Λεφτά υπάρχουν για εξοπλισμούς

Λέξεις: Πολυμέρης Βόγλης

O Μακρόν σε μια προσπάθεια να επιχειρηματολογήσει για την κολοσσιαία αύξηση των στρατιωτικών δαπανών στην ΕΕ είπε πρόσφατα ότι η Ρωσία συνιστά «υπαρξιακή απειλή για την Ευρώπη». Τι σημαίνει αυτή η δήλωση; Φοβάται ότι οι Ρώσοι θα βομβαρδίσουν το Παρίσι; Μάλλον όχι.

Η αποτυχία των οικονομικών κυρώσεων της ΕΕ να κάμψουν την ρωσική οικονομία, η αρνητική τροπή του πολέμου στην Ουκρανία και η νέα εξωτερική πολιτική Τραμπ που έχει παραγκωνίσει την Ευρώπη έχει δημιουργήσει πανικό στις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις που παίζουν το τελευταίο χαρτί: η Ρωσία απειλεί την Ευρώπη. Η δικαιολογημένη αντίδραση απέναντι στη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία έχει εξελιχθεί σε ρωσοφοβία, μια παλαιά και εδραιωμένη ήδη από τον 19ο αιώνα στάση των δυτικοευρωπαίων απέναντι στη Ρωσία, η οποία γνώρισε μια «δεύτερη ζωή» μετά το 1989 και την ένταξη των πρώην κομμουνιστικών χωρών στην ΕΕ. Το σχήμα της «υπαρξιακής απειλής για την Ευρώπη» βασίζεται στην ιδέα ότι η Ρωσία δεν είναι (και) μέρος της Ευρώπης αλλά κάτι άλλο, εχθρικό. Δεν πρέπει να μας προξενεί εντύπωση.

Διαχρονικά η έννοια της Ευρώπης συγκροτήθηκε σε σχέση με κάτι διαφορετικό που ήταν ξένο και απειλητικό: η Ανατολή, το Ισλάμ, η Ασία, η Ρωσία κλπ.

Για να αντιμετωπίσει την «απειλή» η ΕΕ ετοιμάζεται να δαπανήσει 800 δισεκατομμύρια ευρώ για στρατιωτικούς εξοπλισμούς. Αν το δει κανείς από μια άλλη σκοπιά, στην ουσία υποκύπτει στον εκβιασμό του Τραμπ ο οποίος επανειλημμένα έχει ζητήσει από τις ευρωπαϊκές χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ να αυξήσουν τις στρατιωτικές δαπάνες τους.

Όσο οι ευρωπαϊκές χώρες παραμένουν μέλη του ΝΑΤΟ, η Ευρώπη δεν πρόκειται να αυτονομηθεί από την αμερικανική ηγεμονία. Τα 800 δισεκατομμύρια από κάπου θα πρέπει να βρεθούν. Το είπε με πολύ ευθύ και κυνικό τρόπο ο ΓΓ του ΝΑΤΟ Μαρκ Ρούτε τον προηγούμενο Δεκέμβριο: «οι ευρωπαϊκές χώρες δαπανούν εύκολα έως και το ένα τέταρτο του εθνικού τους εισοδήματος για συντάξεις, υγεία και συστήματα κοινωνικής ασφάλισης.

Εμείς χρειαζόμαστε ένα μικρό μέρος αυτών των χρημάτων για να κάνουμε την άμυνά μας πολύ ισχυρότερη και να διατηρήσουμε τον τρόπο ζωής μας». Ο «τρόπος ζωής» της μεγάλης πλειονότητας των Ευρωπαίων πολιτών δεν πρόκειται να «διατηρηθεί» αλλά να υποβαθμιστεί ακόμα πιο πολύ από την περαιτέρω αποδυνάμωση του κοινωνικού κράτους. Και πλέον, έχουμε δει πολύ καθαρά ότι η διάλυση της κοινωνικής συνοχής και οι κοινωνικές ανισότητες ενισχύουν την άκρα Δεξιά.

Ο πρωθυπουργός δηλώνει περήφανα ότι η Ελλάδα ως μέλος του ΝΑΤΟ όχι μόνο τηρεί το όριο του 2% του ΑΕΠ για τις στρατιωτικές δαπάνες αλλά το υπερβαίνει κιόλας φτάνοντας το 3%. Η Ελλάδα έχει ως ποσοστό του ΑΕΠ τις υψηλότερες στρατιωτικές δαπάνες στην ΕΕ και πρόκειται να δαπανήσει άλλα 28 δισεκατομμύρια τα επόμενα χρόνια, περίπου 2 με 2,5 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως.

Όπως φαίνεται «λεφτά υπάρχουν», και μάλιστα πάρα πολλά, όταν πρόκειται για εξοπλισμούς, ενώ όποιος διαφωνεί με τις τεράστιες στρατιωτικές δαπάνες αντιμετωπίζεται ως «μειοδότης» ή «εθνική εξαίρεση». Κι, όμως, προφανώς κάτι είναι λάθος με τις προτεραιότητες που θέτει η κυβέρνηση.

Δεν μπορεί να δαπανώνται δισεκατομμύρια για τα πιο εξελιγμένα οπλικά συστήματα και τον αντιπυραυλικό «θόλο» και να ζούμε σε μια χώρα με διαλυμένες υποδομές και υπηρεσίες, όπου ο σιδηρόδρομος (2 χρόνια μετά τα Τέμπη) ακόμα δεν είναι ασφαλής.

Όλα κινούνται στη λάθος κατεύθυνση. Αντί η ΕΕ να γίνει πρωταγωνιστής στις διαπραγματεύσεις για την ειρήνη στην Ουκρανία και να επιδιώξει να αποκτήσει μακροπρόθεσμα μια σχέση συνεργασίας με τη Ρωσία, επενδύει στον στρατιωτικό ανταγωνισμό με τη Ρωσία αδιαφορώντας για το κοινωνικό κόστος.

Αντί η ελληνική κυβέρνηση να επουλώσει τις πληγές που έχει προκαλέσει στην κοινωνία η νεοφιλελεύθερη πολιτική της, επενδύει στη «διπλωματία των εξοπλισμών».

*Ο Πολυμέρης Βόγλης είναι καθηγητής κοινωνικής ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας