Η υπόθεση του φαραωνικού στεγάστρου στην πλατεία Μακεδονομάχων

Λέξεις: Σοφία Αβραμίδου

Την θέση του εργοταξίου, το οποίο βρισκόταν επί χρόνια στην είσοδο του Σταθμού  Αγ. Σοφίας του Μετρό Θεσσαλονίκης στην Πλατεία Μακεδονομάχων, έρχεται να πάρει το νέο  γιγαντιαίο στέγαστρο για την «προστασία και ανάδειξη» των αρχαιολογικών ευρημάτων. Μάλιστα, η τοποθέτηση του στεγάστρου αυτού συνοδεύεται από συνολική ανάπλαση της  πλατείας με τη γνωστή μέθοδο τσιμεντώματος και κοπής δέντρων, αλλά και την αφαίρεση  της σχετικά πρόσφατης παιδικής χαράς. Στο τελικό οπτικό αποτέλεσμα δε θα έρθει να  προστεθεί η οριστική απόκρυψη της Αχειροποιήτου. Πρόκειται για έναν ανασχεδιασμό της  πλατείας που δεν σέβεται τις αρχές ενός φιλικού για τους πολίτες και βιώσιμου αστικού  σχεδιασμού, ενώ ταυτόχρονα υποβαθμίζει την πολιτισμική κληρονομιά της πόλης, την οποία  κατά τα άλλα επιχειρεί να διαφυλάξει και αναδείξει, σύμφωνα με την Αττικό Μετρό και το  Δήμο Θεσσαλονίκης. Κατά συνέπεια, το επικοινωνιακό εγχείρημα αυτό έχει προκαλέσει σοβαρότατες αντιδράσεις. 

Τα αρχαιολογικά ευρήματα τα οποία αποσπάστηκαν – παρά τις αντιδράσεις – τα  προηγούμενα χρόνια από τη βόρεια και νότια πλευρά του σταθμού σταδιακά  επανατοποθετήθηκαν κατακερματισμένα και με τουλάχιστον αμφισβητήσιμα αποτελέσματα  το προηγούμενο διάστημα. Σήμερα τοποθετείται και το εκτρωματικό στέγαστρο για να  επισφραγιστεί από το συνολικό ανασχεδιασμό της πλατείας στην βόρεια πλευρά. Από τη μία,  η Αττικό Μετρό και ο Δήμος Θεσσαλονίκης υποστηρίζουν πως με αυτόν τον τρόπο  προστατεύουν και αναδεικνύουν το κρηναίο οικοδόμημα που χρονολογείται κατά την ύστερη  αρχαιότητα και συμβάλλουν στη διαφύλαξη της πολιτισμικής κληρονομιάς της πόλης. Από  την άλλη, εγείρονται μια σειρά από ζητήματα τα οποία οφείλουμε να καταδείξουμε.  

Πρώτον, πρόκειται για ξεκάθαρη ειρωνεία το γεγονός την ίδια στιγμή που επιχειρούν  να αναδείξουν το κρηναίο οικοδόμημα, αποκρύπτουν ένα άλλο, αλλά καθόλου υποδεέστερο  βυζαντινό μνημείο, αυτό της εκκλησίας της Παναγίας Αχειροποιήτου. Κεντρικό στην υπόθεση  είναι το ζήτημα πως εξαιτίας του ογκωδέστατου στεγάστρου και αποκρύπτεται η  Αχειροποίητος, η οποία μάλιστα είναι ανακηρυγμένο Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής  Κληρονομιάς από την UNESCO. Έτσι, αλλάζει η συνολική φυσιογνωμία της πλατείας αυτής  στο κέντρο της πόλης. Για την εξέλιξη αυτή, μάλιστα, έχει εκφέρει την αρνητική του άποψη και ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων Θεσσαλονίκης, καθώς στο παρελθόν υπήρξε βραβευμένη  αρχιτεκτονική μελέτη ανάπλασης στην κατεύθυνση σεβασμού στον άξονα Αχειροποίητος – Αγ. Σοφία. Αυτή δεν προχώρησε για αδιευκρίνιστους λόγους. Έναντι της τροποποίησης της  βραβευμένης μελέτης με κάποιες προσαρμογές ή της εν πάση περιπτώσει πρόκρισης ενός  άλλου σχεδίου σεβασμού στο αστικό τοπίο που να φέρνει σε επικοινωνία τα μνημεία, το εν  λόγω στέγαστρο θα κυριαρχεί στο τοπίο με την εταιρία να υλοποιεί σχέδια χωρίς ελέγχους και με αντιθεσμικές παρακάμψεις ακόμα και αρχιτεκτονικών διαγωνισμών, ενώ ο Δήμος  υποβοηθά σε αυτήν τη διαδικασία αντί να εγείρει ενστάσεις. 

Δεύτερον, στον επανασχεδιασμό της πλατείας κυριαρχεί το τσιμέντο και η εξαφάνιση  του πρασίνου με κοπές δέντρων, ενώ ταυτόχρονα αφαιρείται η πρόσφατα σχετικά  τοποθετημένη παιδική χαρά. Και στο κομμάτι αυτό του έργου εκλείπουν ο σεβασμός στους  κατοίκους και τις ανάγκες του, αλλά και η βιωσιμότητα στον αστικό σχεδιασμό. Η πλατεία  αυτή μαζί με την παιδική χαρά αποτελούσαν στο παρελθόν θύλακα πρασίνου και έναν από  τους ελάχιστους ελεύθερους χώρους της Θεσσαλονίκης. Τέτοιοι χώροι που τόσο έχει ανάγκη  η πόλη, αντί να πολλαπλασιάζονται, εξαφανίζονται. 

Τρίτον, το υλοποιούμενο σχέδιο ανήκει στην εταιρία της Αττικό Μετρό, όμως την  ευθύνη της επίσπευσης του τη φέρει ο Δήμος Θεσσαλονίκης. Η επίσπευση αυτή, φυσικά,  τοποθετείται στο πλαίσιο προσπάθειας στησίματος επικοινωνιακής φιέστας γύρω από τα εγκαίνια της ΔΕΘ και της τότε προγραμματισμένης επίσκεψης του Πρωθυπουργού, Κ.  Μητσοτάκη. Φυσικά, ο Κ. Μητσοτάκης εν τέλει ακύρωσε την επίσκεψη του και αντ’ αυτής  επισκέφτηκε τις πληγείσες από τις πυρκαγιές και τις πλημμύρες περιοχές, τις οποίες η  Κυβέρνηση άφησε στη μοίρα τους με εγκληματικό και κυνικό τρόπο. Ωστόσο, αξίζει να  τονιστεί πως ενώ τα προηγούμενα χρόνια υπήρχαν τεράστιες καθυστερήσεις με ευθύνες  Κυβέρνησης και εταιρίας στα έργα κατασκευής του Μετρό Θεσσαλονίκης και των αντίστοιχων  ανασκαφών με τεράστια σπατάλη δημοσίων πόρων και ταλαιπωρίας των πολιτών, αλλά και  διαρκώς ανακοινώνονται νέες ημερομηνίες ολοκλήρωσης και παράδοσης του έργου, τον  τελευταίο μήνα τα έργα τοποθέτησης του φαραωνικού στεγάστρου και επανασχεδιασμού της  πλατείας κινήθηκαν με ιλιγγιώδεις ταχύτητες για να διακοπούν και πάλι.  

Βέβαια, επικοινωνιακές αναπλάσεις και διαπλοκή συμφερόντων στις αστικές  αναπλάσεις όχι μόνο δεν έχουν λείψει, ειδικά επί των ημερών της Κυβέρνησης της Νέας  Δημοκρατίας και των αντίστοιχων διοικήσεων των Δήμων, αλλά έχουν ξεπεράσει κάθε όριο.  Εντελώς χαρακτηριστικό, αν και άλλης κλίμακας, είναι το παράδειγμα του Μεγάλου  Περίπατου εμπνεύσεως Κ. Μπακογιάννη στο Δήμο Αθηναίων, καθώς και η υπόθεση της  ανάπλασης της Πλατείας Ελευθερίας μπροστά στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης επί Κ. Ζέρβα, την  οποία και ανέδειξε με έντονο τρόπο η Πόλη Ανάποδα. Παράλληλα, τα προηγούμενα χρόνια  η Πόλη Ανάποδα έπαιξε ιδιαίτερο ρόλο τόσο στην ανάδειξη ζητημάτων γύρω από τους  ελεύθερους χώρους, τους χώρους πρασίνου και τις παιδικές χαρές της πόλης, όσο και σε στην  ανάδειξη του εγκλήματος στο Σταθμό Βενιζέλου του Μετρό Θεσσαλονίκης και με τη στήριξη  των κινητοποιούμενων συλλογικοτήτων, το συντονισμό με τους αρχαιολόγους και τις  παρεμβάσεις στο Δημοτικό Συμβούλιο.  

Η αλήθεια είναι πως για άλλη μια φορά επιβεβαιώνεται η διαπίστωση πως η  διοίκηση Κ. Ζέρβα στο Δήμο Θεσσαλονίκης και υποβοηθά τις εταιρικές επιδιώξεις της Αττικό  Μετρό, αλλά και ευθυγραμμίζεται με τις κυβερνητικές πολιτικές της Νέας Δημοκρατίας και το  γνωστό πια δόγμα «επικοινωνία, όχι ουσία». Στον αντίποδα, αναδεικνύεται ξανά και ξανά η  σημασία της ενίσχυσης αριστερών αγωνιστικών φωνών, όπως η Πόλη Ανάποδα, που μέσα  και έξω από το Δημοτικό Συμβούλιο θα καταδεικνύουν τα ζητήματα αυτά, θα διεκδικούν  ανθρώπινους όρους για τους κατοίκους της πόλης, θα τροφοδοτούν και θα τροφοδοτούνται  από τους αγώνες και τα κινήματα που αναμετρώνται με τις κυβερνητικές νεοφιλελεύθερες,  αυταρχικές και αντιπεριβαλλοντικές πολιτικές και την κληρονομιά των μνημονίων, ειδικά δε  με τους τρόπους με τους οποίους έρχονται στην πόλη της Θεσσαλονίκης με τη διοίκηση του  Δήμου να πρωτοστατεί σε αυτήν την κατεύθυνση. Η συνεργασία της Πόλης Ανάποδα με άλλες  δυνάμεις σε αυτές τις εκλογές με το κοινό ψηφοδέλτιο «Η Πόλη Ανάποδα και συνεργαζόμενες  κινήσεις» αποτελεί ελπιδοφόρα ενωτική και ριζοσπαστική κίνηση και είναι κρίσιμο να  στηριχθεί από όλες και όλους μας.

*Η Σοφία Αβραμίδου είναι υποψήφια δημοτική σύμβουλος με την “Η Πόλη Ανάποδα και  συνεργαζόμενες κινήσεις”, απόφοιτη τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας (ΑΠΘ) με  μεταπτυχιακές σπουδές στη Γλωσσική Εκπαίδευση για Πρόσφυγες και Μετανάστες (ΕΑΠ)  και εργαζόμενη ως φιλόλογος στη μη τυπική εκπαίδευση