Σκοτώνουν τα τρένα όταν γεράσουν

Λέξεις-Εικόνες: Σωτήρης Κοϊκόπουλος

Όπως εύκολα μπορεί να μάθει κάποιος, ο σιδηρόδρομος πρωτοέκανε την εμφάνισή του στην Ελλάδα στα τέλη της δεκαετίας του 1850.Μια ταραχώδη εποχή όπου το νέο ελληνικό κράτος προσπαθούσε να βρει το βηματισμό του στην ιστορική πραγματικότητα. Η πρώτη γραμμή που λειτούργησε ήταν στη διαδρομή Πύργου-Κατακώλου γύρω στα 1885. Έκτοτε πέρασαν πολλά χρόνια και το δίκτυο αναπτύχθηκε περαιτέρω. Συνέδεσε δύσβατες περιοχές με μεγάλα αστικά κέντρα, μετέφερε αγαθά και φυσικά πολλούς πολλούς ανθρώπους σε εποχές που το οδικό δίκτυο ήταν υποτυπώδες και η ιδιοκτησία ιδιωτικού αυτοκινήτου, άπιαστο όνειρο. Αρχικά υπήρχαν αρκετές σιδηροδρομικές επιχειρήσεις που εκμεταλλεύονταν τα τοπικά δίκτυα. Το 1920, η κυβέρνηση Βενιζέλου ενοποίησε όλες τις σιδηροδρομικές δραστηριότητες κάτω από μια στέγη και ίδρυσε τους Σιδηροδρόμους Ελληνικού Κράτους. Το σχήμα αυτό διατηρήθηκε μέχρι το 1971 όπου προέκυψε η εξέλιξή του, ο ΟΣΕ.

Αυτά είναι κάποια πρόχειρα ιστορικά στοιχεία. Από εκεί και μετά ξεκινάει το ταξίδι. Τα τρένα στην Ελλάδα, αν και υπήρξαν δημοφιλή την περίοδο της μεγάλης εσωτερικής μετανάστευσης στα χρόνια του 50 και του 60, ποτέ δεν κέρδισαν τη συμπάθεια του πληθυσμού. Ίσως φταίει το περιορισμένο δίκτυο, ίσως οι χρονικά και ποιοτικά αναξιόπιστες υπηρεσίες, ίσως η κοσμοθεωρία μας πως είμαστε πραγματικοί άρχοντες μόνο πίσω από το τιμόνι του αυτοκινήτου μας και πως η μαζική μετακίνηση είναι για άλλους υπανάπτυκτους, παρόλο που στην Ευρώπη η μετακίνηση προσώπων και εμπορευμάτων είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη και δημοφιλής. Ίσως να φταίνε όλα αυτά μαζί. Πάντως ό,τι αρνητικό και να πιστεύει κανείς, η εντύπωση αλλάζει μόλις ξεκινήσει το ταξίδι. Είτε ταξιδεύσει κανείς με τα σύγχρονα τρένα που κάνουν τη διαδρομή ξεκούραστη και άνετη, είτε με πιο μικρούς και ταλαιπωρημένους συρμούς, είναι μεγάλη η ευχαρίστηση του να κοιτάς έξω από το μεγάλο παράθυρο και να αντικρίζεις τοπία που με το αυτοκίνητο δεν τα έχεις δει ποτέ. Τοπία που με το που θα περάσει το τρένο θα επιστρέψουν στην ησυχία και τη λησμονιά τους  μια και δεν θα τα ενοχλήσουν εξατμίσεις, κορναρίσματα και προσπεράσεις.

Πρόσφατα κάναμε με φίλους και με μπόλικα παιδιά, το ταξίδι από τη Θεσσαλονίκη στη Νάουσα, με ένα τέτοιο μικρό τρενάκι. Παρόλη την επιφύλαξή μας για την ιδέα, περάσαμε πολύ καλά. Το βαγόνι πρόσφερε την ευκαιρία να σηκωθούμε, να ξεμουδιάσουμε, να αλλάξουμε θέσεις με τα παιδιά, να παίξουμε παιχνίδια και να ευχαριστηθούμε μια ήσυχη και απροβλημάτιστη διαδρομή. Στο τέλος της εκδρομής, κουρασμένοι αφεθήκαμε στο ρυθμικό νανούρισμα των τροχών και φτάσαμε στο σταθμό της Θεσσαλονίκης με ανανεωμένη διάθεση και γεμάτοι φρέσκιες εικόνες. Τα παιδιά, ενθουσιασμένα, ακόμα έχουν να το λένε.

Είναι ωραίο το τρένο. Οι φωτογραφίες μπορεί να δείχνουν παλιά και παρατημένα βαγόνια. Όμως ο σιδηρόδρομος υπάρχει ακόμα. Πάρτε ιδέες από τις ανοιχτές γραμμές που χάνονται στον ορίζοντα και τώρα που αρχίζει το φθινόπωρο και απομακρυνόμαστε από τις θάλασσες, αποφασίστε ένα ταξίδι με το τρένο. Δεν θα βγείτε χαμένοι.