Λίγα λόγια ακόμα για μια τελετή που προκάλεσε πολλά λόγια

Λέξεις: Χάρης Χεϊζάνογλου

Η κριτική δεν έχει πάντα ως προϋπόθεση τη σύγκριση και στη συγκεκριμένη περίπτωση δεν χρειάζεται κιόλας. Το 2004 ήταν μια άλλη εποχή σε μια άλλη χώρα, η οποία μάλιστα από το 2004 έχει αλλάξει πολύ και δεν είμαι καθόλου σίγουρος ότι κουβαλά ακόμα εκείνη την εκδοχή της ελληνικότητας που είδαμε τότε, αν την κουβαλούσε καν τότε. Σε κάθε περίπτωση, μη συγκρίνουμε λαούς και πολιτισμούς με βάση το τί είδαμε σε μια τελετή έναρξης, που σχεδίασαν και υλοποίησαν συγκεκριμένοι άνθρωποι.

Σκηνοθετικά, αυτό που είδα εγώ χθες ήταν βασικά ένα μίγμα από ζωντανά πλάνα σε σημεία μιας πόλης στα οποία συνήθως συνέβαινε κάτι όχι πολύ ενδιαφέρον, και μονταρισμένων βίντεο στα οποία το περιεχόμενο είχε συχνά κάποιο ενδιαφέρον, αλλά ήταν απλά βίντεο.

Εδώ να πω ότι αυτό που διαβάζω και θεωρείται πρωτότυπη ιδέα, το ότι “βγήκε” η τελετή από το στάδιο στην πόλη, δεν έχει τίποτα πρωτότυπο γιατί το ίδιο ακριβώς έγινε στο Παγκόσμιο Κύπελλο του ’98, πάλι στο Παρίσι, όπου τότε πραγματικά υπήρξε μια περιήγηση στην πόλη και μια ανάμιξη με τον κόσμο. Μάλιστα αυτό το τελευταίο δεν το είδα σε καμία περίπτωση χθες, όπου τα πλάνα είχαν μάξιμουμ δέκα με δεκαπέντε άτομα να συμμετέχουν, και το κοινό ήταν πάντα κάπου μακριά. Θέλω να πω δηλαδή ότι η πρόθεση που κάποιοι φίλοι επικαλούνται, δεν φαίνεται να υπήρξε, κι αν υπήρξε δεν δούλεψε.

Η τελετή ήταν κατά διαστήματα ο ορισμός του κιτς, αλλά το κιτς δεν είναι απαραίτητα κακό. Θα μπορούσε να είναι και καλό αν έπειθε ότι υπηρετούσε μια αφήγηση με μια δομή και περισσότερη συνοχή. Να το πω κι αλλιώς, όλα μπορούν να δουλέψουν καλά αν ξέρεις να τα κάνεις να δουλέψουν καλά. Σε μια τελετή που έμοιαζε να μην έχει συνοχή και να μην έχει προετοιμαστεί καλά, οι κιτς επιλογές απλά φάνηκαν πρόχειρες.

💙💛🖤💚❤️

The Olympic rings on the Eiffel Tower!#Paris2024 #OpeningCeremony pic.twitter.com/XNoJYAM2NF

— The Olympic Games (@Olympics) July 26, 2024

Δεδομένα, υπήρχαν και στιγμές με ενδιαφέρον, αλλά αφενός δεν είναι αυτές που διαμόρφωσαν την τελική γεύση (τουλάχιστον όχι σε εμένα), και αφετέρου το πρόβλημα είναι ακριβώς αυτό, ότι επρόκειτο για στιγμές σε ένα γεγονός που ήταν μια παράθεση στιγμών, χωρίς κάποια ευδιάκριτη σύνδεση μεταξύ τους.

🤩 Quelle image#Paris2024 #ceremoniedouverture #openingceremony #Olympics pic.twitter.com/1Xbok5BXMx

— L’ÉQUIPE (@lequipe) July 26, 2024

Ωραίο πράγμα η συμπερίληψη και αναγκαίο, αλλά νομίζω ότι πρέπει κανείς μάλλον να ξανασκεφτεί αν αυτό που είδαμε χθες ήταν πράγματι συμπερίληψη, ή η θέση για το πώς θεωρεί κανείς τη συμπερίληψη. Η συμπερίληψη υπάρχει όταν σε μια κοινωνία πολλές ανεξάρτητες και ελεύθερες ταυτότητες συνυπάρχουν, συνδέονται, διαχέονται και υπάρχει μια δόση από όλα. Όταν κανείς επιλέγει συγκεκριμένες ταυτότητες και όχι όλες, τις βγάζει από το κοινωνικό πλαίσιο και της παρουσιάζει αυτόνομα, και μάλιστα με τρόπο που επιχειρεί να είναι μεγεθυμένος, γκλάμουρους και θεαματικός, μέσα στο πανάκριβο Παρίσι και πλάι στη Louis Vuitton, αυτό δεν δουλεύει καλά. Μπορεί δηλαδή να έχει τις καλύτερες προθέσεις, αλλά δεν είμαι εντελώς σίγουρος ότι δίνει σε όλους εικόνα συμπεριληπτικότητας, τουλάχιστον όχι σε όλους αυτούς που αισθάνονται ότι μπορεί και να μην συμπεριλαμβάνονται στην Γαλλική κοινωνία, στην Δυτική κοινωνία, στον κόσμο κλπ.

Καλός ο χαβαλές με τη θρησκεία, αλλά νομίζω έχει παλιώσει κάπως. Ειδικά όταν συνοδεύεται από την ιδέα ότι το μήνυμα πρέπει να επενδύσει στην πρόκληση, έχει παλιώσει αρκετά. Δεν το λέω γιατί με ενοχλεί η πρόκληση, αλλά γιατί δεν το βρήκα ούτε ενδιαφέρον ούτε και αρκετά προκλητικό ώστε να δικαιώσει την ιδέα.

The interpretation of the Greek God Dionysus makes us aware of the absurdity of violence between human beings. #Paris2024 #OpeningCeremony pic.twitter.com/FBlQNNUmvV

— The Olympic Games (@Olympics) July 26, 2024

Ωραία η στιγμή με το άλογο στο ποτάμι και αν τα κοστούμια τύπου Assassin’s Creed ήταν πιο καλοφτιαγμένα μπορεί να είχε περισσότερη πλάκα. Η σκέψη εκείνο το κομμάτι της τελετής να έχει ως background τον πύργο του Άιφελ ίσως ήταν το μοναδικό πράγμα που υπηρέτησε καλά την ιδέα να βγει η τελετή από το στάδιο και να γίνει στην πόλη. Ωστόσο και εκεί ακόμα έγιναν λιγότερα από αυτά που θα περίμενα, και με εξαίρεση την Celine Dion μου φάνηκε κάπως λίγο. Μου άρεσε το αερόστατο.

Let the games begin!🏅Sending love and luck to all competitors. – Celine xx… #paris2024 #openingceremony pic.twitter.com/84aJP9AGjw

— Celine Dion (@celinedion) July 26, 2024

Αυτά τα ωραία για την Ειρήνη, τα imagine all the people κλπ είναι συγκινητικά όταν τα βλέπεις χωρίς να ξέρεις τί γίνεται στον πλανήτη. Όταν ξέρεις ότι στους Ολυμπιακούς δεν συμμετέχει η Ρωσία (και σωστά) αλλά συμμετέχει το Ισραήλ, και μάλιστα χωρίς να έχει αποφασιστεί έστω επίσημα Ολυμπιακή εκεχειρία στη Γάζα, όλα αυτά φαίνονται φαιδρά.

Συνολικά, το βρήκα πάρα πολύ κατώτερο από αυτό που περίμενα από μια χώρα με τόσο μεγάλη ιστορία και παραγωγή, τέχνης, επιστήμης, πολιτισμού και σκέψης, που είναι ιστορικά ο πνευματικός πυλώνας της Ευρώπης.

(ΥΓ: Οι άνθρωποι έχουν δικαίωμα να βλέπουν πράγματα και να μην τους αρέσουν, και να μην χρειάζεται να απολογηθούν γι’αυτό)

*Ο Χάρης Χεϊζάνογλου είναι αρχιτέκτονας.