Κλιματική κρίση και φυσικές καταστροφές: Εκ προμελέτης το έγκλημα

Λέξεις: Γιάννης Μυλόπουλος

Η κλιματική κρίση δείχνει τα δόντια της. Οι ισχυροί καύσωνες το καλοκαίρι προκαλούν πυρκαγιές σε δάση στα οποία δεν έχουν γίνει έργα αντιπυρικής προστασίας. Σε δάση που δεν έχουν, δηλαδή, καθαριστεί εγκαίρως και στα οποία δεν έχουν εκτελεστεί κατάλληλοι δασικοί δρόμοι και αντιπυρικές ζώνες από την άνοιξη ακόμη. Από εξειδικευμένες δασικές υπηρεσίες, εννοείται, που γνωρίζουν τα δάση σπιθαμή προς σπιθαμή και όχι από άσχετους…

Αν έρθει το καλοκαίρι, όπως συνέβη φέτος, χωρίς να έχουν γίνει έργα πρόληψης και αντιπυρικής προστασίας την άνοιξη, τότε η καύσιμη ύλη που έχει συγκεντρωθεί είναι βέβαιο ότι θα προκαλέσει αναφλέξεις. Είτε λόγω εμπρησμού, είτε και λόγω αυταναφλέξεων εξ αιτίας της ζέστης.

Γι’ αυτό και δεν έχει νόημα το καλοκαίρι να κυνηγάμε φαντάσματα εμπρηστών, αν δεν έχουμε φροντίσει από την άνοιξη να εκτελέσουμε αντιπυρικά έργα πρόληψης των δασικών πυρκαγιών και μετριασμού των καταστροφικών συνεπειών τους.

Στη δική μας περίπτωση τα όποια έργα αντιπυρικής προστασίας ξεκίνησαν πολύ αργά, στα τέλη Ιουλίου. Οι δασικές υπηρεσίες απονευρώθηκαν και έμειναν χωρίς στελεχιακό δυναμικό και χωρίς αρμοδιότητες.

Και κατόπιν εορτής, η κυβέρνηση έψαχνε τους… μετανάστες που δήθεν έβαλαν τις φωτιές στα δάση.

Οι ασυνήθιστης έντασης καταιγίδες από την άλλη, που ενώ κάποτε επανέρχονταν κάθε 1.000 ή κάθε 500 χρόνια, στο πλαίσιο της κλιματικής κρίσης εμφανίζονται πολύ συχνότερα. Δεύτερη φορά στα τελευταία 3 χρόνια στην περίπτωση της Μαγνησίας, με την προηγούμενη να ήταν το 2020 με την κακοκαιρία «Ιανός».

Αυτό είναι άλλωστε η κλιματική κρίση. Πιο συχνή εμφάνιση ακραίων φαινομένων που κάποτε επανεμφανίζονταν πολύ αραιά και πολύ σπάνια.

Οι ισχυρής έντασης καταιγίδες προκαλούν φονικές πλημμύρες το φθινόπωρο σε λεκάνες απορροής που δεν έχουν εγκαίρως θωρακιστεί με αντιπλημμυρικά έργα, τα οποία εκτελούνται στο σύνολο της λεκάνης απορροής, ξεκινώντας από τις ορεινές περιοχές. Εκεί που πέφτουν τα μεγάλα ύψη βροχής και συγκεντρώνονται οι μεγάλοι όγκοι του νερού.

Αν στα ορεινά συγκεντρωθούν μεγάλες πλημμυρικές απορροές γιατί το έδαφος έχει διαβρωθεί, η φυτοκάλυψη έχει εξαφανιστεί και δεν έχουν εκτελεστεί έργα ανάσχεσης της απορροής κι ακόμη αν δεν έχει προβλεφθεί χαμηλότερα η έγκαιρη εκτόνωση των πλημμυρικών κυμάτων, ούτε η διόδευσή τους με διάνοιξη και εμβάθυνση των ρεμάτων, των χειμάρρων και των ποταμών που κατεβάζουν το νερό, τότε όσα φρεάτια και αν καθαρίσουν μέσα στις πόλεις, οι πλημμυρικές καταστροφές θα είναι αναπότρεπτες.

Ιδίως σε περιπτώσεις πόλεων και οικισμών που τσιμέντωσαν ρέματα και μπάζωσαν χειμάρρους, όπως σε πλείστες όσες περιπτώσεις στην Ελλάδα.

Η αντιμετώπιση των ακραίων φαινομένων που φέρνει η κλιματική κρίση και ο μετριασμός των φυσικών καταστροφών που προκαλεί απαιτεί έγκαιρη πρόληψη. Αυτή η διαδικασία της πρόληψης των φυσικών κινδύνων ονομάζεται προσαρμογή στις συνθήκες της κλιματικής αλλαγής.

Στην κλιματική κρίση δηλαδή ισχύει το «κάλλιο γαϊδουρόδενε, παρά γαϊδουρογύρευε».

Στη δική μας περίπτωση, όπως εκ του αποτελέσματος προκύπτει, η κυβέρνηση λειτούργησε σαν τις Μωρές Παρθένους. Δεν πρόβλεψε, δεν προνόησε και δεν εκτέλεσε έργα προσαρμογής στις συνθήκες της κλιματικής κρίσης, έργα πρόληψης δηλαδή των φυσικών καταστροφών.

Ούτε το καλοκαίρι, ούτε τον χειμώνα.

Με αποτέλεσμα τις φονικές πυρκαγιές του καλοκαιριού και τις καταστροφικές πλημμύρες του φθινοπώρου.

Τι έκαναν, αλήθεια, οι αρχές για να θωρακίσουν τη Θεσσαλία, μετά την καταστροφική εμπειρία του Ιανού το 2020; Ποια έργα αντιπλημμυρικής θωράκισης σχεδίασαν και εκτέλεσαν;

Εκ του καταστροφικού αποτελέσματος σήμερα συμπεραίνεται ότι δεν έκαναν τίποτε.

Απόδειξη της ανυπαρξίας πολιτικής προσαρμογής στις συνθήκες της κλιματικής κρίσης είναι ότι από τα 30 και περισσότερα δις ευρώ του Ταμείου Ανάκαμψης, μόλις 187,5 εκατομμύρια ευρώ διατέθηκαν για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης. Ούτε το 0,5% δηλαδή από τον συνολικό προϋπολογισμό για την Ελλάδα. Με τη μερίδα του λέοντος να πηγαίνει στον ιδιωτικό τομέα και στις επιχειρήσεις.

Αλλά δεν είναι αυτό το χειρότερο. Το χειρότερο είναι ότι από αυτό το 0,5% των κονδυλίων του Ταμείου Ανάκαμψης, είχαν απορροφηθεί μέχρι το καλοκαίρι μόλις 950.000 ευρώ. Το 0,5% δηλαδή, του 0,5% του συνολικού προϋπολογισμού.

Η κυβέρνηση όπως έστρωσε έτσι κοιμάται. Δεν προνόησε να αντιμετωπίσει την κλιματική κρίση και τώρα τις συνέπειες τις υφίστανται οι Έλληνες στον Έβρο, στη Ρόδο, στην Αττική, στη Μαγνησία και στην Καρδίτσα.

Η κυβέρνηση αρνείται να προσαρμοστεί στις συνθήκες της κλιματικής κρίσης, γιατί αυτό απαιτεί δημόσιες πολιτικές.

Και οι νεοφιλελεύθεροι μισούν και το δημόσιο και τις πολιτικές του.

Είναι χαρακτηριστικό ότι η λύση που ο πρωθυπουργός έδωσε στις καταστροφικές πυρκαγιές, είναι η ιδιωτικοποίηση των δασών που έχουν καεί. Πιστεύοντας απολύτως λανθασμένα ότι οι ιδιώτες δεν θα προσπαθήσουν να εκμεταλλευτούν τα δάση για ίδιο κέρδος, κτίζοντας σε αυτά, αλλά θα τα αποκαταστήσουν και θα τα προστατέψουν.

Κι ας μη χαίρεται ο Περιφερειάρχης Κεντρικής Μακεδονίας, γιατί ακριβώς τα ίδια συμπτώματα που συμβαίνουν σε όλη τη χώρα, συμβαίνουν και στη δική μας Περιφέρεια. Αφού ο ίδιος ευθυγραμμίζεται με την κυβέρνηση σε όλα και ακολουθεί κατά γράμμα τις νεοφιλελεύθερες συνταγές της.

Η Κεντρική Μακεδονία δεν έχει καταστροφές, γιατί δεν χτυπήθηκε ακόμη από ακραία φαινόμενα.

Ο καθαρισμός των φρεατίων για τον οποίο επαίρεται ο κ. Τζιτζικώστας δεν θα μας σώσει από τις καταστροφικές πλημμύρες όταν στην περιφέρεια, μετά από 10 χρόνια διοίκησής του, δεν υπάρχει ολοκληρωμένη αντιπλημμυρική θωράκιση από τα ψηλά προς τα χαμηλά.

Πότε έγινε στα 10 χρόνια διοίκησης της Περιφέρειας Κ. Μακεδονίας από τον κ. Τζιτζικώστα ολοκληρωμένη μελέτη αντιπλημμυρικής θωράκισης και προστασίας των λεκανών απορροής της Περιφέρειας έναντι ακραίων φαινομένων;

Πότε έγιναν έργα ορεινής υδροοικονομίας για την έγκαιρη ανάσχεση πλημμυρικών φαινομένων;

Πότε έγινε για τελευταία φορά μελέτη διόδευσης πλημμύρας και έργα διάνοιξης και εκβάθυνσης κοίτης ποταμών και χειμάρρων στην Κεντρική Μακεδονία;

Είναι σαφές ότι το έγκλημα δεν είναι εξ αμελείας αλλά εκ προμελέτης.

Τα εκατομμύρια καμένα στρέμματα του καλοκαιριού και οι εκτεταμένες καταστροφικές πλημμύρες του Σεπτέμβρη οφείλονται στην απουσία δημόσιων πολιτικών έγκαιρης πρόληψης των φυσικών καταστροφών.

*Ο Γ. Μυλόπουλος είναι Καθηγητής Πολυτεχνικής Σχολής, πρώην Πρύτανης ΑΠΘ και Υποψήφιος Περιφερειάρχης Κ. Μακεδονίας