Οι δέκα +1 εντολές – Θεσσαλονίκη 2020s

Λέξεις- Εικόνα: Χρήστος Λαζάρου

1. Η Θεσσαλονίκη δεν είναι πια η βόρεια πόλη της Ελλάδας. Είναι η νότια πόλη των Βαλκανίων.

Πόσες φορές έχω ακούσει νοτιοελλαδίτες να μιλάνε για το τσουχτερό κρύο του Βαρδάρη. Πόσες φορές έχω ακούσει να λένε ότι εμείς εκεί πάνω είμαστε Βούλγαροι, όχι ότι είναι κακό να είσαι Βούλγαρος. Το θέμα είναι ότι δεν είμαστε Βούλγαροι! Επιτέλους πρέπει οι ιθύνοντες αυτού του τόπου να συνειδητοποιήσουν ότι η Θεσσαλονίκη είναι η πύλη των Βαλκανίων στο Αιγαίο. Είναι η πόρτα προς ζεστά κλίματα, ειδυλλιακές παραλίες, μεσογειακή κουζίνα, συστάδες από πεύκα, ελιές και φοίνικες. Η αγορά που πρέπει να προσπαθήσουμε να σαγηνέψουμε είναι προς τα επάνω. Οι Βαλκάνιοι, βόρειοι λαοί θα μας φέρουν οικονομικά κεφάλαια. Όχι οι νοτιοελλαδίτες. Αυτοί έχουν παραλίες στον τόπο τους. Κι αν θέλουν βορεινό τοπίο πάνε στη χιονισμένη Αράχοβα. Στη Θεσσαλονίκη δε χιονίζει και πολύ συχνά…

2. Η Θεσσαλονίκη δεν μπορεί να αναστήσει το βυζαντινό ή το ρωμαϊκό παρελθόν της. Πρέπει να κοιτάξουμε μπροστά.

Μέχρι και σήμερα κυριαρχούν στην πόλη πρακτικές και ρητορικές που επιμένουν να στέκονται σε ακινησία. Η πώρωση σχετικά με το ένδοξο παρελθόν είναι διάχυτη, Δυστυχώς λίγοι είναι αυτοί/ες που αντιλαμβάνονται πως η Θεσσαλονίκη έχει καταστρέψει την κληρονομιά της. Αυτή τη στιγμή η πόλη είναι μια θάλασσα από κακοχτισμένο τσιμέντο. Τίποτα δε θυμίζει τα ρωμαϊκά forum της αρχαιότητάς ή τους μαχαλάδες της τουρκοκρατίας. Μήπως λοιπόν οφείλουμε να καταπιαστούμε με μια διαδικασία αρχαιοποίησης της πόλης; Όχι! Αυτό συνέβη στα γειτονικά Σκόπια και τα αποτελέσματα αγγίζουν τα όρια της γελοιότητας. Η Θεσσαλονίκη έχει ευθύνη να προχωρήσει εμπρός και να αποδεχτεί τη μοντέρνα εποχή.

3. Η Θεσσαλονίκη οφείλει να προστατεύσει πάση θυσία τα λιγοστά απομεινάρια-μνημεία που της έχουν απομείνει.

Σήμερα τα ελάχιστα εναπομείναντα μνημεία της πόλης στέκουν στρυμωγμένα ανάμεσα σε αποπνικτικές πολυκατοικίες. Έχουμε χρέος να τα προφυλάξουμε και να τα αναδείξουμε. Οι τελευταίες εξελίξεις σχετικά με το σταθμό Βενιζέλου στο μετρό φανερώνουν υπερβάλλουσα αδιαφορία και απαξίωση για τον αρχαιολογικό θησαυρό. Το παράδοξο είναι πως η κίνηση αυτή έχει τη στήριξη μιας συντηρητικής (ελληνορθοδοξοκεντρικής θα έλεγαν κάποιοι) διοίκησης η οποία θα έπρεπε να προστατεύει μανιωδώς την αρχαία ελληνική κληρονομιά.

4. Η Θεσσαλονίκη πρέπει να αποδεχθεί όλες τις διαφορετικές φωνές που τη διακατέχουν. 

Κουμουνιστές εναντίων φιλελεύθερων. Άνθιμος εναντίον ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας. Γύρος εναντίον σουβλάκι. Μπουγάτσα εναντίον κουλούρι. Οι αντιθέσεις γεννάνε διάλογο και κίνηση. Αυτή η δραστηριότητα πρέπει να διοχετευθεί σε διόδους με τελικό προορισμό το κέρδος και τον αμοιβαίο σεβασμό. Με λίγα λόγια ας γίνεται το Pride, άσχετα με το τι πιστεύει ο καθένας για την ανθρώπινη σεξουαλικότητα οφείλουμε να παραδεχτούμε πως η διοργάνωση αυτή αποφέρει πολλά στην πόλη. Σχετικά με τον Άνθιμο θα ήταν ουτοπία να πιστεύουμε ότι θα αλλάξει τροπάριο. Είναι σαν ένας κουμουνιστής να παραδέχεται ότι ο Καπιταλισμός έχει και τα θετικά του. Από την άλλη, εφόσον δεν μπορούμε να αλλάξουμε τον χριστιανισμό δε γίνεται να πιστεύουμε ότι θα τον εξαφανίσουμε. Η θρησκεία αυτή άντεξε μέσα από αιώνες μακάβριων διώξεων. Καλό θα ήταν οι διαφορετικές φωνές να συνυπάρξουν και να κοιτάξουν να βγάλουν κέρδος χωρίς να αλληλοσκοτώνονται.

5. Η Θεσσαλονίκη πρέπει να διαφυλάξει το οθωμανικό παρελθόν της χωρίς όμως να το αφήσει να την καταβροχθίσει.

Για αρκετούς αιώνες η Θεσσαλονίκη όπως και η υπόλοιπη Ελλάδα ανήκε στην Οθωμανική αυτοκρατορία. Αυτή η περίοδος μας κληροδότησε μια σειρά από ήθη, έθιμα και κυρίως αρχιτεκτονήματα που έχουν τεράστια αξία και μας συμφέρει να τα διατηρήσουμε. Ωστόσο θα ήταν καλό να μην υπερβάλουμε. Για παράδειγμα, η οικία του Κεμάλ Ατατούρκ είναι προσκύνημα για τους Τούρκους και χρυσωρυχείο για την πόλη μας. Ωστόσο το να δώσουμε στην οδό Αποστόλου Παύλου το όνομα ενός ανθρώπου που μάλλον ευθυνόταν για τη σφαγή χιλιάδων Ελλήνων αμάχων είναι το λιγότερο ανατριχιαστικό.

6. Η Θεσσαλονίκη πρέπει να γίνει πολυπολική πόλη.

Μέχρι και τις αρχές του 20ού αιώνα η πόλη περιοριζόταν στην περιοχή που σήμερα αποκαλούμε κέντρο. Αργότερα παρότι το αστικό πλέγμα απλώθηκε η Θεσσαλονίκη συνέχισε να διαθέτει τον ίδιο ισχυρό πυρήνα. Δεν είναι κακό μια πόλη να διαθέτει «κέντρο». Είναι μάλλον πολύ καλό. Ωστόσο θα πρέπει να αποφεύγονται περιπτώσεις μονοπολικών αστικών κέντρων. Η οικονομική, πολιτιστική και κοινωνική δραστηριότητα πρέπει να διοχετευθεί και σε άλλες κατευθύνσεις με σκοπό την ολοκληρωτική αναζωογόνηση της πόλης. Ποιος ξέρει σε τι δρόμους θα μας οδηγήσει μια πολυπολική πόλη με πολλαπλούς πυρήνες με διαφορετική αρχιτεκτονική, κοινωνική σύσταση και κουλτούρα. Όλες οι επιτυχημένες πόλεις διαθέτουν ένα βασικό ισχυρό πυρήνα και πόλους γύρω από αυτόν. Do the math.

7. Η Θεσσαλονίκη πρέπει να αναζωπυρώσει τη σχέση της με τη θάλασσα.

Το παραλιακό μέτωπο αποτελεί το ισχυρότερο χαρτί της πόλης. Πρέπει να στρέψουμε το βλέμμα μας προς τα εκεί. Όσο θα αυξάνεται η δραστηριότητα που σχετίζεται με το νερό τόσο θα αυξάνονται τα οικονομικά μεγέθη και τα επίπεδα ευχαρίστησης της συλλογικής ψυχολογίας στην πόλη. Και βεβαίως, επιτέλους πρέπει κάποιος να ξυπνήσει τον κοιμώμενο γίγαντα. Τον εμπορικό λιμένα. 

8. Η Θεσσαλονίκη διαθέτει μια τεράστια αλβανική μειονότητα και οφείλει να την κοιτάξει θετικά.

Η πόλη διαθέτει τόσους πολλούς κατοίκους αλβανικής καταγωγής. Είναι απορίας άξιο πως κανένας επιχειρηματίας δεν έχει σκεφτεί να ανοιχτεί προς αυτή την αγορά. Πρόκειται για μια εκπληκτική οικονομική ευκαιρία που δεν πρέπει να χάσουμε χάριν εθνικιστικών ιδεοληψιών. Φανταστείτε τι απήχηση θα είχε ένα φεστιβάλ Αλβανικού φαγητού ή πολιτισμού.

9. Η Θεσσαλονίκη πρέπει να ανοίξει τις πόρτες της σε ξένους επενδυτές.

Πολλοί είναι αυτοί που φοβούνται τους ξένους και πιστεύουν ότι θα έρθουν να μας πάρουν τα σπίτια και τις γυναίκες. Η αλήθεια είναι ότι μόνο με την εισροή ξένου κεφαλαίου μπορούμε να ελπίζουμε. Η επιτυχημένη επένδυση της Frapport στο αεροδρόμιο Μακεδονία αποδεικνύει τα οφέλη αυτού του σκεπτικού.

10. Η Θεσσαλονίκη πρέπει να συνειδητοποιήσει ότι δεν είναι τόσο όμορφη και ειδυλλιακή όσο θέλει να πιστεύει.

Η πιο ρομαντική πόλη της Ελλάδας! Η νύφη του Θερμαϊκού! Ωραία τα γλυκόλογα. Δε μας αποφέρουν τίποτα όμως. Όσο εθελοτυφλούμε μπροστά στο πρόβλημα δεν πρόκειται να βρούμε λύση. Η Θεσσαλονίκη είναι βρώμικη, κακοχτισμένη και υπολειτουργεί. 

11. Η Θεσσαλονίκη πρέπει έστω και με καθυστέρηση να υιοθετήσει βιώσιμες και οικολογικές πρακτικές και νοοτροπίες. 

Ήμουν παιδί ακόμα όταν άρχισα να ανησυχώ για το κλίμα και το περιβάλλον. Τότε σκεφτόμουνα: «Δεν έχουμε χρόνο! Δεν προλαβαίνουμε να διορθώσουμε την κατάσταση!». Νέος ήμουν και γέρασα. 15 χρόνια μετά νομίζω πως δεν έχουμε μετακινηθεί από τότε. Ακόμα βλέπω ανθρώπους να πετάνε κουτάκια αναψυκτικών στο Θερμαϊκό και να ρίχνουν γόπες στο πεζοδρόμιο.