Νέα Υόρκη – Οικόπεδα με θέα!!!

Πόσες φορές έτυχε να περάσετε από οικόπεδα στο κέντρο ή την περιφέρεια της πόλης και να σταθείτε μπροστά τους ενώ στέκουν άδεια και αναξιοποίητα. Οικόπεδα, στις περισσότερες περιπτώσεις, αμφισβητούμενου ιδιοκτησιακού καθεστώτος ή ακόμα και δημοτικά, που όμως για χρόνια κανένας δήμος δεν μπήκε στη διαδικασία να τα αξιοποιήσει. Είτε γιατί δεν είναι αρκετά μεγάλα ώστε να μπορούν να χτιστούν είτε γιατί δεν υπάρχουν πόροι ώστε να μετατραπούν σε κάτι πραγματικά χρήσιμο. Και πώς θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν ως ανάσες ζωής στην πόλη που ασφυκτιά; Το παράδειγμα των δημοσίων κήπων στη Νέα Υόρκη είναι η απάντηση.

Το East Village ήταν μέχρι πριν δέκα χρόνια μια από τις πιο υποβαθμισμένες γειτονιές της πόλης. «Όταν ήρθα εδώ μετά το Βιετνάμ, η γειτονιά έμοιαζε με το πιο επικίνδυνο μέρος της πόλης. Κάθε βράδυ δεκάδες φόνοι, ληστείες, πυρπολήσεις κτιρίων ήταν το καθημερινό σκηνικό. Νοικιάζαμε σπίτι με 25 δολάρια, στην αρχή, ενώ στα 80ς έφτασε το νοίκι τα 175 δολάρια. Εδώ ερχόταν μόνο οι απελπισμένοι να ζήσουν» λέει ο Felix, Πορτορικάνος στην καταγωγή, που ήρθε στη γειτονιά στα τέλη των 70ς.

Σήμερα ηγείται ενός κινήματος που διαχειρίζεται περισσότερους από εκατό community gardens ενώ παράλληλα κάνει μαθήματα σε τοξικομανείς που προσπαθούν να αποτοξινωθούν, όντας και ο ίδιος ένας πρώην. H ιδέα των κήπων ήρθε στα τέλη του ογδόντα, όταν σε τούτη τη γειτονιά του Ανατολικού Μανχάταν ο δήμος κατάλαβε, μετά από πιέσεις των Πορτορικάνων που ζούσαν εκεί, πως δεν είχε να χάσει απολύτως τίποτε αν παραχωρήσει τα δικαιώματα χρήσης στους κατοίκους για μια σειρά οικοπέδων που ρήμαζαν εγκαταλελειμμένα. Έτσι γεννήθηκαν οι πρώτοι κήποι. Συρματοπλέγματα μπήκαν παντού, πόρτες και κλειδιά μοιράστηκαν οι κάτοικοι που ανέλαβαν τη διαχείριση και τη συντήρηση τους.

Ο Έντουαρντ, Πορτορικάνος και αυτός, μας υποδέχτηκε με χώματα στα χέρια. Είναι η μέρα που κάνει τη βάρδια του στον κήπο. Στην πόρτα, όπως και σε όλες τις πόρτες των 400 κήπων σε όλη την πόλη υπάρχει το σήμα green thumb. Είναι ένας οργανισμός στον οποίον έχουν ενταχθεί οι κήποι. Στον κήπο που συναντήσαμε τον Έντι, παλιό ναρκομανή και νυν φανατικό φίλο της φυσικής ζωής, υπήρχαν κουνέλια, γάτες, χελώνες και πουλιά. Και φυσικά βλάστηση. Λαχανικά σε μερικά τετραγωνικά, καθώς η δυνατότητα οριοθέτησης ενός χώρου εντός των κήπων είναι δυνατή για τους κατοίκους που θέλουν να καλλιεργήσουν τη δική τους μικρή έκταση. «Εδώ κάνουμε τα πάντα. Γενέθλια, πάρτι, μπάρμπεκιου, συναντήσεις με φίλους. Έχουμε αναλάβει ο καθένας να κρατά τον κήπο ανοιχτό δυο περίπου ώρες τη βδομάδα. Πληρώνουμε μια συνδρομή 70 περίπου δολάρια το χρόνο και έχουμε υποχρέωση μιας τετράωρης εργασίας το μήνα ο καθένας, για τη συντήρηση του κήπου».

Καθώς περνάμε από τον έναν κήπο στον άλλο οι εκπλήξεις είναι διαρκείς. Οι κήποι μοιάζουν αληθινές οάσεις που διαδέχονται η μια την άλλη. Η βλάστηση μετά από μια και πλέον δεκαετία εναλλακτικής χρήσης έχει πια οργιάσει και οι χρήσεις τους μοιάζουν εξαιρετικά ενδιαφέρουσες. Οι μεγάλοι κοινόχρηστοι κήποι οργανώνουν κάθε μήνα μικρά φεστιβάλ εμπνευσμένα από την κάθε διαφορετική εποχή του χρόνου. Οι περισσότεροι έχουν δικά τους site στο internet, κυκλοφορούν φυλλάδια στη γειτονιά και προσελκύουν πια κόσμο όχι μόνο από το νότιο Μανχάταν.

Η ζωή στους κοινόχρηστους κήπους, μαζί με τη μόδα που έκανε τη γειτονιά το επόμενο Ελ Ντοράντο της πόλης που διαρκώς ανακαλύπτει νέους προορισμούς, μοιάζει να είναι ένα γενναίο δέλεαρ για να μετακομίσει κάνεις εκεί κάτω. Το πείραμα της αξιοποίησης αυτών των νεκρών ουσιαστικά οικοπέδων με ένα παραγωγικό τρόπο, την ευθύνη του οποίου έχουν πια μόνον οι περίοικοι είναι ένα κερδισμένο στοίχημα. Σε μερικούς κήπους ένα μεγάλο μέρος του χώρου είναι αφιερωμένος στα παιδιά. Η επαφή με το χώμα, με δραστηριότητες ασύμβατες φαινομενικά με τα παιδιά της πόλης, είναι ιδανική για έναν άλλο τρόπο ζωής στην καρδιά του άστεως. Το εντυπωσιακό στοιχείο στη διαχείριση των κήπων είναι πως οι άνθρωποι που ασχολούνται μ’ αυτούς διαρκώς ανανεώνονται. Κάθε τόσο νεώτεροι άνθρωποι προστίθενται πλάι στους μεγαλύτερους και φέρνουν ένα νέο αέρα και ιδέες για την επιβίωση του πειράματος. Η εικόνα της τάξης και της καθαριότητας που τους χαρακτηρίζει, αλλά κυρίως η ηρεμία μιας ώρας εντός τους, στις παρυφές της πολύβοης μητρόπολης, είναι λόγος για να ζηλέψουμε.

Η τελευταία εξέλιξη μετά τη Νέα Υόρκη και το Λονδίνο σε σχέση με τους κοινόχρηστους κήπους έρχεται από το Μπουένος Άιρες. Εκεί εμφανίστηκαν οι “Αρτικούλτορες” που ακολουθούν τα χνάρια των “ανταρτών κηπουρών” και εξορμούν “πάνοπλοι”, με δενδρύλλια και σποροβόμβες -σπόρους καλυμμένους σε λάσπη για να τους πετούν σε άδειους χώρους- με σκοπό να παράσχουν βιολογικά τρόφιμα στους κατοίκους της πόλης. Με ραγδαία εξέλιξη, το κίνημα εξαπλώνεται και σε άλλες πόλεις της χώρας.

Την επόμενη φορά, λοιπόν, που θα συναντήσετε ένα αδέσποτο οικόπεδο στην πόλη, σκεφτείτε μήπως ήρθε η ώρα να το διεκδικήσουμε για το καλό όλων μας.