Κατάσταση πολιορκίας

Λέξεις: Στρατής Βογιατζής

Η Ελλάδα πλέον έχει επίσημα τεθεί με την ενεργοποίηση του άρθρου 15 σε κατάσταση πολιορκίας, σε μια κατάσταση εξαίρεσης όπου το κράτος δικαίου αναστέλλεται από το φόβο επιδρομής των “Άλλων”.

Οι Άλλοι βέβαια δεν αγοράζουν υπηκοότητες μέσω της Γκόλντεν βίζας ούτε επιδιώκουν βραχυχρόνια κατοίκηση ξεσπιτώνοντας ολάκερα νοικοκυριά.

Οι Άλλοι είναι πρόσφυγες, “οι κατατρεγμένοι της γης” που ξεσπιτώνονται για μια καλύτερη μοίρα. Η Ελλάδα με αυτήν την τροπολογία τίθεται εκτός ανθρωπιστικού προσανατολισμού να ρέπει πλέον προς μια φασίζουσα τροχιά, που διασχίζοντας τους πιο σκοτεινούς μεσημβρίνους,, μοιραία θα καταλήξει στην άβυσσο.

Η ετερότητα παύει να αποτελεί μια ζωογόνο δύναμη τροφοδότησης του υποκειμένου και γίνεται μια εχθρική εισβολή που πρέπει να αποκρουστεί. Η διολίσθηση έτσι του ανθρώπινου πρότυπου σε μια ρατσιστική, αγελαία, φοβική εκδοχή είναι γεγονός.

Το αυγό του φιδιού έπαψε να επωάζεται, διεκδικεί χώρο, πολλαπλασιάζεται δηλητηριάζοντας στο πέρασμα του ψυχές και συνείδησης.

Ο Χίτλερ όταν ανέλαβε την εξουσία έθετε το γερμανικό κράτος σε κατάσταση εξαίρεσης που διήρκεσε μέχρι το τέλος του Γ’ Ράιχ. Η κατάσταση εξαίρεσης σημαίνει αναστολή του προϋπάρχοντος συνταγματικού δίκαιου, κατάλυση των δημοκρατικών θεσμών και η επιβολή ενός νέου “δικαίου” που ικανοποιεί τις έκνομες ενέργειες των κυβερνώντων. Οι συνταγματικές δημοκρατίες στην κατάσταση εξαίρεσης μετατρέπονται σε συνταγματικές δικτατορίες. Αν χαρακτηριστικό της κατάστασης εξαίρεσης είναι η αναστολή – μερική ή ολική- του δικαιικού συστήματος πως γίνεται μια τέτοια αναστολή να περιλαμβάνεται στην έννομη τάξη, αναρωτιέται ο Αγκάμπεν.

Η ίδια η απαγόρευση της ελεύθερης μετακίνησης ανθρώπων —σε αντίθεση με τη σχεδόν ανεμπόδιστη ροή εμπορευμάτων και κεφαλαίων— παράγει μια κατάσταση μόνιμης εξαίρεσης όπου ο πρόσφυγας ζει σε ένα καθεστώς αορατότητας υπό τη διαρκή απειλή της σύλληψης, της κράτησης ή της απέλασης . Αυτός είναι ο νέος Οιδίποδας: εξόριστος χωρίς έγκλημα, ένοχος χωρίς δίκη.

Δεν τιμωρείται επειδή παρανόμησε, αλλά επειδή υπάρχει — ως φορέας μιας απειλής που δεν χρειάζεται απόδειξη, μιας ενοχής που δεν χρειάζεται τεκμήριο. Εκείνοι που δεν μιλάνε τη γλώσσα μας, γράφει η Άρεντ δεν μοιράζονται τη θρησκεία μας, ανήκουν στη λάθος τάξη, έχουν λάθος φύλο, χρώμα ή σεξουαλικότητα μένουν πάντα έξω από την «ανθρωπότητα», όπως ορίζεται στην κάθε εποχή.

Περίκλειστοι, μεταιχμιακοί χώροι με υψηλά τείχη και μη προσβάσιμοι οριοθετούνται μακριά από τα βλέμματα της ευνονούμενης κοινωνίας ώστε να αποφεύγεται ο συχρωτισμός και η συμπαράθεση.

Η γκετοποίηση απενοχοποιεί τη συνείδηση και δημιουργεί μια οπτική ευταξία απαραίτητη σε μια κοινωνία που βαυκαλίζεται αποκλειστικά με την εικόνα του ίδιου. Όταν η βία συμβολικοποείται, συναντά τους καταλλήλους ψυχικούς υποδοχείς και μέσα από ξενιστές εξαπλώνεται ραγδαια, ριζώνοντας στο συλλογικό υποσυνείδητο των τρομαγμένων υποκειμένων.

Η μετουσίωση της ετερότητας σε νούμερο είναι εχθρό διασφαλίζει την ασφάλεια του υποκειμένου. Η συμβολοποίηση μιας ετερότητας εχθρικής προς τον Εαυτό εγείρει θρησκευτικά ορμέμφυτα: απάντες ζητούν την θυσία του αποδοπιομπαίο τράγου, μετέχοντας σε μια τελουργική υστερία που προσδοκά τη λύτρωση. Η βία γράφει ο Ρενέ Ζιράρ είναι η μυστική ψυχή του ιερού.

Οφείλουμε ηθικά, πολιτικά, ανθρωπιστικά να μην επιτρέψουμε οι ζωές μας να είναι σε κατάσταση πολιορκίας, εσώκλειστες μέσα σε υψωμένα τείχη, να κακοφορμίζουν από τη συγχρώτηση με το ίδιο αλλά να διεκδικούμε συναντήσεις με το έτερο, ως τη μονή συνθήκη γονιμοποίησης του εαυτού.

*Ο Στρατής Βογιατζής είναι φωτογράφος