Ο τρόπος που μιλά ο Τραμπ
Ένα από τα μεγαλύτερα λάθη των τελευταίων 25 ετών ήταν ότι πιστέψαμε πως οι τεχνοκράτες μπορούν να κυβερνήσουν καλύτερα από τους πολιτικούς.
Λέξεις: Παναγιώτης Παπαχατζής
Κάθε λέξη που βγαίνει από το στόμα του Τραμπ είναι ένα μείγμα λαϊκιστικής υπεραπλούστευσης και εθνικιστικής ρητορικής. Μιλάει με απλούς όρους. Δίκαιο και άδικο, καλοί και κακοί.
Αυτό του δίνει κάθε φορά ένα τεράστιο επικοινωνιακό πλεονέκτημα: έχει κερδίσει το πεδίο της “κοινής λογικής”, ντυμένη με απλοϊκά αλλά ισχυρά ψέματα. Ψέματα που ακούγονται σωστά στ’ αυτιά του μέσου πολίτη, γιατί μοιάζουν με αλήθειες που θα ήθελε να πιστέψει.
Απέναντι στις τεχνοκρατικές αναλύσεις των άλλων ο Τραμπ στήνει κάθε φορά ένα επικοινωνιακό έπος: μιλά για «Ημέρα Απελευθέρωσης», για «λεηλατημένη πατρίδα», για «εκδίκηση των ξεχασμένων». Φαντάζει ήρωας χωρίς την κάπα. Γιατί ο κόσμος δεν ακούει οικονομικά επιχειρήματα – ακούει λέξεις όπως δικαιοσύνη, υπερηφάνεια και πατρίδα.
Το πρόβλημα δεν είναι αν τον πιστεύουν οι Αμερικανοί. Τον πιστεύουν. Τον εξέλεξαν πρόσφατα ξανά Πρόεδρο με την ίδια ακριβώς ατζέντα που τώρα εφαρμόζει.
Το πρόβλημα είναι ότι οι ίδιες αφηγήσεις αρχίζουν να πείθουν και κρίσιμες μάζες πολιτών στην Ευρώπη, ακόμα και στην Ελλάδα. Πολίτες που σήμερα λένε:
«Ίσως είχαμε άδικους δασμούς στις ΗΠΑ. Ίσως έχει δίκιο που κάνει τα ίδια τώρα κι εκείνος.»
Γιατί συμβαίνει αυτό; Επειδή κανείς δεν έχει βγει να τους εξηγήσει τα βασικά.
Τι είναι οι δασμοί. Πώς καθορίζονται. Τι σημαίνει εμπορικό ισοζύγιο. Πώς λειτουργεί το παγκόσμιο εμπόριο. Και –το κυριότερο– γιατί ο Τραμπ παίζει στα ζάρια την παγκόσμια οικονομία, με μεγάλο χαμένο τον εργάτη και τον μικρομεσαίο. Αν δεν ειπωθούν αυτά με απλά λόγια, ο πολίτης θα συνεχίσει να βλέπει τον Τραμπ σαν προστάτη των “κανονικών ανθρώπων”. Και τότε δεν θα αργήσει η στιγμή που θα αρχίσει να αναζητά έναν «Τραμπ» και στη δική του χώρα.
Το πιο ανησυχητικό; Στις περισσότερες εθνικές κυβερνήσεις και –δυστυχώς– και στην κορυφή της Ε.Ε., λείπουν σήμερα τα πρόσωπα που μπορούν να το εξηγήσουν καθαρά, με συναίσθημα και με γλώσσα λαϊκή και πατριωτική. Για την ακρίβεια έχουμε εκχωρήσει αυτή την ικανότητα στα άκρα του πολιτικού συστήματος.
Ένα από τα μεγαλύτερα λάθη των τελευταίων 25 ετών ήταν ότι πιστέψαμε πως οι τεχνοκράτες μπορούν να κυβερνήσουν καλύτερα από τους πολιτικούς. Τώρα ήρθε ο λογαριασμός.
*Ο Παναγιώτης Παπαχατζής είναι επικοινωνιολόγος.
