Πώς δεν έμαθα ποτέ σωστά μουσική

Kάθε Δευτέρα θα μοιράζομαι μαζί σας ένα μικρό κείμενο που θεωρητικά θα μπορούσε να είναι από το ημερολόγιό μου.

 Τίτλος της στήλης: «Τα σκόρπια» γιατί τα κείμενα δεν θα έχουν χρονολογική σειρά, θα δημοσιεύονται «σκόρπια». Με χιούμορ αλλά και σοβαρότητα θα γράφω για θέματα που με ή μας απασχολούν, λίγο πριν τα γενέθλια των 65. Άλλοτε ο λόγος θα είναι δημόσιος-πολιτικός, άλλοτε θα διαβάζετε μία προσωπική εξομολόγηση, ελπίζω χωρίς να δυσανασχετείτε.

Τη στήλη συνοδεύει το έργο της ζωγράφου XριστίναςΦοίτου, «Το όνειρο», Μικτή τεχνική σε καμβά, 150x100cm, 2017

Πώς δεν έμαθα ποτέ σωστά μουσική

Εγώ πιάνο ήθελα να μάθω αλλά ούτε λεφτά είχαμε να το πάρουμε ούτε χωρούσε στο σπίτι μας πουθενά. Έτσι, καταπιέστηκα να επιχειρήσω να μάθω ακορντεόν γιατί επέμενε η μανούλα. Δεν ξέρω αν έμοιαζα για βλάκας, αλλά ο πρώτος δάσκαλός μου ήταν πολύ επιεικής μαζί μου μέχρις αθλιότητας. 

Το κατάλαβα όταν μία μεγαλύτερη μαθήτρια έπαιξε μπροστά μου κάτι που μου θύμισε αυτά που έπαιζα εγώ. Και όντως ήταν. Μόνο που αυτή έπαιζε με μουσικότητα, κάνοντας φράσεις, με σωστό ρυθμό… Κεραυνοβολήθηκα! Δεν τόλμησα να του πω τίποτε αλλά νομίζω ότι κατάλαβε πως κατάλαβα ότι με κοροϊδεύει.

΄Ασε που για να μην ενοχλώ την αδελφή μου μελετούσα στο δωμάτιο των γονιών μου που ήταν κρύο σαν τη Σιβηρία. Άλλαξα δάσκαλο και αυτός ήταν ακόμη χειρότερος: μου έγραφε τραγούδια με τα μπάσα (το αριστερό χέρι) με κόκκινο στυλό πάνω από το πεντάγραμμο! Το πρώτο όργανο που έπαιξα με μεγάλη αποτυχία μετά από 4 χρόνια κακών μαθημάτων δεν το αγάπησα ποτέ. 

Ήταν και ο τυφλός έξω από τη Σχολή νοσοκόμων που έπαιζε άθλια και δεν μου άρεσε καθόλου η ταύτιση. Τα μαθήματα σταμάτησαν κακήν κακώς. Οφείλω να πω πως και οι δύο δάσκαλοι είχαν φημισμένες σχολές και ήταν βιρτουόζοι.

Έχω την πεποίθηση πως είτε είσαι ταλαντούχος και παίζεις μόνος σου ή ακολουθείς κανονικές σπουδές Ωδείου. Το ακορντεόν είναι ένα σπουδαίο και πλούσιο σε ήχους και δυνατότητες όργανο για να το κακοποιούν άσχετοι σαν κι εμένα με κακούς δασκάλους. Και όταν παίζεται με δύο χέρια μαθαίνεις και τα δύο πεντάγραμμα. Όλα τα υπόλοιπα είναι αθλιότητες.

Ακούστε έναν Έλληνα βιρτουζόζο, τον Λάζαρο Κουλαξίζη:

τον AstorPiazzola:

και τον Richard Galliano

Πέρασαν τα χρόνια και άρχισα να πηγαίνω σε συναυλίες της ΚΟΘ στο παλιό ΚΘΒΕ. Εκεί είδα για πρώτη φορά τον έφηβο Καβάκο και ξετρελάθηκα. Είχαμε η παρέα των 40 Εκκλησιών προσκλήσεις μέσω του κ. Ρεπάνη, ενός εμπνευσμένου υπαλλήλου του Δήμου: εμείς βοηθούσαμε να πουλιούνται εισιτήρια για τις συναυλίες και παίρναμε προσκλήσεις.

Όταν πέθανε ο πατέρας μου έπεσα σε βαριά μελαγχολία. Ένας καλός φίλος μου έφερε τη φλογέρα του και με έπεισε να αρχίσω να παίζω εμπειρικά χωρίς νότες. Το έκανα αλλά ήθελα αυτή τη φορά τα πράγματα να γίνουν σωστά. Ο καλός μου συνάδελφος Παύλος Καϊμάκης, αν και φιλοσοφών, έπαιζε και φλογέρα. Ήρθε με τις φλογέρες και τις παρτιτούρες του και άρχισε να με διδάσκει. Στις Βρυξέλλες μου έκαναν δώρο μία όμορφη –πλην λάθος– σοπράνο φλογέρα (θα εξηγήσω γιατί λάθος στη συνέχεια). Αγόρασα και μία μεταχειρισμένη τενόρο φλογέρα που δεν κατάφερα να παίξω, πόσω μάλλον την μπάσο καθώς τα δάχτυλά μου είναι μικρά και το άνοιγμα δεν φτάνει.

Σοπράνο φλογέρα είναι το μόνο όργανο που παίζω κάπως ικανοποιητικά και αυτό έγινε στο μεγάλο σχολείο που ήταν το Λονδίνο τη χρονιά 1984-85 που με εκπαιδευτική άδεια έζησα στην αγαπημένη αυτή πόλη. Η άγνοιά μου ήταν τόση που πίστευα ότι θα έχει μία καλή συναυλία την εβδομάδα! Είχε όμως τρείς την ημέρα. Δεδομένων των οικονομικών και του χρόνου μου (για σπουδές πήγα) τσάκισα όλα τα υπέροχα μέρη μουσικής: Royal  Festival Hall, Queen Elizabeth Hall, Purcell Room και το λατρεμένο μου Wigmore Hallτα βράδια (7 στο Λονδίνο), τα πρωινά της Κυριακής, μια τζούρα δρόμος από το John Adams Hall. 

H φίλη Susan Smith δασκάλα μουσικής και πιο υποψιασμένη από μένα με καθοδήγησε και σε πιο πρωτοποριακά πράγματα όπως άρπες σύγχρονες και τα Proms στο RoyalAlbertHall.Tα Proms είναι ένας παμπάλαιος θεσμός κάθε Σεπτέμβρη με υπέροχες συναυλίες. Η τελευταία μέρα είναι πολύ δημοφιλής στο κοινό. Αδειάζει από καθίσματα η πλατεία και γίνεται χαμός. Μέχρι και τον εθνικό ύμνο άδουν. Εάν κόψεις τρία εισιτήρια σου δίνουν και ένα για την τελευταία μέρα. Αλλιώς κάνεις ουρά από το βράδυ με το sleeping bag και τα σχετικά μήπως και βρεις κάποιο. Έχω τραγουδήσει, λοιπόν, όρθια και το “Rule Britania…”.

Στο Λονδίνο, λοιπόν, άρχισα μαθήματα με τον Christopher Ball που βρήκα στις αγγελίες. Μουσικός ο ίδιος, με συγκρότημα έκανε ιδιαίτερα μαθήματα στο σπίτι του όχι μακριά από το Wigmore Hall. Πήγα με τη φλογέρα μου και μόλις την είδε απεφάνθη: «δεν είναι με μπαρόκ πιάσιμο, είναι με Γερμανικό».

 Τι είν’ τούτο; Ο Haendel φεύγοντας από το Λονδίνο νόμιζε ότι έκλεψε και τη φλογέρα τους. Φευ! To πιάσιμο το αντέγραψε λάθος. Υπάρχει, λοιπόν, στον κόσμο η σωστή φλογέρα και η άλλη. Όχι που δεν θα ξεχώριζαν και εδώ οι Εγγλέζοι. Αγόρασα από τον δάσκαλο μία σωστή μπαρόκ φλογέρα και άρχισαν τα μαθήματα.

Στο Λονδίνο έπαιξα πολλή φλογέρα και με πολλούς: με τον φίλο μου Sagila, εξαιρετικό δάσκαλο μουσικής από τη Νότιο Αφρική εκείνος πιάνο και εγώ φλογέρα μπαρόκ κομμάτια, αλλά και ελληνικά τραγούδια (έτσι κάπως λιποθύμησε η μανούλα μου όταν την πλησίασε ένας κούκλος μαύρος και της απηύθυνε τον λόγο: «μανούλα μου» από το ομώνυμο τραγούδι του Χατζιδάκη!), σε γιορτές σε σπίτια και στην Εστία στην τελική γιορτή με πιάνο, φλογέρα, φλάουτο και τσέλο ένα ελληνικό τραγούδι. Τόσο καπέλο οι Έλληνες.

Γυρνώντας στη μικρή μας πόλη η καλή μου –σχεδόν ξαδέλφη– Άννα, πολύ προχωρημένη στο πιάνο μου έκανε τη χάρη να παίζουμε μαζί σονατίνες. Αυτό είναι και το περισσότερο που έχω καταφέρει στη φλογέρα.

Κάποια απόπειρα να μάθω κλαρίνο απέβη μάταιη. Το κλαρίνο αγοράστηκε αλλά όταν κατάλαβα την αφοσίωση που χρειάζεται το παράτησα. Δάσκαλός μου στα δύο μαθήματα ήταν ο Κοσμάς Παπαδόπουλος. Το επόμενο βήμα ήταν μαθήματα στο τουμπελέκι με την πολύ καλή δασκάλα Ιφιγένεια. Προχώρησα κάπως, έμαθα κάποιους ρυθμούς. Η καριέρα μου τέλειωσε με το εντυπωσιακό νταούλι που αγαπούν τα παιδιά ιδιαιτέρως. Στην επόμενη ζωή πιάνο…

Η Ελένη Χοντολίδου εργάζεται στο ΑΠΘ από το 1981. Διετέλεσε Κοινοτική Σύμβουλος (και για κάποια χρόνια Πρόεδρος) της Α΄ Κοινότητας του Δήμου Θεσσαλονίκης από το 2006-2018.