Οι δαγκάνες, μια ιστορία απογοήτευσης
Πριν επτά χρόνια φέραμε στην πόλη έναν κορυφαίο πολεοδόμο. Τότε μας γέμισε ελπίδα. Αυτό το Σαββατοκύριακο ξαναήρθε στην Θεσσαλονίκη. Όσα είδε και διαπίστωσε ξεφούσκωσαν την ελπίδα...
Το Σαββατοκύριακο που πέρασε βρέθηκα μετά από χρόνια με έναν από τους κορυφαίους αρχιτέκτονες και πολεοδόμους του κόσμου. Τον Ντέιβιντ Σιμ. Τον είχαμε καλέσει πριν επτά χρόνια στην Θεσσαλονίκη, ως διευθυντή του εξαιρετικού γραφείου Gell Architects να μας μιλήσει για καλές πρακτικές που εφαρμόζουν σε περισσότερες από εκατό χώρες του κόσμου όπου έχουν κληθεί να βελτιώσουν τη ζωή των ανθρώπων.
Αφού μας περιέγραψε τα θαυμαστά πράγματα που σχεδιάζουν αυτή την εποχή στο Μεξικό, την Κολομβία και το Μπουένος Άιρες ήρθε η συζήτηση και στα δικά μας. Πως τα πάει ο δήμαρχος σας με ρώτησε; Θυμάμαι καλά όσα έλεγε όταν ήρθαμε ότι θα πράξει και θυμάμαι ότι έβγαζε και περίφημο κρασί.
Το κρασί του παραμένει περίφημο του απάντησα, εκείνα που θυμάσαι να έταζε καλύτερα να τα ξεχάσεις. Έμειναν απλά λόγια.
Δυο μέρες αργότερα, λίγο πριν αναχωρήσει για την Κοπεγχάγη που διαμένει και εργάζεται τον ρώτησα ποια ήταν η τελική του εντύπωση από την Θεσσαλονίκη τόσα χρόνια μετά. Συνόψισε την άποψη του σε μια φωτογραφία, αυτή που βλέπετε και δυο λέξεις: Είμαι απογοητευμένος. Με τέτοιο θαλάσσιο μέτωπο γεμάτο αυτοκίνητα και θόρυβο…
Έχοντας την ευκαιρία να μιλήσουμε αρκετά για τα δικά μας αλλά και για όσα αυτοί προσπαθούν να αλλάξουν ως πρακτικές σε όλο τον κόσμο μένω σε μια διαπίστωση. Είναι μεγάλο λάθος μου είπε να βάζεις φαραωνικά σχέδια στο νου σου. Μικρές αλλαγές χρειάζονται. Αυτές φέρνουν τη μεγάλη αλλαγή. Μικρά στοιχήματα που μπορείς να κερδίσεις. Αν πεις ότι αλλάξεις όλη την πόλη είναι σίγουρο ότι θα αποτύχεις. Εμείς μάθαμε δουλεύοντας παντού ότι πας βήμα βήμα. Ξεκινάς από τα αυτοκίνητα, βοηθάς να γίνει ένα μικρό πάρκο που θα διαχειρίζονται οι κάτοικοι, λιγοστεύεις το θόρυβο μιας πόλης. Βήμα, βήμα. Όχι μεγάλα και αδύνατα σχέδια.
Θυμήθηκα μια ομιλία του δημάρχου Γιάννη Μπουτάρη πριν πέντε χρόνια στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο: “Ελάτε να σας μάθουμε να ζείτε” είπε ότι πρέπει να λέμε στους ξένους.
Εκεί νομίζω χάθηκε η μπάλα. Στα μαθήματα ζωής. Το Γενάρη του 2011 σε μια εκδήλωση της parallaxi είχα δίπλα μου καλεσμένο τον δήμαρχο. Ανάμεσα στα υπόλοιπα που είπε τότε, στην αρχή της καριέρας του σαν δήμαρχος ήταν και το απλό, απλούστατο σχέδιο για τις δαγκάνες. Ακούστε το:
Τι πιο εύκολο και τι πιο λογικό. Ένα καλό μέτρο τιμωρίας για τους παράνομα παρκαρισμένους που πνίγουν την πόλη αυτή. Από την παραλία της μέχρι το τελευταίο στενό της. Μου έλεγαν πρόσφατα μια ιστορία για το τέλος αυτών των δαγκάνων. Κάποτε λέει ένας επώνυμος της πόλης που το έβαλαν μια τέτοια δαγκάνα τηλεφώνησε στην υπεύθυνη αντιδήμαρχο για τη δημοτική αστυνομία και απείλησε θεούς και δαίμονες γιατί τόλμησαν να του βάλουν τη δαγκάνα. Ήταν τέτοια η πίεση και ο χαμός του ανθρώπου αυτή που αυτή λένε ήταν η τελευταία δαγκάνα που χρησιμοποιήθηκε. Στην αρχή της δημαρχίας Μπουτάρη.
Έκτοτε πέρασαν χρόνια πολλά. Η πόλη παρέμεινε στάσιμη, τα προβλήματα της χρονίζουν και οι νοοτροπίες παραμένουν. Η μεγάλη ήττα αυτής της δημοτικής αρχής είναι πως δυστυχώς σε αυτή την καθημερινότητα της πόλης δεν κατάφερε να πετύχει αυτές τις μικρές νίκες που θα την άλλαζαν. Ακούσαμε εξαγγελίες φαραωνικές, ακούσαμε υποσχέσεις που θυμόμαστε και μας πνίγει η απογοήτευση, τα χρόνια πέρασαν και η πόλη χειροτερεύει.
Ο Ντέιβιντ Σιμ έφυγε για άλλες χώρες και άλλα μέρη και η τελευταία λέξη που μου έγραψε σε μήνυμα είναι για την Θεσσαλονίκη η λέξη potential. H πόλη σας λέει έχει δυνατότητες. Το ίδιο ακριβώς είχαμε πει και τότε. Μόνο που οι δυνατότητες έμειναν δυνατότητες…
Πάντως αν είχαμε λίγο χρόνο παραπάνω, μια μικρή νίκη από αυτές που μου περιέγραψε, θα του έδειχνα σε αυτή την πόλη. Και αυτή θα ήταν το Πάρκο της Σβώλου. Ένα μεγάλο παράδειγμα πως μια γειτονιά μπορεί να αλλάξει μια νοοτροπία. Ένα πείραμα που απαξιώνουν εσχάτως άνθρωποι που δεν έχουν σηκωθεί στη ζωή τους από τον καναπέ για να παλέψουν για τίποτε.
Ο David Sim των Gehl Architects βρέθηκε πρώτη φορά στην Θεσσαλονίκη τον Απρίλιο του 2011, καλεσμένος της Parallaxi και της δράσης της “Η Θεσσαλονίκη Αλλιώς” για ένα τριήμερο event υπό τον τίτλο “Σχέδιο Πόλεως”. Ο Σκοτσέζος πολεοδόμος και διευθυντής του κορυφαίου γραφείου αστικού σχεδιασμού (urban planning) στον κόσμο συνεργάστηκε με φοιτητές του Α.Π.Θ. στο πλαίσιο του εργαστηρίου “Από το Εικονικό στο Πραγματικό” και συνάντησε το Δήμαρχο Θεσσαλονίκης και άλλους φορείς της πόλης. Το Σάββατο, 9 Απριλίου στην κατάμεστη αίθουσα του νεότευκτου κτιρίου Μ2 του Μεγάρου Μουσικής Θεσσαλονίκης ο David Sim παρουσίασε στο κοινό της πόλης τη φιλοσοφία του γραφείου των Gehl Architects που έχει βρει εφαρμογή σε περισσότερες από 90 πόλεις ανά τον κόσμο, με κορυφαίο το παράδειγμα της Νέας Υόρκης. Δείτε εδώ όσα είπε τότε:
