Καπνίζω αλλά δεν τους καπνίζω

Λέξεις: Άγγελος Ροδαφηνός

Αποφάσισα να φύγω από την Ελλάδα το 2011. Η απόφαση αυτή δεν ήταν εύκολη, αλλά τα γεγονότα που οδήγησαν σε αυτή ήταν αναπόφευκτα. Θυμάμαι χαρακτηριστικά το περιστατικό στο εστιατόριο Α***λί. Εκεί, ο μάνατζερ μου πρότεινε να μετακινηθώ σε ένα τραπέζι κοντά στις τουαλέτες επειδή παραπονέθηκα για το κάπνισμα στο διπλανό τραπέζι. Αυτό ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι. Η διασκέδαση (φαγητό, καφές, θέατρο, συναυλίες) δεν ήταν δυνατή χωρίς να εισπνέω καπνό – που τον απεχθάνομαι σαν τα καυσαέρια και τα … ανθρωπαέρια (που τέλος πάντων είναι και ακίνδυνα).

Δεκατρία χρόνια αργότερα, ξανασκέφτομαι να φύγω. Παρά το γεγονός ότι η κατάσταση στους κλειστούς χώρους έχει βελτιωθεί, το πρόβλημα παραμένει στους ανοιχτούς. Το πρόβλημα του καπνίσματος σε δημόσιους χώρους φαίνεται να έχει εδραιωθεί ως μια αναπόφευκτη καθημερινότητα. Σύννεφα καπνού στους δρόμους, στις αγορές, στις παιδικές χαρές, στα προαύλια των νοσοκομείων (ακόμη και μέσα στα γραφεία των γιατρών και νοσηλευτών). Τα τσιγάρα σβήνουν στα παγκάκια των πάρκων, στα πεζοδρόμια, ακόμη και στα δέντρα. Στις συναυλίες και τα θέατρα, οι καπνιστές καπνίζουν αδιακρίτως, χωρίς κανένα σεβασμό στην πλειοψηφία των μη καπνιστών – το 65% του πληθυσμού! – που όμως ακόμα πιστεύει ότι είναι η μειοψηφία. Είναι απογοητευτικό να προσπαθείς να απολαύσεις μια παράσταση ή μια συναυλία ενώ δίπλα σου κάποιος καπνίζει αδιαφορώντας για τους γύρω του. Στην τελευταία συναυλία που πήγα, ζήτησα από τους διοργανωτές να κάνουν μια απλή ανακοίνωση πριν την έναρξη, μήπως και ευαισθητοποιηθούν κάποιοι. Η προσπάθειά μου απέτυχε. Το κάπνισμα σε δημόσιους χώρους είναι ένα σοβαρό πρόβλημα που παραβιάζει τα δικαιώματα της πλειοψηφίας των μη καπνιστών.

Ανάμεσα στους μη καπνιστές υπάρχουν παιδιά, ασθματικοί, καρκινοπαθείς και καρδιοπαθείς. Σε πολλές χώρες, το κάπνισμα έχει απαγορευτεί τελείως σε εξωτερικούς χώρους. Σε άλλες, απαγορεύεται σε εστιατόρια, καφετέριες, εισόδους πολυκατοικιών, πέντε μέτρα μακριά, ώστε να μην εισπνέει τον καπνό ο εισερχόμενος ή εξερχόμενος. ​Πόσα χρόνια ακόμα θα συνεχιστεί αυτό το πρόβλημα στη Ελλάδα;

– Ποιος φταίει για αυτή την κατάσταση;

Οι καπνιστές, ασφαλώς, έχουν τις δικές τους ευθύνες. Ωστόσο, το πρόβλημα είναι συστημικό. Το κράτος, με την απουσία αυστηρών νόμων και την ανεπαρκή επιβολή των υπαρχόντων, ευθύνεται σε μεγάλο βαθμό. Αλλά και εμείς, οι μη καπνιστές, έχουμε τη δική μας ευθύνη να διεκδικήσουμε τα δικαιώματά μας.

Οι καπνιστές έχουν δικαιώματα, σωστά. Όμως, δεν πρέπει να παραβιάζουν τα δικαιώματα της πλειοψηφίας των μη καπνιστών, το 65% του πληθυσμού. Δεν υπάρχει νομοθεσία θα μου πείτε, και αν υπήρχε δεν θα εφαρμοζόταν, θα μου ξαναπείτε. Φταίνε οι καπνιστές που είναι αναίσθητοι; Κατά την άποψή μου, φταίει κυρίως η πλειοψηφία των μη καπνιστών που δεν διεκδικούν τα δικαιώματά τους.

– Τι μπορούμε να κάνουμε;

1. Ανακοινώσεις στις συναυλίες: Την επόμενη φορά που θα πάτε σε μια συναυλία, ζητήστε από τους διοργανωτές να κάνουν μια ανακοίνωση πριν την έναρξη. Ένα απλό μήνυμα μπορεί να ευαισθητοποιήσει κάποιους καπνιστές και να μειώσει τον αριθμό των τσιγάρων.

2. Ευγενικές παρακλήσεις: Ζητήστε ευγενικά από τους καπνιστές δίπλα σας να μην καπνίζουν ή να το μειώσουν. Πολλοί καπνιστές μπορεί να μην συνειδητοποιούν το πόσο ενοχλητικός είναι ο καπνός τους για τους γύρω τους. Μια ευγενική παρατήρηση μπορεί να κάνει τη διαφορά.

3. Αίτημα προς το κράτος: Ζητήστε από το κράτος να νομοθετήσει κατά του καπνίσματος σε κοινόχρηστους χώρους. Υπάρχουν πολλές χώρες που έχουν εφαρμόσει αυστηρούς νόμους κατά του καπνίσματος και έχουν δει θετικά αποτελέσματα.

4. Εκστρατείες ευαισθητοποίησης: Οργανώστε ή συμμετέχετε σε εκστρατείες ευαισθητοποίησης για τις βλαβερές συνέπειες του παθητικού καπνίσματος. Οι εκστρατείες αυτές μπορούν να έχουν μεγάλη απήχηση και να αλλάξουν την κοινωνική στάση απέναντι στο κάπνισμα.

5. Κοινωνική πίεση: Η κοινωνική πίεση μπορεί να είναι ένα ισχυρό εργαλείο για την αλλαγή συμπεριφορών. Αν οι μη καπνιστές εκφράζουν συστηματικά τη δυσαρέσκειά τους για το κάπνισμα σε κοινόχρηστους χώρους, οι καπνιστές μπορεί να αρχίσουν να αλλάζουν τη συμπεριφορά τους.

6. Ενημέρωση και εκπαίδευση: Ενημερώστε τους γύρω σας για τις επιπτώσεις του παθητικού καπνίσματος και τις υπάρχουσες νομοθεσίες. Η γνώση είναι δύναμη και μπορεί να βοηθήσει στη δημιουργία ενός πιο υγιούς περιβάλλοντος για όλους.

Αν το κάνουμε πολλοί… η κατάσταση μπορεί να βελτιωθεί αν όλοι μας κάνουμε μικρά, αλλά ουσιαστικά βήματα. Το κάπνισμα δεν είναι απλά μια προσωπική επιλογή. Είναι μια συνήθεια που επηρεάζει την υγεία μας αλλά και την υγεία και την ποιότητα ζωής των γύρω μας. Ως μη καπνιστές, έχουμε το δικαίωμα να ζούμε και να κινούμαστε σε χώρους χωρίς καπνό. Ας διεκδικήσουμε αυτό το δικαίωμα με σεβασμό και επιμονή.

Ας το κάνουμε πολλοί…

*Ο Άγγελος Ροδαφηνός είναι Καθηγητής Ψυχολογίας