Κάννες: Επιστροφή στη νοσταλγία

της Λίνας Μυλωνάκη

Το παγκόσμιο κινηματογραφικό στερέωμα υποκλίνεται από σήμερα στο αινιγματικό βλέμμα ενός διαχρονικού αστέρα του σινεμά, που ανοίγει την αυλαία στο 67ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου των Καννών (14-25 Μαΐου 2014). Ένα βλέμμα σαγηνευτικό, επιδοκιμαστικό, φωτεινό μαζί και ειρωνικό, συνοδευόμενο από το ελαφρύ, χαρακτηριστικό μειδίαμα του Marcello Mastroianni, που χαμηλώνει τα μαύρα γυαλιά του και κοιτάζει συνωμοτικά έξω από το κάδρο, σαν να θέλει να εκμυστηρευτεί στους θεατές τη μαγεία που κρύβεται πίσω από την εικόνα. Το πλάνο από το φελλινικό “8 ½”, που συμμετείχε στις Κάννες μισό αιώνα πριν, επιλέχθηκε φέτος ως επίσημη αφίσα της διοργάνωσης προκειμένου να συμβολίσει την ιδιοσυγκρασιακή ταυτότητα του ίδιου του φεστιβάλ: ένα ελεύθερο και ανοιχτό πεδίο συνάντησης της ανεξάρτητης καλλιτεχνικής δημιουργίας των εθνικών κινηματογραφιών με το εμπορικό κύκλωμα του παντοδύναμου Χόλιγουντ. Τις Κάννες, όπου όλα τα ετερόκλητα στοιχεία που συνθέτουν το φεστιβάλ στις επτά σχεδόν δεκαετίες της ύπαρξής του, συνηγορούν σε μια και μοναδική βεβαιότητα: τη φαντασμαγορία του κινηματογράφου μέσα από τον παντοτινό μύθο και τη λάμψη των ειδώλων του.

Το φεστιβάλ των Καννών ωριμάζει όμορφα και γιορτάζει, επιστρέφοντας με νοσταλγία στο λαμπερό παρελθόν του, που συνέβαλε στη δημιουργία της ιδιαίτερης πολιτισμικής του ταυτότητας. Οι Κάννες ανατρέχουν στους μύθους τους προκειμένου να εδραιώσουν, με τη βοήθειά τους, την πρωτοκαθεδρία τους ως ένα από τα πιο δημοφιλή και επιδραστικά κινηματογραφικά γεγονότα του πλανήτη. «Η υπόσχεση της παγκόσμιας κινηματογραφικής ευτυχίας», που βλέπει μέσα από το βλέμμα του Mastroianni ο σχεδιαστής της φετινής αφίσας των Καννών, ο γραφίστας Gilles Frappier, επιβεβαιώνεται ολοένα και περισσότερο από τις συνεχείς νοσταλγικές ανάδρομες του φεστιβάλ.

Στο πέρασμα του χρόνου, το Φεστιβάλ των Καννών μοιράζεται με το κοινό και τους δημιουργούς την ανάγκη να επαναδιαπραγματευτεί την ταυτότητά του. Πέρα από την αναζήτηση και την ενθάρρυνση της καλλιτεχνικής δημιουργίας, της ανανέωσης και της αντισυμβατικότητας του κινηματογράφου ως τέχνης, οι Κάννες γοητεύονται εξίσου από το σινεμά ως θέαμα. Επιδιώκουν μια ακροβατική ισορροπία, προσπαθώντας όλο και πιο τακτικά να γεφυρώσουν το σύγχρονο με το κλασικό, το νοσταλγικό και το πιο θεαματικό κομμάτι τους.

Τα τελευταία χρόνια οι αφίσες του φεστιβάλ σηματοδοτούν εύγλωττα αυτή την προσπάθεια. Ήδη από το ασπρόμαυρο καρέ της Monica Vitti στην «Περιπέτεια» του Michelangelo Antonioni στο 62ο Φεστιβάλ των Καννών το 2009, γίνεται εμφανής η ρετρό διάθεση των Καννών, που διαρκώς εντείνεται. Το 2011 οι Κάννες εμπνέονται από το στυλ των seventies, που αντανακλά στην καλλιτεχνική ασπρόμαυρη φωτογραφία της Faye Dunaway, φωτογραφημένης από το Νεοϋορκέζο σκηνοθέτη Jerry Schatzberg. Στην αφίσα του 2011 η Dunaway αποτελεί ένα ακόμη σύμβολο της διαχρονικής ομορφιάς που ενσαρκώνει το κινηματογραφικό όνειρο του φεστιβάλ. Το 2012 οι Κάννες κλείνουν τα 65 και η Κρουαζέτ γιορτάζει συντροφιά με τη Marilyn Monroe, το διαχρονικό είδωλο που σβήνει στην αφίσα τα κεράκια της τούρτας του φεστιβάλ. Πενήντα χρόνια μετά το θάνατό της, η Marilyn παραμένει μια ξεχωριστή φυσιογνωμία του παγκόσμια κινηματογράφου, μια αιώνια παρουσία, η οποία, όπως εξηγούν οι δημιουργοί της αφίσας, «διαθέτει χάρη, μυστήριο και γοητεία που παραμένουν απόλυτα σύγχρονα». Πρόκειται για ένα αυθόρμητο κάδρο, όπου ο κινηματογραφικός μύθος της Marilyn συναντά την πραγματικότητα, σε μια επέτειο εξίσου λαμπερή όσο και η αίγλη της διάσημης σταρ.

Πέρσι, την αφίσα των Καννών μονοπωλεί ένα ξεχωριστό κινηματογραφικό ζευγάρι, που αντανακλά τη λάμψη των χολιγουντιανών ειδώλων. Η Joanne Woodward και ο Paul Newman, ζευγάρι στη ζωή και στο σινεμά, χαρίζουν στο φακό μια ακόμη στιγμή αυθεντικής κινηματογραφικής γοητείας. Η επιλογή τους για τις ανάγκες της αφίσας του 66ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου των Καννών, σε ένα σύγχρονο γραφιστικό κάδρο, με έντονη κίνηση, δυναμισμό και βάθος, αυξάνει το ενδιαφέρον του κοινού για τις ταινίες. Ταυτόχρονα, ενισχύει τη νοσταλγική φιλοσοφία του φεστιβάλ, που χτίζει προσεκτικά το μύθο της ρετρό γοητείας του.

Φέτος, εκτός από την εμβληματική φιγούρα του Marcello Mastroianni, που δεσπόζει στο φεστιβάλ, η μυθολογία των ειδώλων του σινεμά θα κορυφωθεί στην πρεμιέρα των Καννών, με την ταινία “Grace of Monaco” του Olivier Dahan, μια κινηματογραφική βιογραφία για την Αμερικανίδα σταρ του Χόλυγουντ Grace Kelly, που εγκατέλειψε το σινεμά για να γίνει πριγκίπισσα. Νοσταλγίας συνέχεια αναμένεται και στις «Κλασικές Κάννες», το τμήμα του φεστιβάλ που αφιερώνεται στην ιστορία του κινηματογράφου. Επίτιμη προσκεκλημένη μια ακόμη διάσημη σταρ και παλιά γνώριμη του φεστιβάλ, η πληθωρική Sophia Loren. Η Ιταλίδα σταρ θα παραστεί στην επαναπροβολή του κινηματογραφικού ντουέτου της με τον Mastroianni στην ταινία «Γάμος αλά ιταλικά» του Vittorio de Sicca, σε αποκατεστημένη ψηφιακή κόπια και θα παραδώσει σεμινάριο masterclass. Η παρουσία της Sophia Loren φανερώνει τις ισχυρές δόσεις αίγλης που εξακολουθούν να διαθέτουν οι Κάννες, ενώ ενδυναμώνει την προσήλωση του φεστιβάλ σε κλασικές κινηματογραφικές αξίες που αντέχουν στο χρόνο.