθε πολίτη πρόσβαση σε ό,τι χρειάζεται να γνωρίζει για το κυβερνητικό έργο. Αυτά είναι μόνο μερικά από τα εργαλεία. Η ουσία βρίσκεται στα όσα επικοινωνούν ο πρόεδρος Ομπάμα και το επιτελείο.

Είναι εντυπωσιακή η ισορροπία ανάμεσα στα πολιτικά μηνύματα, τις τυπικές αναρτήσεις για το κυβερνητικό έργο αλλά και τις πιο δυναμικές παρεμβάσεις με αποκορύφωμα την περίφημο πακέτο Obamacare, το έχει και τη δική του ειδικά διαμορφωμένη ιστοσελίδα. Αυτό που καθιστά ξεχωριστή την επικοινωνία του Ομπάμα είναι ότι επιτρέπει σε σταθερή βάση την πρόσβαση σε κομμάτια της καθημερινότητάς του, από συνομιλίες με απλούς πολίτες μέχρι την προετοιμασία που κάνει με τους συνεργάτες του λίγο πριν εκφωνήσει την καθιερωμένη ομιλία για την κατάσταση του έθνους.

Το παράδειγμα του αμερικανού προέδρου ήταν διδακτικό για πολλούς πολιτικούς ανά τον κόσμο και σίγουρα σηματοδότησε μία νέα εποχή και μία διαφορετική προσέγγιση στην πολιτική επικοινωνία. Από τη χρονιά ορόσημο του 2008 η Ελλάδα εισήλθε στην κρίση και τα πάντα από τις πολιτικές ισορροπίες μέχρι πολύ περισσότερο την καθημερινότητα των πολιτών ανατράπηκαν και μάλιστα με βίαιο τρόπο. Οι πολιτικές λιτότητας και οι συνακόλουθες αλλαγές που βαφτίστηκαν διαρθρωτικές απαιτούσαν μία ιδιαίτερη επικοινωνιακή διαχείριση από την πλευρά της κυβέρνησης, αρχικά του ΠΑΣΟΚ και μετέπειτα των διαφόρων κυβερνήσεων συνεργασίας που ακολούθησαν.

Ενώ το ΠΑΣΟΚ και ο Γιώργος Παπανδρέου έδειχναν να έχουν λάβει το μήνυμα και να συμβαδίζουν με τις επιταγές της εποχής, συμμετέχοντας σε διαδικτυακές συνεντεύξεις με bloggers το 2009, κατέρρευσαν πολύ γρήγορα  προδομένοι από τα πολιτικά ψεύδη και την αφέλειά τους. Οι ενδιάμεσες κυβερνήσεις μάλλον δεν μπορούν να κριθούν επικοινωνιακά. Φτάνει έτσι κανείς στη σημερινή κυβέρνηση της όποιας συνεργασίας απέμεινε μεταξύ ΝΔ και ΠΑΣΟΚ και μετά την αποχώρηση της ΔΗΜΑΡ.

Μία κυβέρνηση λεπτών κοινοβουλευτικών ισορροπιών που είναι υπεύθυνη για μερικά από τα πιο σκληρά μέτρα λιτότητας που έχουν επιβληθεί ποτέ σε χώρα της Ε.Ε.  και υπόλογη για μία σειρά αποφάσεων που ελήφθησαν με τις περίφημες πράξεις νομοθετικού περιεχομένου και κινούνται πολύ κοντά ή και πέρα από τα όρια της συνταγματικότητας. Μία κυβέρνηση που έχει να αντιμετωπίσει μία καλπάζουσα δημοσκοπικά χάρη στο λαϊκισμό και την υποσχεσιολογία της αντιπολίτευση από τον ΣΥΡΙΖΑ και το φασιστικό φαινόμενο της υπό διερεύνηση εγκληματικής οργάνωσης με το όνομα Χρυσή Αυγή. Αυτά βαφτίστηκαν από το κυβερνητικό επιτελείο ως τα “δύο άκρα”…

Προκειμένου να ανταπεξέλθει σε όλες αυτές τις προκλήσεις και να αντέξει στην εξουσία η κυβέρνηση Σαμαρά με το επικοινωνιακό της επιτελείο έχει επιστρατεύσει μία ιδιόμορφη στρατηγική που κινείται σταθερά κοντά στο να χαρακτηριστεί γελοία. Από τις προεκλογικές κορώνες περί “ανακατάληψης των πόλεων” μέχρι το ανυπόστατο “success story” και από την εφεύρεση προσωπικών ιστοριών του πρωθυπουργού για βόλτες στο Λουτράκι μέχρι το τρομερό ψέμα του πρωτογενούς πλεονάσματος όταν το ελληνικό δημόσιο χρωστάει σε ιδιώτες και επιχειρήσεις εκατομμύρια εκατομμυρίων.

Είναι σαφές πως η κυβέρνηση δεν έχει περιεχόμενο που να ευνοεί την πολιτική επικοινωνία και αυτό δυσκολεύει το έργο της. Παράλληλα δε διαθετεί ή μάλλον δεν αξιοποιεί εργαλεία που θα μπορούσαν να τη φέρουν λίγο πιο κοντά στον πολίτη. Ο λογαριασμός του πρωθυπουργού στο twitter ανανεώνεται σπανιότατα και αποτελεί απλό τοίχο ανακοινώσεων. Υπάρχει, όμως, ένας σύμμαχος για την κυβέρνηση στην προσπάθειά της να χτίσει τη δική της πολιτική επικοινωνία. Πολλά ελληνικά ΜΜΕ, εφημερίδες και τηλεοπτικοί σταθμοί συγκεκριμένου ιδιοκτησιακού καθεστώτος κατά κύριο λόγο, αναλαμβάνουν να αναμεταδώσουν μηνύματα που θα μπορούσαν να καταστήσουν αρεστοί την κυβέρνηση και τον ίδιο τον πρωθυπουργό, ειδικά όσο πλησιάζει ο καιρός των τουλάχιστον διπλών εκλογών του Μαΐου.

Έτσι, χτες το βράδυ σχέδον όλες οι μεγάλες ενημερωτικές ιστοσελίδες αναπαρήγαγαν την εξής είδηση, χωρίς να αλλάξουν ούτε λέξη: “Ο πρωθυπουργός έδωσε εντολή στον πιλότο του αεροπλάνου που τον μετέφερε στην Αθήνα από τις Βρυξέλλες, να μεταβεί απευθείας στην Κεφαλονιά.”. Αυτή τη στιγμή η είδηση έχει αλλάξει, αφού η εισαγωγή έχει ξαναγραφτεί για να περιλάβει τις δηλώσεις του πρωθυπουργού που τελικά έφτασε την Κεφαλονιά και μάλιστα διανυκτέρευσε, όπως τονίζουν και πάλι όλα τα Μέσα, στο νησί. Το προφίλ του δυναμικού ηγέτη που δίνει εντολή στον πιλότο και ξαφνικά αλλάζει την πορεία για να βρεθεί κοντά στο σεισμόπληκτο λαό ήταν ο στόχος. Η αναπαραγωγή χάρη στο αρχικό κείμενο του Αθηναϊκού Πρακτορείου Ειδήσεων αποδείχτηκε απλή υπόθεση χάρη στην καλή… προδιάθεση των Μέσων για copy-paste. Το θέμα είναι αν ρίχνοντας άδεια με αυτό το τόσο αφελές μήνυμα σε πολίτες απογοητευμένους και οργισμένους μπορεί να πιάσει πλέον κανείς γεμάτα…

Αναπόφευκτες είναι οι συγκρίσεις σχετικά με το πώς αντιλαμβάνεται το κάθε επιτέλειο την πολιτική επικοινωνία. Αλλά κοιτώντας τα δεδομένα θυμήθηκα μία βασική αρχή που μας μάθαιναν στο σχολείο, δεν μπορείς να μπλέκεις μήλα με πορτοκάλια. Διότι στην αμερικανική περίπτωση η πολιτική επικοινωνία γίνεται με επαγγελματισμό και είναι άξια ακόμη και ακαδημαϊκής παρακολούθησης. Ενώ στην ελληνική περίπτωση η πολιτική επικοινωνία είναι ταυτόσημη με αυτό που στην κοινή λαϊκή ονομάζεται “βλαχομαγκιά”.

*Μπείτε και κάντε like εδώ για να ενημερώνεστε για όλα τα γραμμένα αποκλειστικά για το parallaximag.gr άρθρα.