Οι νέες πρυτανικές αρχές και το μέλλον του ΑΠΘ

Την εβδομάδα αυτή συνεδριάζουν τα εκλεγμένα εσωτερικά μέλη του Συμβουλίου Διοίκησης του ΑΠΘ επιδιώκοντας τις απαραίτητες συναινέσεις που θα επιτρέψουν την εκλογή των εξωτερικών μελών και την εκλογή του Πρύτανη ο οποίος θα αναλάβει από τον Σεπτέμβριο. Τα αποτελέσματα των εκλογών στο ΑΠΘ, παρόμοια με τη συντριπτική πλειοψηφία των αποτελεσμάτων των αντίστοιχων εκλογών σε άλλα πανεπιστήμια, έδειξαν πόσο παράλογο, αδιέξοδο και καλπονοθευτικό είναι το εκλογικό σύστημα που θεσμοθέτησε η προηγούμενη Υπουργός Παιδείας. Στο εντωμεταξύ, οι φοιτητές/τριες μας, οι νέοι ερευνητές, οι εργαζόμενοι και οι καθηγητές δεν μπορούν να περιμένουν την αλλαγή του εκλογικού συστήματος. Η νέα πρυτανική αρχή θα παραλάβει ένα πανεπιστήμιο με πολλά περισσότερα προβλήματα από αυτά που παρέδωσε η πρυτανεία του καθηγητή Π. Μήτκα.

Στο επίπεδο της καθημερινής θεσμικής λειτουργίας και της περαιτέρω ανάπτυξης του ΑΠΘ έχουν συσσωρευτεί πολλά προβλήματα. Υπάρχει καταρχήν το ζήτημα της κοινωνικής ευταξίας και ειρήνης εντός του πανεπιστημίου. Μετά από μήνες προώθησης της πανεπιστημιακής αστυνομίας ως πανάκειας για όλα τα δεινά του ΑΠΘ, ξαφνικά εξαφανίστηκε. Καλώς έκανε. Η παρουσία της δημιούργησε ένα πρωτόγνωρα συγκρουσιακό κλίμα. Αυτοί που εξαρχής επισήμαναν ότι η παραγωγή συγκρούσεων δημιουργεί κινδύνους για την ακαδημαϊκή κοινότητα, δέχθηκαν επικρίσεις που θύμιζαν όσους κατηγορούν τους μετεωρολόγους για την επερχόμενη καταιγίδα. Είδαμε πορείες των 10.000 φοιτητών στην πόλη και την είσοδο των πρυτανικών γραφείων κοσμούν κάγκελα τύπου «φυλακής». Η νέα πρυτανική αρχή οφείλει να ακολουθήσει διαδικασίες κοινωνικής συναίνεσης και διαλόγου που είναι απαιτητικές αλλά και οι μόνες αποτελεσματικές. Παρά τις επικλήσεις περί αριστείας, η θέση του ΑΠΘ στις πλέον αποδεκτές διεθνείς κατατάξεις των πανεπιστημίων (π.χ. QSWUR, ARWU, TimesHEWUR, CWUR) είναι στάσιμη ή μειούμενη. Η τάση είναι κοινή και σε άλλα ελληνικά πανεπιστήμια, υπάρχουν όμως και αυτά που έχουν δυναμικά ανερχόμενη πορεία. Τι κάνουν αυτά τα πανεπιστήμια που δεν έκανε το ΑΠΘ; Παρά το περί διεθνοποίησης πρόταγμα, δεν δόθηκε η απαραίτητη έμφαση στην πανευρωπαϊκή σύμπραξη πανεπιστημίων EPICUR. Άλλα ελληνικά πανεπιστήμια πρωτοστατούν στην επιτάχυνση εμπέδωσης αντίστοιχων συμπράξεων. Η προβολή του αγγλόφωνου προπτυχιακού της Ιατρικής Σχολής ως επιτομή διεθνοποίησης δύσκολα πείθει. Η στιβαρή διεθνοποίηση των πανεπιστημίων αφορά πρωτίστως τις πρωτοπόρες ερευνητικές συνέργειες και στις υψηλού επιπέδου μεταπτυχιακές και διδακτορικές σπουδές παρά την παροχή εκπαιδευτικών υπηρεσιών προπτυχιακού επιπέδου. Το μέλλον του του ΑΠΘ δεν μπορεί να βασίζεται σε ένα στρεβλό πρότυπο αντίστοιχο με αυτό που ακολούθησε ο ελληνικός τουρισμός ή αυτό που ακολουθούν τα νεόκοπα αγγλόφωνα «πανεπιστήμια» που κατά εκατοντάδες δημιουργήθηκαν τις τελευταίες τρεις δεκαετίες σε χώρες των Βαλκανίων και της Μέσης Ανατολής. Το ΑΠΘ μπορεί πολλά παραπάνω από το να διεκδικεί μιας θέση στην εν λόγω κατηγορία ανωτάτων ιδρυμάτων παροχής προπτυχιακών εκπαιδευτικών υπηρεσιών. Παρά την ύπαρξη εισαγγελικής εντολής και την παρέμβαση κλιμακίου της ΕΛΑΣ εντός Γραμματείας Σχολής του ΑΠΘ κατόπιν καταγγελιών για πλαστά πτυχία, καμία επίσημη πρωτοβουλία αποκατάστασης του κύρους του ΑΠΘ δεν υπήρξε. Τέλος, παραβλέποντας την ύπαρξη παλαιότερης απόφασης της Συγκλήτου η πρυτανεία δεν προχώρησε τις διαδικασίες δημιουργίας νέων Τμημάτων αλλά ενθάρρυνε τις συζητήσεις αποανάπτυξης μέσω συγχωνεύσεων Τμημάτων. Θα ήταν χρήσιμο να επισημάνουμε ότι πριν από λίγες εβδομάδες ξεκίνησε πρωτοβουλία ίδρυσης μιας ολόκληρης νέας Σχολής στο ΕΚΠΑ (Σχολή Παραστατικών Τεχνών).

Στο επίπεδο των υποδομών, και παρά τις εύσχημα διατυπωμένους διαχειριστικούς απολογισμούς της προηγούμενης πρυτανείας, η καθυστέρηση που παρουσιάζει το ΑΠΘ είναι τραγική. Στην πραγματικότητα δεν υπήρξε καμία μεγάλη αναπτυξιακή επένδυση στο ΑΠΘ την προηγούμενη τετραετία. Άλλα πανεπιστήμια στη βόρεια Ελλάδα χτίζουν καινούργιες πανεπιστημιουπόλεις (Δυτική Μακεδονία) ή αναβαθμίζουν συνολικά και εκ βάθρων τις υπάρχουσες (Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο). Υπήρξε αδυναμία μόνιμης επίλυσης του στεγαστικού ζητήματος πολλών Σχολών. Παρά την ύπαρξη αρκετών νομικών συμβούλων στο ΑΠΘ, προέκυψαν σχέδια «αξιοποίησης» της πανεπιστημιακής περιουσίας (αγρόκτημα και δάση) που συνάντησαν καθολική αποδοκιμασία. Η νέα πρυτανεία οφείλει να δώσει ξεκάθαρες δεσμεύσεις ότι θα εμποδίσει τα σχέδια «αξιοποίησης» του αγροκτήματος και των δασών και θα διασφαλίσει όσα με κόπο δημιούργησαν οι γενιές ακαδημαϊκών που υπηρέτησαν το ΑΠΘ. Παρά τις πολλαπλώς εκφρασμένες ανησυχίες της ακαδημαϊκής κοινότητας για την ασφάλεια και τη βελτίωση των υποδομών (βλ. αποφάσεις ΕΣΔΕΠ και άλλων συλλόγων εργαζομένων), διαβάσαμε τις προηγούμενες μέρες τις εκθέσεις της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας και της Επιθεώρησης Εργασίας που παρουσιάζουν τα πολύ σοβαρά ζητήματα λειτουργίας του κτιρίου Διοίκησης. Αντίστοιχα προβλήματα υπάρχουν σε πολλά άλλα κτίρια του ΑΠΘ. Το να τα κρύβουμε κάτω από το χαλί ή να παραπέμπουμε γενικώς σε ελέγχους από κρατικούς φορείς δεν θα βοηθήσει αν προκύψει μια κακιά στιγμή. Τέλος, παρά το ότι πανελλαδικά λειτουργούν όλες οι θερινές κατασκηνώσεις, το μέλλον του κάμπινγκ του ΑΠΘ διακυβεύεται χωρίς να γνωρίζουμε αν φέτος θα λειτουργήσει κανονικά ή αν σιωπηλά θα δρομολογηθούν και για αυτό σχέδια «αξιοποίησης». Πολλά από τα παραπάνω θα είχαν αποφευχθεί αν υπήρχε ένα πραγματικό σχέδιο ανάπτυξης του ΑΠΘ που θα έθετε ως προτεραιότητα τις επιστήμες, τα γράμματα και τις τέχνες, τη συνεισφορά στο μέλλον του τόπου με έμφαση στις/ους φοιτήτριες/ές μας. Για τις πρυτανικές αρχές της προηγούμενης τετραετίας, φταίνε όλοι οι άλλοι για τα προβλήματα του ΑΠΘ. Είναι απορίας άξιο με ποιους τρόπους, δεδομένων των δομικών περιορισμών της υποχρηματοδότησης και της περιορισμένης στελέχωσης, άλλα πανεπιστήμια στην χώρα καταγράφουν μια θετική πορεία. Σήμερα διακυβεύεται το μέλλον ενός μεγάλου πανεπιστημίου με αξιόλογους νέους ερευνητές, διεθνούς καταξίωσης διδάσκοντες και ένα δυναμικό φοιτητικό σώμα.