Πώς θα ζήσουμε μαζί μετά την 7η Οκτωβρίου;

Εννοώ: πώς θα ζήσουμε στο μέλλον μαζί με ανθρώπους – συχνά κοντινούς μας – με τους οποίους διαφωνούμε για την καταστροφή στη Γάζα;

Γιατί δεν πρόκειται για θέματα γούστου ούτε απλώς για διαφωνίες απόψεων· πρόκειται για βασικά ζητήματα αξιών. Με απασχολεί αυτό πολύ τους τελευταίους μήνες και δεν έχω απάντηση. Ορίστε κάποιες σκέψεις.

Θυμάμαι το σοκ όταν ακούσαμε στο σπίτι για την επίθεση και το μαζικό φονικό της Χαμάς, τον Οκτώβριο του 2023. Θυμάμαι την αίσθηση της ανείπωτης φρίκης που μου προκάλεσε· ταυτόχρονα, όμως, θυμάμαι πως είπα φωναχτά: «Ωχ, τελείωσε η Παλαιστίνη».

Ο τρόπος που ερμηνεύαμε τα πράγματα από την αρχή εγώ και φίλοι/φίλες μου ήταν διαφορετικός. Εγώ, για παράδειγμα, έβλεπα την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου ως ένα επεισόδιο σε μια πολύ παλιά ιστορία, που ξεκίνησε πριν ακόμη κι από το 1948. Για πολλούς φίλους και φίλες μου, η 7η Οκτωβρίου ήταν το σημείο αφετηρίας· από εκεί και πέρα ερμηνεύονταν όλα τα γεγονότα.

Στη συνέχεια, όταν ξεκίνησαν οι ισραηλινές επιθέσεις στη Γάζα, είχαμε και πάλι διαφωνίες. Εκεί όπου εγώ έβλεπα μία υπερβολικά μεγάλης έκτασης επίθεση, με τη Χαμάς μόνο ως αφορμή, οι φίλες και φίλοι μου τη θεωρούσαν μια δικαιολογημένη απάντηση στη σφαγή της Χαμάς και τον μοναδικό τρόπο για την απελευθέρωση των ομήρων.

Όσο οι επιχειρήσεις εντείνονταν και γίνονταν όλο και πιο βίαιες, άρχισα να ερμηνεύω αυτό που έβλεπα μπροστά στα μάτια μου ως γενοκτονία. Οι φίλες και οι φίλοι μου διαφωνούσαν – όχι γιατί δεν έβλεπαν τη διάσταση της καταστροφής, αλλά γιατί δεν αναγνώριζαν από πίσω την «πρόθεση», η οποία είναι κεντρικό στοιχείο στην ερμηνεία της γενοκτονίας.

Σιγά σιγά, άρχισαν να φτάνουν στα αυτιά και στα μάτια μας οι εικόνες της καταστροφής· εικόνες από ισοπεδωμένες πόλεις, ειδήσεις για τεράστια στρατόπεδα συγκέντρωσης, εικόνες αποσκελετωμένων μωρών στη Γάζα. Και πάλι διαφωνήσαμε. Εκεί όπου εγώ έβλεπα την ευθύνη στον ισραηλινό στρατό (με την υποστήριξη προφανώς των ΗΠΑ και της ΕΕ), φίλοι και φίλες μου – παρότι παραδέχονταν πως πρόκειται για υπέρμετρη καταστροφή και πως προφανώς ο στόχος δεν ήταν πλέον η απελευθέρωση των ομήρων – εξακολουθούσαν να ρίχνουν την ευθύνη στη Χαμάς, η οποία – σύμφωνα με εκείνους – δεν άφηνε τις τροφές να φτάσουν εκεί όπου χρειαζόταν και δεν απελευθέρωνε τους ομήρους.

Σήμερα, που βλέπουμε τις πραγματικές εικόνες και που είναι δύσκολο να τις αμφισβητήσει κανείς, έχουμε συμφωνήσει – με τους φίλους και τις φίλες μας – στα περισσότερα από τα προηγούμενα. Συμφωνούμε πως έχουμε μπροστά μας μια τεράστια καταστροφή· συμφωνούμε ότι έχουμε έναν λιμό που έχει προκαλέσει ο ισραηλινός στρατός· μάλλον συμφωνούμε και για τη γενοκτονία ή, τέλος πάντων, συμφωνούμε ότι πρόκειται για εθνοκάθαρση.

Εκεί που συνεχίζουμε να διαφωνούμε είναι στο πλαίσιο ερμηνείας: εγώ βλέπω μια συνέχεια πολιτικής που ξεκινά ακόμη και πριν από τη Νάκμπα και φτάνει ως το σήμερα, και που έχει διαποτίσει την ισραηλινή κοινωνία· οι φίλες και φίλοι μου ρίχνουν όλη την ευθύνη στον Νετανιάχου, στην ακροδεξιά του κυβέρνηση και στους φανατισμένους που τον ακολουθούν.

Με αυτές τις φίλες και με αυτούς τους φίλους θα μπορέσουμε να συνομιλήσουμε και αύριο, γιατί ως προς τις αξίες δεν διαφωνούμε.

Συμφωνούμε πλέον πως αυτό που βλέπουμε είναι εγκλήματα πολέμου, εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας· και πως τίποτα από αυτά δεν είναι αποδεκτό. Διαφωνούμε στην ερμηνεία των γεγονότων – και αυτό είναι θεμιτό· ο καθένας μας είναι πεισμένος ότι έχει το δίκιο με το μέρος του.

Με εκείνους, όμως, με τους οποίους η συνύπαρξη στο μέλλον θα είναι πολύ δύσκολη, είναι όσες και όσοι κλείνουν τα μάτια στο μέγεθος της καταστροφής· όσοι αμφισβητούν την αλήθεια των εικόνων, την αλήθεια των γεγονότων· όσοι εξακολουθούν να δικαιολογούν ό,τι συμβαίνει με επιχειρήματα που δεν προέρχονται πλέον από τον πραγματικό κόσμο ή από τη λογική, αλλά από κάποιο είδος τύφλωσης που δεν μας επιτρέπει να γεφυρώσουμε τις αξίες μας.

Αυτοί οι άνθρωποι με τρομάζουν – και δεν ξέρω πώς να ζήσω μαζί τους στο μέλλον.