Η βία στη Ρόδο έγινε χαβαλές και κανείς δεν αντέδρασε

Ένα βίντεο που κυκλοφορεί τις τελευταίες ώρες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δεν είναι απλώς άλλο ένα σοκαριστικό στιγμιότυπο που ξεχάστηκε σκρολάροντας στην αρχική μας. Είναι ένας καθρέφτης. Της κοινωνίας που γίναμε. Της κοινωνίας που ανεχόμαστε. Και της κοινωνίας που, αν δεν αλλάξουμε τώρα, θα συνεχίσει να κατρακυλά χωρίς επιστροφή.

Το βίντεο δείχνει έναν νεαρό στη Ρόδο να ρίχνει έναν άστεγο άντρα μέσα σε δημόσιο συντριβάνι. Ο ηλικιωμένος στέκεται σκυφτός στην άκρη του νερού και ίσως να προσπαθεί να πιει ή ίσως απλώς να ξεκουράζεται ή να μαζεύει κέρματα που πετούν οι περαστικοί όπως είπαν ντόπιοι για εκείνον προκειμένου να επιβιώσει, αλλά η στάση του σίγουρα προδίδει μόνο κούραση, εξάντληση και απόγνωση. Ο νεαρός, με πλήρη απάθεια, τον σπρώχνει με δύναμη και τον αναποδογυρίζει στο νερό. Καμία λέξη, κανένας δισταγμός. Και μετά φεύγει τρέχοντας, πιθανότατα με γέλια, πιθανότατα πιστεύοντας πως μόλις έκανε κάτι «αστείο».

Το ακόμα πιο σοκαριστικό; Κανείς από τους δεκάδες γύρω τους δεν αντέδρασε. Κανείς δεν έτρεξε να τον σταματήσει. Κανείς δεν βοήθησε τον άνθρωπο που έπεσε. Κανείς δεν σήκωσε το χέρι ή τη φωνή του για να πει ένα απλό «φτάνει».

Αντίθετα, ακούγεται γέλιο. Από εκείνον που τραβάει το βίντεο. Ένα γέλιο που αποκαλύπτει πως το βίντεο αυτό δεν ανέβηκε για να καταδικάσει την πράξη, αλλά για να προκαλέσει… ψυχαγωγία. Θυμίζει κάτι από τα πιο σκοτεινά ένστικτα του διαδικτυακού όχλου που απολαμβάνει την ταπείνωση των ευάλωτων, αρκεί να υπάρχει κάποιο «θέαμα». Κι αν κάποτε γελούσαμε με γκάφες και ατυχήματα, σήμερα γελάμε με την κακοποίηση.

Αυτό δεν είναι φάρσα. Είναι βία. Είναι προσβολή στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Είναι κακοποίηση ενός ανυπεράσπιστου ανθρώπου, ενός συνανθρώπου μας και κανένα hashtag ή viral moment δεν το δικαιολογεί.

Ας σταθούμε λίγο σε αυτό: δεν πρόκειται απλώς για ένα μεμονωμένο περιστατικό νεανικής απερισκεψίας. Είναι μια εκκωφαντική υπενθύμιση ότι έχουμε χάσει, ως κοινωνία, το μέτρο. Τον σεβασμό στην ανθρώπινη ύπαρξη. Την ενσυναίσθηση που δεν κάνει διακρίσεις ούτε στο ποιος είναι, ούτε στο πού κοιμάται, ούτε στο αν φοράει καθαρά ρούχα ή αν έχει σπίτι να γυρίσει. Η ενσυναίσθηση όμως δεν είναι πολυτέλεια. Είναι προϋπόθεση για να μπορούμε να συνυπάρχουμε. Και αυτή η προϋπόθεση σήμερα μοιάζει να λείπει, ιδιαίτερα από εκείνους που μεγαλώνουν μέσα σε έναν ψηφιακό κόσμο όπου η ευαισθησία θεωρείται αδυναμία και η φτήνια κάνει share.

Το ερώτημα δεν είναι μόνο πώς έφτασε ένας νέος να θεωρεί φυσιολογικό ή αστείο να εξευτελίζει έναν άστεγο. Το πιο βαθύ ερώτημα είναι πού είναι οι γονείς, οι δάσκαλοι, οι παρέες, το σχολείο, η κοινωνία ολόκληρη, όταν αφήνουμε νέους ανθρώπους να μεγαλώνουν χωρίς αξίες, χωρίς φρένα, χωρίς καμία αίσθηση της βαρύτητας των πράξεών τους. Γιατί δεν μιλάμε απλά για «ένα κακό παιδί» όπως θα πουν κάποιοι. Αλλά για ένα παιδί χωρίς πυξίδα. Κι αν δεν δούμε την πράξη αυτή ως αποτυχία όλων μας, ως γονείς, ως εκπαιδευτικό σύστημα, ως κοινωνία, τότε θα την ξαναδούμε να γίνεται. Και θα είναι χειρότερη.

Το πιο ανησυχητικό είναι ότι κανείς δεν ένιωσε πως έχει την ευθύνη να παρέμβει. Αυτή η συλλογική παραίτηση, αυτό το «δεν είναι δουλειά μου», αυτό το μουδιασμένο βλέμμα που κοιτάει αλλά δεν δρα, αυτό είναι που μας διαλύει εκ των έσω. Δεν είναι μόνο ο θύτης που χρειάζεται να λογοδοτήσει. Είναι και οι δεκάδες θεατές που άφησαν τον άνθρωπο να πέσει, να βραχεί, να ταπεινωθεί. Που άφησαν τον δράστη να απομακρυνθεί χωρίς καμία συνέπεια.

Όλα αυτά δεν είναι απλά ανησυχητικά. Είναι επικίνδυνα. Και επιβάλλεται, τώρα, να κάνουμε μια παύση. Να ξαναδούμε ποια κοινωνία θέλουμε να είμαστε. Να επαναφέρουμε στο προσκήνιο τις βασικές αρχές της συνύπαρξης. Τον σεβασμό στην ανθρώπινη ζωή. Την αδιάκριτη ενσυναίσθηση. Την αυτονόητη ευθύνη να προστατεύουμε τον αδύναμο και όχι να τον χρησιμοποιούμε για «περιεχόμενο».

Δεν πάμε πουθενά σαν κοινωνία, αν δεν θεμελιώσουμε ξανά αυτονόητα νοήματα, όπως ότι κανένας άνθρωπος δεν είναι λιγότερος, ότι η αξιοπρέπεια δεν είναι διαπραγματεύσιμη, η αδυναμία δεν είναι αστεία και άλλο ένα σπουδαίο που πρέπει όπως φαίνεται να μάθουμε από την αρχή, η σιωπή μπροστά στη βία είναι συνενοχή.

Δεν φτάνει πια να σοκαριζόμαστε. Ήρθε η ώρα να αντιδράσουμε. Με παιδεία. Με λόγο. Με πράξεις. Και με την αδιαπραγμάτευτη απαίτηση να μεγαλώνουν οι νέοι σε έναν κόσμο που σέβεται την ίδια την ύπαρξη.