Περιπέτειες σωμάτων
του Σάββα Πατσαλίδη Δύο σώματα στον χώρο. Κινούνται προς όλες τις κατευθύνσεις. Κάθετα, διαγώνια, κυκλικά. Περιμετρικά. Κινούνται μαζί και χώρια Συγκρούονται. Απομακρύνονται. Διασταυρώνονται. Κάθονται. Σηκώνονται. Περπατούν αργά. Περπατούν βιαστικά. Επιταχύνουν. Λαχανιάζουν. Κουβαλά ο ένας τον άλλο. Πέφτουν. Χτυπιούνται. Αγγίζονται. Ερωτεύονται. Απωθούνται. Φλερτάρουν, Χαμογελούν. Απελπίζονται. Εξερευνούν τον χώρο. Αντιμάχονται τον χώρο. Ορίζουν τον χώρο. Ορίζονται από […]
του Σάββα Πατσαλίδη
Δύο σώματα στον χώρο. Κινούνται προς όλες τις κατευθύνσεις. Κάθετα, διαγώνια, κυκλικά. Περιμετρικά. Κινούνται μαζί και χώρια Συγκρούονται. Απομακρύνονται. Διασταυρώνονται. Κάθονται. Σηκώνονται. Περπατούν αργά. Περπατούν βιαστικά. Επιταχύνουν. Λαχανιάζουν. Κουβαλά ο ένας τον άλλο. Πέφτουν. Χτυπιούνται. Αγγίζονται. Ερωτεύονται. Απωθούνται. Φλερτάρουν, Χαμογελούν. Απελπίζονται. Εξερευνούν τον χώρο. Αντιμάχονται τον χώρο. Ορίζουν τον χώρο. Ορίζονται από τον χώρο. Ορίζουν τον άλλο. Ορίζονται από τον άλλο. Πονάνε τον άλλλο. Πονάνε από τον άλλο. Ρήματα. Παντού ρήματα. Πουθενά επίθετα. Ο λόγος απλός: το ρήμα υποδηλώνει κίνηση. Δράση. Χωρίς ρήμα όλα νεκρώνουν. Αδρανούν. Σωματικό θέατρο σημαίνει θέατρο ρημάτων.
Αφορμή για τα σχόλια η σωματική περφόρμανς των Γυφτάκη και Παπαδόπουλου «Κομμάτι για δύο», που είδαμε στο Black Βοχ σε σκηνοθεσία Αλέξανδρου Μιχαήλ. Μια σπουδή στις σχέσεις του σώματος με τον χώρο, τον χρόνο και τον άλλο Το σώμα σε ποικίλες επιτελεστικές στιγμές, χωρίς άλλο στήριγμα παρά μόνο την υλικότητά του. Ούτε λόγος ούτε διάλογος ούτε μουσική. Μια (δια)κινούμενη μάζα που προσπαθεί να ορίσει και να οριστεί, να οδηγήσει και να οδηγηθεί.
Χαίρομαι που αυτά τα νέα παιδιά τόλμησαν να δοκιμαστούν σ’ ένα αφηγηματικό πεδίο χωρίς το δράμα του λόγου. Από την άλλη, βέβαια, εάν όντως νοιάζονται να επενδύσουν χρόνο και όνειρα σε αυτόν τον χώρο, δεν αρκεί το φιλότιμο ούτε οι καλές προθέσεις. Για να αγγίξουν ουσίες απαιτούνται κάθετες και επίμονες βυθίσεις. Το σώμα δεν κατακτάται έτσι εύκολα, με απλές γωεμετρημένες κινήσεις και ρυθμισμένα πηγαινέλα. Γιατί αν ήταν τόσο ευανάγνωστες οι επιτελεστικές του δυνατότητες, τότε όλοι θα είχαμε τις απαντήσεις. Κι όμως, από τη βιο-μηχανική μέθοδο του Μέγιερχολντ, μέχρι το πανουκλιασμένο σώμα του Αρτό, το σώμα του Μαρσέλ Μαρσό, τις προτάσεις του Λεκόκ, του Γκροτόφσκι, και δεκάδων άλλων, το σώμα βρίσκεται διαρκώς σ’ ένα δοκιμαστικό σωλήνα. Και θα συνεχίσει να είναι εκεί μέσα, γιατί το σώμα είναι, σ’ ένα μεγάλο βαθμό, κοινωνικό παράγωγο και ως τέτοιο είναι καταδικασμένο να αλλάζει διαρκώς, παραμένοντας ένα μεγάλο ερωτηματικό.
Στο Black Box είδαμε ένα πρωτόλειο, μια σειρά από άγουρα γυμνάσματα (με λίγη λογική τσίρκου) που ζητούσαν πελέκημα, εμβάθυνση, εμπλουτισμό και εκτενέστερη σπουδή ώστε να απελευθερώσουν καρπούς και γόνιμες σκέψεις για συζήτηση. Δεν αντιλέγω πως κάποια υφέρποντα ψήγματα θα μπορούσαν να αποτελέσουν αφετηρία για το κάτι παραπάνω, όπως ας πούμε η λογική της επανάληψης, η έννοια της κίνησης στον χώρο, η έλξη και η απώθηση των σωμάτων. Αυτό, όμως, σημαίνει σκληρή δουλειά, ενημέρωση (ο χώρος διεθνώς γνωρίζει τεράστια άνθηση), συνεχή δοκιμασία. Αν δεν φας τα μούτρα σου δεν βελτιώνεσαι.
Ένα «ακαταμάχητο» παράδειγμα
Είδα στη μικρή σκηνή του «Αθήναιον» και μια άλλη σωματική τπερφόρμανς, με τον ανεκδιήγητο (τάχα μου περιπαιχτικό) τίτλο «Ακαταμάχητοι λεβέντες». Με το που το διάβασα είχα αποφασίσει να μην πάω. Μου μύριζε από μακριά τηλεοπτική σάχλα και αρπαχτή. Τέλος πάντων, από περιέργεια πήγα. Λέω, πενήντα λεπτά είναι θα περάσουν. Ε, κουτσά στραβά πέρασαν. Και για να ‘μαι απόλυτα ειλικρινής, περίμενα τα πολύ χειρότερα, τα οποία έβλεπα να ‘ρχονται φουριόζα στα πρώτα 15 τόσα λεπτά. Στην πορεία ευτυχώς κάποια πράγματα ψιλοβελτιώθηκαν κι έτσι σώθηκε μικρό μέρος της υποτιθέμενης διακωμώδησης της σημερινής κατάστασης.. Εκεί, στις πιο παραγωγικές στιγμές φάνηκαν κάπως καλύτερα οι σκηνοθετικές λύσεις του Δημήτρη Δεγαϊτη, καθώς και το κέφι και ο ενθουσιασμός των τριών νέων που πήραν το ρίσκο να κάνουν θέατρο αλά Μαρσέλ Μαρσώ. Η πιο ευφάνταστη και γεμάτη στιγμή βγήκε μέσα από τη χρήση του μικροφώνου από τον Κούμουλο—μου φάνηκε και ο πιο ικανός από τους τρεις.
Σε γενικές γραμμές ήταν ένα θέαμα που αντλούσε άλλοτε από τη λογική των κόμικ, άλλοτε του βωβού κινηματογράφου και των ταινιών του Τζέημς Μποντ και άλλοτε από τη σύγχρονη ποπ μουσική κουλτούρα με Μάικλ Τζάκσον. Στο σύνολό της η περφόραμνς είχε ειλικρίνεια και μπόλικο ιδρώτα, όχι όμως και ποίηση στην εικόνα ή στην κίνηση, ή ευρηματικότητα και φαντασία στην πλοκή της.
Κουτρουμπά και Πέρρος συμπλήρωναν την τριάδα που ανέλαβε να διδάξει ο πιο έμπειρος και ικανός Δεγαϊτης, ο οποίος ασχολείται εδώ και κάποια χρόνια με το σωματικό θέατρο (και το παιδικό—παραπέμπω στον «Ηρακλή», μια καλή παράσταση σε κείμενα Άνδρης Θεοδότου που προέκυψε μέσα από αυτοσχεδιασμούς αποφοίτων του Θεάτρου Τέχνης). Η αλήθεια είναι ότι περίμενα κάτι πιο ευφάνταστο. Αντ’ αυτού εισέπραξα ένα θέαμα μάλλον ξεθωριασμένων και βιαστικών λύσεων.
Συμπέρασμα: Για τον νέο που ακόμη ψάχνεται υπάρχουν πολλά ελαφρυντικά γι’ αυτά που δεν μπόρεσε ή δεν μπορεί ακόμη να κάνει. Το θέμα είναι να έχει το σθένος να δοκιμάζει διαρκώς το κάτι παραπάνω και το κάτι καλύτερο. Ο νέος πρέπει να ρισκάρει και να μαθαίνει από τα λάθη του. Πρέπει να ενημερώνεται για το τι γίνεται στον κόσμο, γιατί μόνο έτσι θα δει ότι αυτό που πάει να κάνει κάποιος άλλος το έχει κάνει πολύ πιο πριν και ίσως και πολύ καλύτερα. Στην τέχνη παρθενογέννηση δεν υπάρχει. Μόνο οι αγράμματοι το πιστεύουν. Αυτό σημαίνει ότι όταν ένας νέος πειραματίζεται με τη φόρμα κάποιων πραγμάτων πρέπει να γνωρίζει τα συστατικά υλικά της φόρμας πριν την ανατρέψει ή την προκαλέσει.
